Chất lượng dòng vốn quyết định sự phát triển bền vững của thị trường

Thị trường vốn đổi trục

Việc Bộ Tài chính triển khai đồng thời Đề án Tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán cùng với Nghị định số 245/2025/NĐ-CP đang tạo ra một tổ hợp cải cách toàn diện, được đánh giá có khả năng định hình lại quỹ đạo phát triển của thị trường vốn Việt Nam trong thập kỷ tới.

Theo bà Bùi Thị Quỳnh Nga - Trưởng nhóm Phân tích Vĩ mô và Chiến lược, Công ty Chứng khoán Phú Hưng, hai cấu phần chính sách này tạo nên một bước đi chiến lược khi chuyển trọng tâm thị trường từ ưu tiên mở rộng sang nâng cao chất lượng, giảm phụ thuộc vào dòng tiền đầu cơ ngắn hạn và từng bước củng cố nền tảng nhà đầu tư tổ chức - nhóm được xem là trụ cột của các thị trường phát triển.

Trên thị trường chứng khoán Việt Nam, giá trị giao dịch của nhà đầu tư cá nhân hiện chiếm khoảng 80 - 85% tổng giá trị giao dịch hàng ngày. Ảnh: Dũng Minh

Trong tổng thể cải cách, Đề án được đặt vào vị trí trung tâm với mục tiêu xây dựng cơ cấu nhà đầu tư cân bằng và bền vững hơn trong dài hạn. Lộ trình Đề án xác định rõ tỷ lệ giao dịch của nhà đầu tư tổ chức và nhà đầu tư nước ngoài cần được nâng lên mức 30% vào năm 2030, trước khi hướng tới tỷ lệ cân bằng hơn 60% - 40% trong giai đoạn sau đó.

Bên cạnh cơ cấu thanh khoản, ngành quỹ đầu tư cũng được định vị là một trụ cột quan trọng trong hệ sinh thái thị trường, với định hướng tăng mạnh về số lượng và quy mô. Mục tiêu đến năm 2030 là đạt tổng giá trị tài sản ròng tương đương 5% GDP, khoảng 500 quỹ đầu tư và 2,5 triệu nhà đầu tư nắm giữ chứng chỉ quỹ. Xa hơn, giai đoạn 2030 - 2035, ngành quỹ được kỳ vọng duy trì đà tăng trưởng hai con số và đóng góp ngày càng lớn trong việc cung cấp nguồn vốn dài hạn cho nền kinh tế.

Song song với quá trình này, sự gia tăng của nhà đầu tư tổ chức, theo bà Nga, sẽ từng bước nâng chất lượng dòng vốn trên thị trường. Dòng tiền nhờ đó dịch chuyển theo hướng dài hạn, dựa trên các nguyên tắc quản trị rủi ro và đánh giá cơ bản doanh nghiệp, góp phần ổn định thanh khoản và giảm các biến động bất thường. Đây là điều kiện then chốt để thị trường phát triển theo chiều sâu và phản ánh sát hơn giá trị thực của doanh nghiệp.

Ở tầng vận hành, Nghị định số 245/2025/NĐ-CP đóng vai trò như “bộ lọc” quan trọng nhằm nâng chuẩn chất lượng thị trường. Việc siết tiêu chí xác định nhà đầu tư chuyên nghiệp giúp quá trình tham gia thị trường phản ánh đúng năng lực tài chính và mức độ hiểu biết của từng nhóm nhà đầu tư, đồng thời hạn chế tình trạng “mượn danh” hoặc đầu tư quá mức kiểm soát. Các quy định về giới hạn margin, yêu cầu cảnh báo rủi ro đòn bẩy và chuẩn hóa quản trị rủi ro tại công ty chứng khoán hướng tới mục tiêu giảm tình trạng khuếch đại thanh khoản thông qua vay mượn.

Cùng với đó, việc bắt buộc xếp hạng tín nhiệm đối với trái phiếu phát hành giúp phân bổ vốn có chọn lọc hơn, ưu tiên doanh nghiệp minh bạch và bền vững. Yêu cầu tăng cường công bố thông tin điện tử, siết chặt quản lý giao dịch và xử lý hành vi thao túng cũng được kỳ vọng sẽ củng cố đáng kể niềm tin của nhà đầu tư trong và ngoài nước, góp phần hình thành một thị trường minh bạch và kỷ luật hơn.

Nâng chất lực cầu đầu tư

Từ góc nhìn triển khai thực tiễn, ông Vương Khắc Huy - Trưởng phòng Phân tích và Đầu tư, Công ty Quản lý Quỹ Dai-ichi Life Việt Nam (DFVN) nhấn mạnh, Đề án thể hiện một tầm nhìn chiến lược khi đặt định hướng cải thiện chất lượng cầu đầu tư vào trọng tâm. Đề án được thiết kế với mục tiêu tổng quát và các chỉ tiêu cụ thể nhằm nâng vai trò của các định chế tài chính chuyên nghiệp và chuẩn hóa hoạt động đầu tư. Đồng thời, việc phát triển hệ thống quỹ đầu tư với mục tiêu 500 quỹ và tài sản ròng tương đương 5% GDP vào năm 2030 cho thấy, ngành quỹ được xác định là nền tảng quan trọng trong tiến trình nâng chất lượng dòng vốn.

Theo ông Huy, trong toàn bộ quá trình này, các công ty quản lý quỹ giữ vai trò trung tâm. Với chức năng quản lý tài sản thông qua các sản phẩm quỹ mở, công ty quản lý quỹ đóng vai trò cầu nối giúp đưa dòng vốn của nhà đầu tư cá nhân vào thị trường một cách bài bản và minh bạch hơn. Khối bảo hiểm - vốn nắm giữ nguồn tiền dài hạn - thường lựa chọn ủy thác vốn cho các công ty quản lý quỹ, tạo ra sự gắn kết quan trọng giữa hai cấu phần lớn của thị trường tài chính.

Chiến lược đầu tư của công ty quản lý quỹ thường hướng đến dài hạn, dựa trên quy trình đầu tư rõ ràng và hệ thống quản trị rủi ro nghiêm ngặt, giúp hạn chế tác động từ biến động ngắn hạn và tâm lý “tham lam - sợ hãi” thường thấy ở nhà đầu tư cá nhân.

“Khi các quỹ đầu tư chứng minh được vai trò và hiệu quả, mức độ nhận thức của nhà đầu tư cá nhân về đầu tư chuyên nghiệp sẽ từng bước được cải thiện, khuyến khích họ tăng tỷ trọng phân bổ vốn qua quỹ thay vì tiếp cận thị trường theo hướng thử vận may” - ông Huy nhận định.

Có thể thấy, sự đồng bộ giữa định hướng chính sách ở cấp vĩ mô và cơ chế triển khai của các định chế tài chính ở cấp vi mô đang tạo nền tảng quan trọng để thị trường vốn Việt Nam tiến gần hơn tới chuẩn mực của các thị trường mới nổi, đồng thời mở ra dư địa lớn cho dòng vốn dài hạn phát triển bền vững trong những năm tới.