Điều chỉnh quy hoạch tổng thể quốc gia theo yêu cầu mới của thực tiễn

Xây dựng cơ chế khả thi cho Hội đồng điều phối vùng

Thảo luận tại tổ, đại biểu Đào Chí Nghĩa (đoàn Cần Thơ) cho biết, cử tri kỳ vọng nhiều vào đợt điều chỉnh quy hoạch lần này và đã gửi gắm nhiều đề xuất, kiến nghị.

Đại biểu đánh giá nội dung điều chỉnh quy hoạch lần này đã làm rõ vai trò của quy hoạch tổng thể quốc gia như “trục xương sống”, dẫn dắt quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh, khắc phục tình trạng chồng chéo mà nhiều địa phương phản ánh. Các định hướng đưa ra cũng có tính đột phá, như phát triển hạ tầng chiến lược, đường sắt tốc độ cao, đường cao tốc liên vùng, logistic, chuyển đổi số, quy hoạch không gian biển về năng lượng tái tạo và các danh mục trọng điểm quốc gia.

Đại biểu Đào Chí Nghĩa (đoàn Cần Thơ).

Để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, đại biểu đề nghị làm rõ hơn cơ chế liên kết vùng, có cơ chế tài chính riêng cho liên kết vùng để có thể hình thành các dự án chiến lược cho vùng. Đồng thời, làm cơ chế ưu tiên quy hoạch vùng khi xảy ra mâu thuẫn giữa các địa phương. Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị bổ sung Cảng Trần Đề vào danh mục dự án quan trọng quốc gia, đồng thời nghiên cứu mở rộng Cảng hàng không quốc tế Cần Thơ.

Đồng tình với ý kiến đại biểu Đào Chí Nghĩa về điều chỉnh quy hoạch, đại biểu Lê Minh Nam cũng đóng góp ý kiến để hoàn thiện dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi). Theo đại biểu, điều quan trọng nhất là phải rà soát để bảo đảm tính đồng bộ và thống nhất giữa các loại quy hoạch. Thực tế tổ chức thực hiện thời gian qua cho thấy tình trạng chồng lấn, mâu thuẫn giữa các quy hoạch vẫn là điểm nghẽn lớn.

Trong quá trình giám sát, nhiều trường hợp triển khai dự án gặp vướng mắc do trồng lấn với quy hoạch khoáng sản, gây khó khăn trong xử lý. Vì vậy, việc sửa đổi, bổ sung các luật về quy hoạch lần này nhằm tháo gỡ những vướng mắc đó. Tuy nhiên, vì mối quan hệ giữa các loại quy hoạch rất rộng và có tác động qua lại, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát kỹ để xử lý đầy đủ các nội dung có thể dẫn đến chồng lấn, mâu thuẫn hay vướng mắc trong thực hiện.

Ngoài ra, một số ý kiến đại biểu cũng quan tâm đến việc bổ sung quy hoạch chi tiết ngành vào phạm vi điều chỉnh của Luật.

Xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch

Giải trình tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nêu rõ dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) lần này được xác định là đạo luật khung, quy định các nguyên tắc chung của hệ thống quy hoạch, mối quan hệ giữa các loại quy hoạch và trình tự, thủ tục thực hiện công tác quy hoạch.

Khẳng định việc bổ sung quy hoạch chi tiết ngành là cần thiết, đại diện cơ quan soạn thảo cho hay Luật Quy hoạch năm 2017 đã đưa vào khái niệm “quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành” và danh mục tương ứng. Tuy nhiên, phạm vi điều chỉnh của luật lại không ghi nhận loại quy hoạch này, dẫn đến thiếu đồng bộ. Vì vậy, lần sửa đổi này phải đưa quy hoạch chi tiết ngành vào phạm vi điều chỉnh để bảo đảm thống nhất và phản ánh đúng bản chất, cũng như xử lý được các trường hợp chồng chéo, mâu thuẫn giữa các quy hoạch.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Về xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch, Bộ trưởng cho rằng một trong những vấn đề lớn mà thời gian qua các địa phương vướng mắc không phải ở mối quan hệ giữa quy hoạch cấp trên và cấp dưới, mà là mâu thuẫn giữa các quy hoạch cùng cấp. Đơn cử như giữa quy hoạch khoáng sản với quy hoạch giao thông hoặc các quy hoạch ngành khác. Lần sửa đổi này đề cập trọng tâm đến xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch cùng cấp, quy định rõ thẩm quyền và trình tự xem xét để bảo đảm tính khả thi khi triển khai.

Về quy hoạch vùng, dự thảo xác định rõ phương hướng phát triển, sắp xếp không gian và phân bổ nguồn lực cho phát triển kinh tế – xã hội, quốc phòng – an ninh, bảo vệ môi trường theo tính chất liên ngành, liên vùng, liên tỉnh; đồng thời xác định hệ thống kết cấu hạ tầng dùng chung trong vùng. Do vậy, quy hoạch vùng là hết sức cần thiết. Tham khảo kinh nghiệm quốc tế cho thấy hầu hết các nước phát triển đều có quy hoạch vùng.

Còn đối với hội đồng điều phối vùng, như đại biểu đã nêu ý kiến, chúng ta đã có hội đồng song không phải là cấp chính quyền, không có bộ máy và ngân sách riêng, nên tổ chức thực thi gặp khó khăn. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, khi số lượng tỉnh, thành phố sau sắp xếp còn 34 đơn vị, mỗi địa phương có quy mô rất lớn, thì vấn đề liên kết vùng cần được tăng cường bằng sự chỉ đạo quyết liệt của hội đồng điều phối vùng và sự phối hợp chặt chẽ giữa các địa phương, Bộ trưởng nêu rõ. Trong quy hoạch vùng, phải xác định rõ nhiệm vụ lớn nhất là phát triển hạ tầng kết nối, trong đó ngân sách Trung ương đảm nhận vai trò chủ đạo trong đầu tư các công trình liên vùng.

Xây dựng các chỉ tiêu thận trọng, khả thi theo từng giai đoạn

Tiếp tục thông tin về điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay trước đây chúng ta đã ban hành Nghị quyết về Quy hoạch tổng thể quốc gia. Tuy nhiên, do nhiều yếu tố thực tiễn thay đổi, Chính phủ trình Quốc hội điều chỉnh cho phù hợp bối cảnh mới. Một số nội dung liên quan đến danh mục ưu tiên đầu tư, như ý kiến đại biểu Đào Chí Nghĩa (đoàn Cần Thơ) và đại biểu Nguyễn Tuấn Anh (đoàn Cần Thơ) nêu, sẽ được cơ quan chủ trì nghiên cứu tiếp thu.

Các đại biểu tổ Cần Thơ và Điện Biên trong phiên họp sáng 7/11.

Về các chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2031–2050, có ý kiến đại biểu đề nghị nghiên cứu phân kỳ khác. Theo các chỉ đạo của Tổng Bí thư, lãnh đạo Đảng, Nhà nước và trong dự thảo Văn kiện, chúng ta có hai mốc quan trọng là đến năm 2030 trở thành nước đang phát triển có thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước phát triển, có công nghiệp hiện đại và thu nhập cao.

Với các mục tiêu này, Bộ trưởng chia sẻ quan điểm có thể nghiên cứu điều chỉnh tầm nhìn quy hoạch từ 2050 về 2045 để phù hợp các mốc mục tiêu. Nếu trong giai đoạn 2026 – 2030, chúng ta đạt được tăng trưởng cao, thu ngân sách cao, thu nhập bình quân đầu người cao thì sẽ giảm áp lực cho giai đoạn 2031 – 2045. Ngược lại, nếu giai đoạn tới đây tăng trưởng không quá cao thì sẽ là áp lực cho giai đoạn sau.

Từ đó, Bộ trưởng nhấn mạnh phải đưa ra một mức khả thi, thận trọng, phù hợp từng giai đoạn. Trước mắt, giai đoạn 2026 – 2030, chúng ta bắt buộc phải đạt mục tiêu tăng trưởng hai con số thì mới đảm bảo mục tiêu trở thành nước đang phát triển có thu nhập trung bình cao.

Trao đổi thêm về vấn đề liên quan đến Cảng Trần Đề mà đại biểu đề cập, Bộ trưởng cho hay đây cũng là vấn đề ông trăn trở từ lâu. Để dự án khả thi, theo Bộ trưởng, ngoài đầu tư hạ tầng thì điều quan trọng nhất là phải kêu gọi, khuyến khích được doanh nghiệp tham gia xây dựng, khai thác.

Theo Bộ trưởng, hiện nay thẩm quyền phân cấp cho Cần Thơ đã rất lớn, thành phố cần có các chính sách rất ưu đãi để thu hút được nhà đầu tư tham gia. Việc đầu tư cảng biển quy mô lớn cần nguồn vốn hàng tỷ đô la Mỹ; nếu không có chân hàng ổn định và cơ chế ưu đãi đủ mạnh, rất khó thu hút nhà đầu tư.

Hiện nay Nhà nước đang tập trung đầu tư Cảng Hòn Khoai như một cảng trung chuyển hàng hóa quốc tế, sau đó cũng sẽ bàn giao cho doanh nghiệp. Do đó, với Cảng Trần Đề, vẫn cần giải pháp tổng thể về cơ chế, chính sách, kết nối và phát triển chân hàng và đặc biệt là thu hút được doanh nghiệp thì mới trở thành hiện thực.