Sửa Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt để phù hợp với thông lệ quốc tế

Tăng giá bán rượu, bia phù hợp với mức tăng thu nhập và lạm phát

Sáng 4/7, Tạp chí Nhà đầu tư/Nhadautu.vn tổ chức hội thảo khoa học “Góp ý xây dựng dự án Luật Thuế TTĐB (sửa đổi)”.

Phát biểu tại hội thảo, TS. Nguyễn Anh Tuấn - Tổng biên tập Tạp chí Nhà đầu tư/Nhadautu.vn, cho biết, ngày 21/6/2023, Bộ Tài chính đã chính thức có tờ trình Chính phủ về đề nghị xây dựng dự án Luật Thuế TTĐB (sửa đổi). Đây là kết quả của quá trình nghiên cứu, cụ thể hóa chủ trương của Đảng và Nhà nước để định hướng đề xuất chính sách, tổng kết đánh giá thực tiễn thi hành Luật Thuế TTĐB trong thời gian qua với sự góp ý của các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp.

TS. Nguyễn Anh Tuấn - Tổng biên tập Tạp chí Nhà đầu tư/Nhadautu.vn phát biểu tại hội thảo. Ảnh: TN

Theo TS. Nguyễn Anh Tuấn, góp ý dự thảo luật, nhiều ý kiến bày tỏ sự đánh giá cao và đồng tình với quan điểm và nhiều nội dung sửa đổi, bổ sung do Bộ Tài chính đề xuất. Tuy nhiên, cũng còn ý kiến khác nhau liên quan phương pháp tính thuế, điều chỉnh thuế suất, việc bổ sung một số mặt hàng vào diện đánh thuế TTĐB như thức uống đại mạch, nước giải khát có đường và nước giải khát không cồn…

Đáng chú ý, đối với sản phẩm rượu, bia, nhiều ý kiến cho rằng, cần áp dụng phương pháp tính thuế tuyệt đối và hỗn hợp như ở nhiều nước trên thế giới. Song cũng có ý kiến đồng tình về việc giữ nguyên phương pháp tính thuế tương đối như hiện nay. Về thuế suất TTĐB đối với mặt hàng rượu, bia, Bộ Tài chính đề xuất điều chỉnh tăng mức thuế suất thuế TTĐB để tăng giá bán rượu, bia ít nhất 10% theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và lộ trình tăng thuế theo mức tăng thu nhập và lạm phát.

Thông tin tại hội thảo, bà Lê Thùy Linh - Phó trưởng phòng Vụ Chính sách thuế (Bộ Tài chính) cho biết, Bộ Tài chính là đơn vị chủ trì, lập đề nghị xây dựng dự án Luật Thuế TTĐB sửa đổi. Hiện nay, Bộ đã trình Chính phủ và đang ở khâu lập đề nghị. Việc sửa đổi Luật Thuế TTĐB là cần thiết còn sửa đổi như thế nào, lộ trình ra sao vẫn cần tiếp tục được thảo luận và Bộ Tài chính vẫn đang tiếp tục tổng hợp các ý kiến để trình các cấp có thẩm quyền xem xét và thông qua, phê duyệt.

Mặt khác, theo bà Linh, việc đề xuất sửa đổi Luật Thuế TTĐB thực hiện theo chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước. Cụ thể, là Nghị quyết số 07-NQ/TW của Bộ Chính trị, trong đó nhấn mạnh “hoàn thiện chính sách thu gắn với cơ cấu lại thu ngân sách nhà nước theo hướng bao quát toàn bộ các nguồn thu, mở rộng cơ sở thu nhất là các nguồn thu mới, phù hợp với thông lệ quốc tế”; Nghị quyết số 20-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới cũng đưa ra nhiệm vụ “Tăng thuế TTĐB đối với các hàng hóa có hại cho sức khỏe như đồ uống có cồn, có gas...”.

Ngoài ra còn có Quyết định 02/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chiến lược dinh dưỡng quốc gia giai đoạn 2021 - 2030 tầm nhìn đến 2045, trong đó đề ra áp thuế TTĐB đối với đồ uống có cồn; Quyết định số 155/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch quốc gia phòng, chống bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần giai đoạn 2022 - 2025, trong đó giao Bộ Tài chính nghiên cứu đề xuất mức thuế phù hợp với các sản phẩm đồ uống có đường, các thực phẩm không có lợi cho sức khỏe và các sản phẩm kinh doanh có điều kiện để hạn chế các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe...

Thời điểm phù hợp để rà soát, sửa đổi luật

Cho biết đây là thời điểm phù hợp để đánh giá, rà soát lại dự án Luật Thuế TTĐB, theo chuyên gia kinh tế - TS. Cấn Văn Lực hiện nay, thuế TTĐB đang áp dụng với rượu từ 35 đến 65% (tùy loại), bia là 65%. Việt Nam vẫn xếp thứ 2 khu vực Đông Nam Á, xếp thứ 3 châu Á về mức tiêu thụ bình quân rượu bia/người theo số liệu của năm 2021. Do đó, việc đề xuất theo hướng tăng thuế đối với như dự thảo là phù hợp, nhưng cần tính đến lộ trình và thời điểm.

Liên quan đến phương pháp tính thuế, ông Lực cho rằng, nguyên tắc sửa đổi thuế là phải hài hòa lợi ích của Nhà nước, người dân và doanh nghiệp. Riêng về phương pháp tính thuế, ông Lực cho rằng, mỗi phương pháp tính thuế có ưu và nhược điểm khác nhau.

Toàn cảnh hội thảo khoa học “Góp ý xây dựng dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi)”. Ảnh: TN

Hiện, trên thế giới có khoảng 73% quốc gia đang áp dụng phương pháp tính thuế tuyệt đối và hỗn hợp; còn lại 27% là áp dụng phương pháp thuế tương đối. Việt Nam đang áp dụng phương pháp tính thuế tương đối và thuộc nhóm 27% này. Mặt khác, trong những mặt hàng tính thuế TTĐB sẽ phải phân loại nhóm cụ thể, cái nào cần tính thuế tuyệt đối, cái nào là tương đối.

Theo ông Lực, cơ quan thuế có đủ phương pháp để tính toán các mặt hàng khác nhau để áp dụng phương pháp tính thuế khác nhau. Tuy nhiên, Bộ Tài chính có thể tiếp tục bảo lưu ý kiến trong hồ sơ luật, nhưng cần nghiên cứu đánh giá kỹ lưỡng hơn, theo lộ trình rõ ràng; đồng thời, cân nhắc phù hợp với các chính sách tài khóa, tiền tệ…

Bà Hương Vũ - Tổng giám đốc Công ty CP tư vấn EY Việt Nam cho biết, nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với sản phẩm rượu, bia nhằm điều tiết sản xuất và tiêu dùng, hạn chế lạm dụng đồ uống có cồn để bảo vệ sức khoẻ người tiêu dùng. Trong đó, các quốc gia cũng sử dụng các phương pháp tính thuế khác nhau tuỳ theo tình hình cụ thể của mỗi quốc gia.

Hiện nay, có một số ý kiến đề xuất Việt Nam nên nghiên cứu, áp dụng phương pháp tính thuế tuyệt đối hoặc thuế hỗn hợp đối với các sản phẩm rượu bia như một số quốc gia trên thế giới đang áp dụng.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, thị trường rượu bia của Việt Nam có những đặc điểm rất khác biệt so với các quốc gia trên thế giới, vì vậy việc lựa chọn áp dụng phương pháp tính thuế nào phải được các nhà làm chính sách nghiên cứu, tính toán cẩn trọng và đánh giá kỹ lưỡng để gây ít ảnh hưởng nhất đến các doanh nghiệp mà vẫn đạt được mục tiêu chính sách.