Hoàn thiện quy định về hành nghề chứng khoán: Đáp ứng yêu cầu phát triển và nâng hạng thị trường

Công nhận chứng chỉ hành nghề tương đương

Triển khai Quyết định số 1726/QĐ-TTg ngày 29/12/2023 của Thủ tướng chính phủ phê duyệt chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030, Quyết định số 1765/QĐ-BTC ngày 14/05/2025 của Bộ trưởng Bộ Tài chính về việc phê duyệt chương trình xây dựng Thông tư năm 2025, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thực hiện xây dựng dự thảo Thông tư thay thế Thông tư số 197/2015/TT-BTC ngày 03/12/2015 của Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định về hành nghề chứng khoán.

Theo Ban soạn thảo, sau gần 10 năm triển khai Thông tư số 197/2015/TT-BTC quy định về hành nghề chứng khoán, các quy định về thi sát hạch, cấp chứng chỉ hành nghề và nguyên tắc quản lý người hành nghề đã chứng minh vai trò quan trọng đối với sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Đối với cơ quan quản lý, Thông tư tạo cơ chế quản lý rõ ràng, tăng cường tính công khai, minh bạch trong tổ chức thi sát hạch và góp phần cung ứng nguồn nhân lực chất lượng cao, có nền tảng chuyên môn sâu. Đây là một trong những yếu tố quan trọng giúp thị trường vận hành ổn định và phát triển bền vững.

Với các tổ chức kinh doanh chứng khoán như công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ và các định chế tài chính, hệ thống chứng chỉ hành nghề tạo điều kiện thuận lợi trong việc tuyển dụng và sàng lọc nguồn nhân lực, bảo đảm người lao động đáp ứng các chuẩn mực tối thiểu về chuyên môn.

Đối với cá nhân, việc vượt qua kỳ thi sát hạch và sở hữu chứng chỉ hành nghề mở ra cơ hội nâng cao kiến thức, khẳng định năng lực và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường lao động.

Dự kiến sẽ có nhiều quy định mới về hành nghề chứng khoán. Ảnh: Đức Thanh

Sau gần 10 năm áp dụng, Thông tư số 197/2015/TT-BTC cần có sự điều chỉnh phù hợp với thực tiễn. Một trong những thay đổi đáng chú ý là quy định về chứng chỉ hành nghề tương đương. Hiện nay, các quy định quy định về các trường hợp được miễn chứng chỉ hành nghề (chứng chỉ hành nghề tương đương) tại Thông tư số 197/2015/TT-BTC đã hết hiệu lực.

Thực tế hiện nay phát sinh nhiều trường hợp người đề nghị cấp chứng chỉ hành nghề có các chứng chỉ quốc tế (chứng chỉ CIIA, ACCA, CPA, CFA) hay hành nghề hợp pháp ở nước ngoài. Đây là những chứng chỉ uy tín và được công nhận rộng rãi trên toàn thế giới hoặc là người đã được hành nghề chứng khoán hợp pháp tại nước ngoài. Trong bối cảnh thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao làm việc tại các tổ chức trên thị trường chứng khoán, cần thiết phải quy định các chứng chỉ tương đương chứng chỉ chuyên môn chứng khoán để tạo thuận lợi cho người hành nghề khi tham gia thị trường chứng khoán Việt Nam.

Lộ trình chuyển đổi sang chứng chỉ hành nghề điện tử

Một nội dung quan trọng khác là việc bổ sung quy định chi tiết về tập huấn cập nhật kiến thức. Luật Chứng khoán đã quy định nghĩa vụ tham gia tập huấn hằng năm của người hành nghề, song Thông tư 197 chưa có hướng dẫn cụ thể. Dự thảo Thông tư mới xác định rõ người hành nghề chứng khoán phải tham gia tập huấn theo năm, với thời gian tính từ ngày 1/1 đến 31/12. Người được cấp chứng chỉ trong năm đầu tiên không bắt buộc tham gia tập huấn, nhằm tạo điều kiện phù hợp cho quá trình hội nhập ban đầu.

Hằng năm, trước ngày 31/12, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ ban hành khung chương trình tập huấn, trên cơ sở đó các cơ sở đào tạo xây dựng tài liệu tập huấn bằng văn bản hoặc dữ liệu điện tử. Trung tâm Nghiên cứu khoa học và Đào tạo chứng khoán là đơn vị chủ trì triển khai, phối hợp với Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam và Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán. Thời lượng tối thiểu là 8 giờ mỗi năm, phù hợp với thông lệ quốc tế và yêu cầu cập nhật kiến thức thường xuyên trong lĩnh vực tài chính, chứng khoán. Để đảm bảo tính tuân thủ, danh sách người hành nghề không hoàn thành nghĩa vụ tập huấn sẽ được công khai trên cổng thông tin điện tử của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

Một điểm nhấn quan trọng của dự thảo Thông tư là việc triển khai chứng chỉ hành nghề chứng khoán điện tử. Trong bối cảnh số lượng người hành nghề ngày càng tăng, yêu cầu chuyển đổi quản lý từ bản giấy sang bản điện tử là tất yếu nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, tăng tính kịp thời, giảm chi phí xã hội và phù hợp với định hướng chuyển đổi số của ngành tài chính.

Theo dự thảo, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ bắt đầu cấp chứng chỉ điện tử khi hệ thống công nghệ thông tin quản lý người hành nghề đi vào vận hành. Từ thời điểm này, chứng chỉ bản giấy sẽ không còn được cấp. Người hành nghề có một năm để chuyển đổi chứng chỉ giấy sang chứng chỉ điện tử; quá thời hạn này, chứng chỉ giấy không còn giá trị, và sau ba năm nếu chưa chuyển đổi sẽ bị thu hồi theo quy định của Luật Chứng khoán. Hệ thống quản lý điện tử sẽ là căn cứ pháp lý để ghi nhận, giám sát trạng thái hành nghề của từng cá nhân.

Bên cạnh đó, cá nhân và tổ chức có thể tra cứu trực tuyến trạng thái hành nghề của chuyên gia chứng khoán để đảm bảo minh bạch, tránh các trường hợp hành nghề trái phép gây rủi ro cho nhà đầu tư./.