Nhật Bản tăng lãi suất lần đầu tiên sau 17 năm

Việc tăng lương trên khắp nền kinh tế Nhật Bản đã giúp Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) có đủ niềm tin rằng, lạm phát nhẹ sẽ còn tiếp tục. Ảnh: Carla Carniel/Reuters

Ngân hàng Nhật Bản kết thúc kỷ nguyên lãi suất âm

Năm 2016, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản đã thực hiện một bước đi không chính thống là đưa chi phí đi vay xuống dưới 0, một nỗ lực nhằm khởi động hoạt động vay và cho vay cũng như thúc đẩy nền kinh tế trì trệ của đất nước. Lãi suất âm - điều mà các ngân hàng trung ương ở một số nền kinh tế châu Âu cũng đã áp dụng - có nghĩa là người gửi tiền phải trả tiền để gửi tiền ở ngân hàng, động cơ khuyến khích họ tiêu tiền thay thế.

Nhưng nền kinh tế Nhật Bản gần đây đã bắt đầu có dấu hiệu tăng trưởng mạnh hơn: Lạm phát, sau nhiều năm ở mức thấp, đã tăng tốc, được củng cố bởi mức tăng lương cao hơn bình thường. Cả hai đều là manh mối cho thấy nền kinh tế có thể đang trong quá trình tăng trưởng bền vững hơn, cho phép ngân hàng trung ương thắt chặt chính sách lãi suất trong nhiều năm sau khi các ngân hàng trung ương lớn khác tăng lãi suất nhanh chóng để đối phó với lạm phát tăng vọt.

Ngay cả sau động thái ngày 19/3, lãi suất ở Nhật Bản vẫn khác xa so với các nền kinh tế phát triển lớn khác trên thế giới. Lãi suất chính sách mục tiêu của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản đã được nâng lên mức từ 0 đến 0,1%, từ mức âm 0,1% trước đó.

BOJ, trong một tuyên bố ngày 19/3, cho biết họ đã kết luận nền kinh tế đang ở trong một “chu kỳ lành mạnh” giữa tiền lương và giá cả, nghĩa là tiền lương tăng đủ để bù đắp cho giá cả tăng nhưng không quá nhiều để cắt giảm lợi nhuận kinh doanh. Chỉ số lạm phát chính ở Nhật Bản là 2,2% trong tháng 1, số liệu gần đây nhất có được.

Ngân hàng trung ương cũng bãi bỏ chính sách mua trái phiếu chính phủ Nhật Bản để hạn chế mức lãi suất thị trường có thể tăng cao, khuyến khích các doanh nghiệp và hộ gia đình vay với giá rẻ. Ngân hàng đã dần dần nới lỏng chính sách này trong năm qua, dẫn đến lợi suất trái phiếu cao hơn khi triển vọng tăng trưởng của đất nước được cải thiện.

BOJ cho biết lãi suất âm và các bước khác mà họ thực hiện để kích thích nền kinh tế “đã hoàn thành vai trò của mình”.

Ở nhiều quốc gia, lạm phát gia tăng đã gây khó khăn cho người tiêu dùng và các nhà hoạch định chính sách, nhưng ở Nhật Bản, quốc gia thường xuyên phải vật lộn với tình trạng giảm phát làm suy giảm tăng trưởng, việc tăng giá gần đây đã được hầu hết các nhà kinh tế hoan nghênh.

Thị trường chứng khoán Nhật Bản, được hỗ trợ bởi sự lạc quan của nền kinh tế và những cải cách doanh nghiệp có lợi cho các cổ đông, đã thu hút một lượng tiền khổng lồ từ các nhà đầu tư trên khắp thế giới, gần đây đã giúp chỉ số Nikkei 225 phá vỡ mức cao kỷ lục tồn tại kể từ năm 1989. Chỉ số Nikkei tăng nhẹ vào ngày 19/3 sau thông báo của BOJ.

Mục tiêu lạm phát trong tầm tay

Việc loại bỏ lãi suất âm, vốn sẽ giúp củng cố đồng tiền yếu của đất nước, được các nhà đầu tư xem là một bước quan trọng khác trong sự thay đổi của Nhật Bản.

Một siêu thị ở Tokyo. Ảnh: Kimimasa Mayama/EPA, Shutterstock

Arnout van Rijn - nhà quản lý danh mục đầu tư tại Robeco, người đã thành lập và điều hành văn phòng châu Á của công ty quản lý quỹ Hà Lan, cho biết: “Đây là một cột mốc quan trọng khác trong việc bình thường hóa chính sách tiền tệ ở Nhật Bản. Là một người theo dõi Nhật Bản lâu năm, điều này theo tôi, rất có ý nghĩa”.

Các nhà đầu tư tăng đặt cược về việc BOJ tăng lãi suất đã được đẩy mạnh trong tháng này sau khi Liên đoàn Công đoàn Nhật Bản, hiệp hội công đoàn lớn nhất nước này, cho biết 7 triệu thành viên của họ sẽ được tăng lương trung bình hơn 5% trong năm nay, mức tăng lương hàng năm lớn nhất được đàm phán kể từ năm 1991. Điều đó đã làm tăng mức lương trung bình khoảng 3,6% vào năm 2023.

Trước khi kết quả đàm phán tiền lương được công bố, các nhà đầu tư đã kỳ vọng Ngân hàng Trung ương Nhật Bản sẽ phải chờ lâu hơn để tăng lãi suất.

Tăng trưởng tiền lương tăng cao là một dấu hiệu quan trọng đối với các nhà hoạch định chính sách rằng nền kinh tế đủ mạnh để tạo ra lạm phát và có thể chịu được lãi suất cao hơn. Giống như các ngân hàng trung ương lớn khác, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản đặt mục tiêu lạm phát hàng năm là 2%; tỷ lệ này đã bằng hoặc cao hơn mức đó trong gần 2 năm.

Ông Van Rijn cho biết, việc tăng lương báo hiệu các công ty và người lao động mong đợi giá cả sẽ tiếp tục tăng cao. “Mọi người không còn cho rằng giá cả giảm sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu tiền lương”.

Ngân hàng Nhật Bản, trong tuyên bố của mình, đã kết luận rằng “rất có khả năng tiền lương sẽ tiếp tục tăng ổn định trong năm nay, sau mức tăng lương ổn định vào năm ngoái”.

Động thái lãi suất của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản cũng có ý nghĩa quan trọng vì đây là ngân hàng trung ương lớn cuối cùng thoát khỏi chính sách lãi suất âm.

Lãi suất chính sách âm của ngân hàng trung ương đã thúc đẩy thị trường trái phiếu toàn cầu, với hơn 18 nghìn tỷ USD trái phiếu giao dịch ở mức lãi suất âm đỉnh điểm vào năm 2020. Khi lạm phát và tăng trưởng kinh tế quay trở lại, các ngân hàng trung ương đã tăng lãi suất chính sách của họ - mạnh hơn nhiều so với lãi suất chính sách của ngân hàng trung ương. Của Nhật Bản, hầu như không có loại trái phiếu nào hiện nay có lợi suất âm.

Lãi suất tăng ở Nhật Bản khiến việc đầu tư vào nước này tương đối hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư, nhưng lãi suất mục tiêu của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ vẫn cao hơn khoảng 5 điểm phần trăm và của Ngân hàng Trung ương Châu Âu cao hơn 4 điểm. Trong khi các nhà đầu tư nước ngoài đã bắt đầu đổ tiền vào Nhật Bản, thì đối với các nhà đầu tư Nhật Bản, lợi nhuận ở nước ngoài vẫn rất hấp dẫn, ngay cả khi FED và ECB dự kiến ​​sẽ bắt đầu cắt giảm lãi suất, cản trở việc chuyển tiền mặt nhanh chóng về Nhật Bản.

Ngân hàng Nhật Bản cũng đề nghị sẽ thực hiện thay đổi dần dần trong chính sách. Việc tăng lãi suất quá nhanh có thể dập tắt sự tăng trưởng trước khi nó kịp diễn ra./.