Trong bối cảnh cả nước đang đẩy mạnh đổi mới thể chế, tinh gọn bộ máy và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, việc tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về thủy sản được xác định là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách.
Trên cơ sở các chủ trương lớn của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xây dựng và trình Chính phủ dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản, thay thế Nghị định số 26/2019/NĐ-CP và các nghị định sửa đổi, bổ sung liên quan.
Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đặt mục tiêu đến năm 2030 cơ bản tháo gỡ các “điểm nghẽn” thể chế, tạo lập hành lang pháp lý đồng bộ, thông suốt, phù hợp mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Cùng với đó, Quốc hội và Chính phủ liên tục chỉ đạo rà soát, sửa đổi các quy định pháp luật còn chồng chéo, bất cập, cản trở phát triển.
 |
| Hoàn thiện khung pháp lý thủy sản để phát triển bền vững. Ảnh: Minh Phương |
Trong lĩnh vực thủy sản, Luật Thủy sản (năm 2017) và hệ thống văn bản hướng dẫn đã phát huy vai trò quan trọng trong quản lý, bảo vệ nguồn lợi và phát triển sản xuất. Tuy nhiên, trước yêu cầu mới của thực tiễn, nhất là đẩy mạnh phân cấp, cải cách thủ tục hành chính, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU), phát triển thủy sản bền vững, nhiều quy định không còn phù hợp, cần được sửa đổi, bổ sung kịp thời.
Việc xây dựng nghị định mới nhằm cụ thể hóa Luật số 146/2025/QH15 vừa được Quốc hội thông qua, đồng thời tháo gỡ những vướng mắc phát sinh trong quá trình tổ chức thực hiện pháp luật về thủy sản.
Cắt giảm thủ tục, tạo thuận lợi cho sản xuất, kinh doanh
Trọng tâm của dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản là cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính và điều kiện đầu tư kinh doanh, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và ngư dân. Mục tiêu đặt ra là giảm ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết, rút ngắn 30% thời gian giải quyết thủ tục và chi phí tuân thủ.
Nhiều nội dung được rà soát, điều chỉnh theo hướng minh bạch, dễ thực hiện; loại bỏ những thủ tục trùng lặp giữa các cấp quản lý; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tàu cá, giám sát hành trình và truy xuất nguồn gốc thủy sản.
Dự thảo cũng tập trung xử lý các điểm nghẽn lớn trong công tác chống khai thác IUU - một yêu cầu cấp thiết để ngành thủy sản Việt Nam phát triển bền vững và hội nhập quốc tế. Các quy định về thu hẹp phạm vi hoạt động của tàu hậu cần nghề cá, kiểm soát trung chuyển trên biển, xóa đăng ký tàu cá, thu hồi giấy phép khai thác, tiêu chí mở cảng cá… được hoàn thiện theo hướng chặt chẽ, khả thi hơn.
 |
| Dự thảo cũng tập trung xử lý các điểm nghẽn lớn trong công tác chống khai thác IUU. Ảnh: Minh Phương |
Hoàn thiện khung pháp lý, bảo đảm đồng bộ, thống nhất
Về cấu trúc, dự thảo Nghị định gồm 9 chương, 57 điều, quy định chi tiết các nội dung liên quan đến nuôi trồng thủy sản, khai thác trong và ngoài vùng biển Việt Nam, quản lý tàu cá, cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão, hoạt động kiểm ngư, xuất nhập khẩu thủy sản và trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương.
Đáng chú ý, dự thảo bổ sung, làm rõ nhiều khái niệm mới như “nuôi trồng thủy sản thâm canh”, “giá thể trong nuôi trồng thủy sản”, “dữ liệu giám sát hành trình tàu cá”… nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý hiện đại, thống nhất cách hiểu và cách áp dụng pháp luật.
Song song với việc bổ sung quy định mới, dự thảo cũng lược bỏ những nội dung không còn phù hợp sau khi thực hiện phân cấp, phân quyền cho địa phương, bảo đảm không chồng chéo, trùng lặp thẩm quyền giữa các cấp.
Phân cấp rõ ràng, nâng cao trách nhiệm địa phương
Một nội dung xuyên suốt trong quá trình xây dựng dự thảo là bảo đảm phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Theo đó, nhiều thẩm quyền quản lý nhà nước về thủy sản được rà soát, phân định rõ và phân cấp mạnh cho địa phương, trên cơ sở các nghị định của Chính phủ về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường.
Cách tiếp cận này không chỉ nâng cao tính chủ động, tự chịu trách nhiệm của địa phương, mà còn góp phần tăng hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, sát thực tiễn và nhu cầu phát triển của từng vùng, từng địa phương ven biển.
Có thể khẳng định, việc ban hành Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản là bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện khung pháp lý cho ngành thủy sản trong giai đoạn mới. Nghị định không chỉ góp phần tháo gỡ khó khăn, khơi thông nguồn lực cho sản xuất, kinh doanh mà còn tạo nền tảng pháp lý vững chắc để phát triển thủy sản theo hướng hiện đại, bền vững, hội nhập sâu rộng và có trách nhiệm./.
| Xuất khẩu thủy sản Việt Nam sẽ cán đích năm 2025 với con số ấn tượng, ước đạt trên 11 tỷ USD, thậm chí có thể lên tới 11,3 tỷ USD nhờ đà tăng trưởng mạnh từ các mặt hàng chủ lực như tôm, cá tra, cá ngừ và sự phục hồi từ các thị trường lớn như Trung Quốc, Nhật Bản, châu Âu, dù đối mặt thách thức lớn từ chính sách của Mỹ và áp lực cạnh tranh quốc tế. |
