Thường vụ Quốc hội ghi nhận nỗ lực của ngành Thuế trong thu ngân sách

Chuyển mô hình quản lý sang phục vụ người nộp thuế

Cho ý kiến về dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi) tại phiên họp chiều 13/10, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá việc sửa đổi Luật là phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của đất nước trong thời gian tới, góp phần tạo động lực cho phát triển kinh tế tư nhân, nhất là các chính sách dành cho doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh, cắt giảm thủ tục hành chính, ứng dụng chuyển đổi số…

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn phát biểu.

Theo Chủ tịch Hội đồng dân tộc Lâm Văn Mẫn, dự thảo đã quy định toàn diện và chi tiết về các khía cạnh của quản lý thuế từ đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế, kiểm tra thuế, ấn định thuế, hóa đơn điện tử, hợp tác quốc tế cho đến nghĩa vụ người nộp thuế, xử lý vi phạm… khắc phục hiệu quả các vướng mắc, bất cập của Luật Quản lý thuế hiện hành.

Bên cạnh đó, một số ý kiến đề nghị tăng cường quy định về xử lý hành chính vi phạm trong lĩnh vực kinh tế số và thương mại điện tử, cụ thể hóa thêm hình thức vi phạm trong bối cảnh nền tảng thương mại điện tử; quy định về bảo mật dữ liệu, quyền riêng tư của người nộp thuế; về hình thức khuyến khích người tiêu dùng lấy hoá đơn; việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu…

Phát biểu tại phiên thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho hay, phiên họp diễn ra đúng vào ngày Doanh nhân Việt Nam. Nhân dịp này, Chủ tịch Quốc hội thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội gửi lời chúc mừng đội ngũ doanh nhân, doanh nghiệp nhân Ngày Doanh nhân Việt Nam đã vượt qua những khó khăn thử thách của đất nước để phát triển bền vững, tạo công ăn việc làm cho người lao động, cũng như giúp nền kinh tế cạnh tranh trong điều kiện toàn cầu.

Cùng với đó, Chủ tịch Quốc hội ghi nhận những nỗ lực của ngành Thuế trong thời gian qua khi thu ngân sách 9 tháng đầu năm đã đạt gần 2 triệu tỷ đồng, đạt 97% dự toán. Những kết quả này góp phần giúp nền kinh tế đạt mục tiêu tăng trưởng 8%, cũng như hoàn thành toàn bộ 15/15 chỉ tiêu kinh tế – xã hội của năm 2025. Trong bối cảnh đó, việc sửa đổi Luật thuế là cần thiết để cải thiện hiệu quả thu ngân sách, minh bạch hóa thủ tục, hỗ trợ người nộp thuế và thích ứng với kinh tế số.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp.

Nhận xét dự án Luật đủ điều kiện thông qua theo quy trình rút gọn tại Kỳ họp thứ 10, Chủ tịch Quốc hội đề nghị dự án Luật cần chuyển đổi mô hình quản lý sang mô hình phục vụ người nộp thuế, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo, đồng thời giảm gánh nặng hành chính cho doanh nghiệp và người dân.

Chủ tịch Quốc hội lưu ý, sau khi tinh gọn tổ chức bộ máy, ngành Thuế đã giảm đáng kể số lượng cán bộ, công chức, viên chức. Qua thực tế địa phương, Chủ tịch Quốc hội cho rằng vấn đề lớn đặt ra là phải tăng cường tập huấn để cán bộ thuế ở cấp xã đảm nhiệm tốt công tác khai thác nguồn thu, thu đúng, thu đủ.

Đối với việc phân loại người nộp thuế theo rủi ro, ngành nghề, doanh thu và quy mô, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần sử dụng AI để tự động hóa đánh giá, giảm can thiệp thủ công. Điều này sẽ giúp xây dựng lòng tin, giảm chi phí tuân thủ của doanh nghiệp.

Thay mặt cơ quan soạn thảo, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cảm ơn các ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội và các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Thứ trưởng nêu rõ, khác với các luật chính sách về thuế, Luật Quản lý thuế là luật về thủ tục, quy định trách nhiệm của cơ quan quản lý thuế và người nộp thuế. Dự thảo Luật hiện đã được rà soát đồng bộ các quy định pháp luật có liên quan và sẽ tiếp tục được chỉnh lý theo các góp ý của Ủy ban Kinh tế – Tài chính và Ủy ban Pháp luật.

Đối với nội dung về cơ chế thưởng cho cơ quan thuế khi vượt thu, Thứ trưởng giải thích theo cơ chế đặc thù trước đây, cơ quan thuế được để lại 1,8% số thu, cơ quan hải quan được để lại 2,1% số thu để chi cho bộ máy, cơ sở vật chất, đầu tư máy móc thiết bị, chuyển đổi số. Còn hiện nay, cơ chế Chính phủ đề xuất không phải cơ chế tài chính đặc thù mà chỉ là trích thưởng khi vượt dự toán, với mức tối đa 10% trên số vượt thu, không quá một lần tiền lương cho công chức, viên chức, người lao động.

Cơ sở chính trị là theo Nghị quyết 27 và Kết luận 83 của Ban Chấp hành Trung ương, trong đó cho phép thực hiện chế độ đãi ngộ xứng đáng theo năng suất lao động, góp phần nâng cao chất lượng công việc, đạo đức công vụ. Kết luận số 83 cũng nêu: "giao Ban Cán sự Đảng Chính phủ chỉ đạo Chính phủ, các bộ, cơ quan liên quan tiếp tục rà soát toàn bộ khung pháp lý để trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định việc sửa đổi hoặc bãi bỏ cơ chế tài chính và thu nhập đặc thù của cơ quan, đơn vị phù hợp”.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn phát biểu.

Thứ trưởng cũng nêu thực tế, một số địa phương như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh được phép chi thu nhập tăng thêm cho cán bộ theo Nghị quyết 98 và Luật Thủ đô. Tuy nhiên, các cơ quan thuế trên cùng địa bàn - bao gồm cả cơ quan thuế trung ương - với hơn 8.000 cán bộ, công chức lại không được áp dụng nên “rất phân vân”. Trong khi đó, thuế và hải quan là lực lượng nòng cốt trong quản lý thu ngân sách.

Còn về chính sách khuyến khích người tiêu dùng lấy hóa đơn điện tử và tố giác hành vi vi phạm, Thứ trưởng cho biết, Bộ Tài chính đề xuất trích 0,1% tổng số thuế GTGT nội địa (khoảng 300 tỷ đồng/năm) để tổ chức chương trình quay số “hóa đơn may mắn” và thưởng người tố giác vi phạm. Chính sách này nhằm nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật về hóa đơn, chống thất thu thuế.

Hiện tại, theo quy định về ngân sách nhà nước thì không có khoản mục chi thưởng cho người sử dụng hóa đơn hay tố giác vi phạm. Ba năm qua, khoản này trích từ chi thường xuyên của cơ quan thuế. Song mức chi mỗi năm chỉ khoảng hơn 30 tỷ đồng, chưa đủ sức khuyến khích rộng rãi.

Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ghi nhận những cố gắng của người dân, doanh nghiệp và ngành Thuế trong việc góp phần thu vượt dự toán ngân sách năm 2025 trên tinh thần thu đúng, thu đủ và nuôi dưỡng nguồn thu lâu dài. Đồng thời, ghi nhận sự cố gắng của Chính phủ và ngành Thuế trong việc tổ chức thi hành luật và hành thu để đạt được kết quả như trên.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên thảo luận.

“Chúng ta có rất nhiều cố gắng trong lĩnh vực này”, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh và cho biết thêm, Việt Nam được các nước đánh giá cao trong triển khai áp dụng hoá đơn điện tử.

Đối với dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi), Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp thu đầy đủ ý kiến của Chủ tịch Quốc hội và các thành viên Thường vụ. Trong đó lưu ý thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng, bảo đảm khả thi và đồng bộ với Luật Ngân sách, Luật Thanh tra, Luật Kiểm toán Nhà nước.

Về chính sách khuyến khích lấy hóa đơn, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ xem xét phương án bố trí kinh phí trong dự toán ngân sách hằng năm, thay vì trích tỷ lệ trực tiếp từ thuế GTGT./.