Điểm sáng thông quan tập trung tại cửa khẩu Móng Cái

Đáp ứng yêu cầu tinh gọn bộ máy, cải cách thủ tục hành chính

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo Bộ Tài chính tại Thông báo số 710/TB-BTC (ngày 12/9/2025), Cục Hải quan đã hoàn thiện dự thảo đề án mô hình thông quan tập trung. Việc xây dựng đề án mô hình thông quan tập trung đáp ứng được 2 mục tiêu cốt lõi.

Thứ nhất, đáp ứng việc thực hiện sắp xếp tinh gọn bộ máy mới theo chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương Đảng khóa XII về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và của lãnh đạo Bộ Tài chính. Hiện ngành Hải quan ngoài cấp cục tại trung ương thì có 20 chi cục hải quan khu vực quản lý 157 đơn vị hải quan cửa khẩu/ngoài cửa khẩu, song song với việc triển khai mô hình tổ chức bộ máy mới (cấp cục, chi cục khu vực và cửa khẩu/ngoài cửa khẩu).

Cán bộ Hải quan cửa khẩu Móng Cái thông quan hàng hóa cho doanh nghiệp. Ảnh: CTVHQMC

Thứ hai, mô hình thông quan tập trung đáp ứng giúp cho ngành Hải quan thực hiện việc tiếp tục triển khai công tác cải cách, cắt giảm thủ tục hành chính, điện tử hóa và tiến tới thủ tục hải quan phi giấy tờ theo đúng tinh thần Nghị quyết số 57 - NQ/TW và Nghị quyết số 66 - NQ/TW đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới cũng như các chỉ đạo của Bộ Tài chính.

Theo Cục Hải quan, trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu ngày càng gia tăng về quy mô và mức độ phức tạp, thủ tục hải quan hiện hành vẫn còn phân tán theo địa bàn quản lý, kéo dài thời gian thông quan và hạn chế khả năng chia sẻ dữ liệu tập trung giữa các chi cục hải quan. Mô hình thông quan tập trung đã được nhiều quốc gia tiên tiến áp dụng thành công, mang lại hiệu quả vượt trội. Do đó, việc nghiên cứu đề tài này là yêu cầu cấp bách, có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn.

Hiện nay, Cục Hải quan đã có văn bản hỏa tốc chỉ đạo chi cục hải quan khu vực tham gia ý kiến đóng góp cho dự thảo đề án (đánh giá các điểm thuận lợi, khó khăn, vướng mắc và tác động của Đề án đối với hoạt động thực hiện thủ tục hải quan tại các địa điểm trên địa bàn quản lý); tham gia ý kiến dự thảo quy trình thủ tục hải quan.

Doanh nghiệp và hải quan cùng hưởng lợi

Trên thực tế, tại Việt Nam, mô hình thực hiện thủ tục và quản lý hải quan tập trung đã được ngành Hải quan triển khai tại Hải quan cửa khẩu Móng Cái, Quảng Ninh bước đầu đã thu được kết quả tích cực.

Việc triển khai đề án mô hình thực hiện thủ tục và quản lý hải quan tập trung tại Hải quan cửa khẩu Móng Cái được thực hiện từ năm 2018 đánh dấu một bước đột phá trong cải cách, hiện đại hóa hải quan. Đây là mô hình được thực hiện theo nguyên tắc một đầu mối tập trung thực hiện thủ tục, quản lý hải quan trên cơ sở ứng dụng công nghệ, trang thiết bị kỹ thuật hiện đại kết hợp với triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, dịch vụ công trực tuyến và cho thấy lần đầu tiên việc cải cách thủ tục hành chính đã được thực hiện toàn diện.

Trước khi triển khai thực hiện đề án, việc khai báo thủ tục hải quan, kiểm tra thực tế hàng hóa, được thực hiện trực tiếp tại các dây chuyền thuộc các đội thủ tục hàng hóa xuất nhập khẩu; hoạt động giám sát hải quan được thực hiện tại các cửa khẩu, lối mở, điểm xuất hàng, các địa điểm tập kết, kiểm tra hàng hóa… Cơ cấu tổ chức bộ máy của Hải quan cửa khẩu Móng Cái gồm 5 đội công tác, tổng biên chế 108 cán bộ công chức.

Đến nay, đánh giá của Cục Hải quan cho thấy, khi thực hiện đề án, việc tiếp nhận, kiểm tra chi tiết hồ sơ được thực hiện tập trung đã tạo sự chuyên môn hóa cao, quản lý tập trung, chuyên sâu - chuyên trách, thống nhất một đầu mối, tăng tính minh bạch trong thực hiện thủ tục hải quan.

Thông quan tập trung tạo tiền đề thuận lợi để cơ quan hải quan áp dụng những ứng dụng kỹ thuật hiện đại trong công tác quản lý (sử dụng máy soi, sử dụng hệ thống Camera….); công chức, người lao động, thực hiện tốt công tác bảo vệ chính trị nội bộ, công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực, phiền hà, sách nhiễu của cán bộ công chức trong thực thi công vụ và giải quyết nhanh chóng, kịp thời các khó khăn vướng mắc phát sinh của doanh nghiệp.

Tạo thuận lợi hoạt động thương mại biên giới trên địa bàn TP. Móng Cái và là cơ sở chuẩn bị cho công tác quản lý hải quan khi TP. Móng Cái triển khai thực hiện quy hoạch tổng thể, tập trung các kho, bãi, địa điểm tập kết hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu trên địa bàn thành phố tầm nhìn đến năm 2030.

Do có sự liên kết chặt chẽ trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan, nguồn thông tin về hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa được quản lý tập trung trên cùng một Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan giúp cho công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại được thực hiện thuận lợi và hiệu quả hơn. Trên cơ sở công việc được sắp xếp theo hướng chuyên sâu, chuyên trách giúp nâng cao năng lực đội ngũ công chức trên cơ sở nguồn nhân lực hiện có đồng thời sử dụng tiết kiệm và có hiệu quả các nguồn lực tài chính, tài sản nhà nước.

Doanh nghiệp được hưởng lợi khi không phải đi lại nhiều lần, nhiều nơi, giúp giảm chi phí, thời gian cho doanh nghiệp, việc giải quyết và làm thủ tục hải quan tập trung, thống nhất tại một đầu mối giúp kịp thời phát hiện những khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp từ đó giải quyết nhanh chóng, chính xác... Đây là tiền đề để Cục Hải quan hoàn thiện việc xây dựng đề án mô hình thông quan tập trung đảm bảo chất lượng, thời gian theo chỉ đạo của Bộ Tài chính.