Hải quan siết vòng kiểm soát, chặn buôn lậu vàng từ biên giới vào nội địa

PV: Thưa ông, trước diễn biến phức tạp của thị trường vàng thời gian gần đây, đâu là những tuyến địa bàn nổi cộm và thủ đoạn buôn lậu vàng qua biên giới mà lực lượng hải quan đặc biệt lưu ý?

Ông Phan Quốc Đông

Ông Phan Quốc Đông: Có thể thấy rằng, trong những tháng gần đây, diễn biến phức tạp của thị trường vàng thế giới và trong nước với mức chênh lệch giá lớn đã làm gia tăng nguy cơ buôn lậu, vận chuyển trái phép vàng, tiền tệ qua biên giới, tập trung tại các tuyến đường bộ, đường thủy nội địa khu vực biên giới phía Nam giáp Campuchia (Tịnh Biên, Khánh Bình - An Giang, Bờ Y - Gia Lai) và giáp Lào (Lao Bảo - Quảng Trị). Trên tuyến hàng không qua sân bay quốc tế Nội Bài và Tân Sơn Nhất nổi lên tình trạng cất giấu trong người, hành lý xách tay, đặc biệt trên các chuyến bay từ Đài Loan về Việt Nam.

Qua thực tế đấu tranh chống buôn lậu, lực lượng hải quan nhận thấy, khi giá vàng trong nước thường xuyên cao hơn giá thế giới, hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép vàng diễn biến phức tạp và gia tăng mạnh, đặc biệt trên các tuyến biên giới giáp Campuchia và Lào, nơi địa hình hiểm trở, dân cư hai bên có mối quan hệ thân thiết, qua lại dễ dàng.

Về thủ đoạn, các đối tượng ngày càng tinh vi, thay đổi liên tục cất giấu vàng trong người, hành lý, quần áo, giày dép hoặc thiết bị điện tử như ống kính máy ảnh, pin sạc dự phòng, loa, linh kiện vi mạch… để qua mặt máy soi chiếu. Các đối tượng ngụy trang vàng dưới dạng hàng tiêu dùng thông thường, trà trộn trong vali, hàng hóa chuyển phát nhanh.

Lợi dụng chính sách miễn kiểm soát thường xuyên cư dân biên giới, thuê người đi lại nhiều lần trong ngày, mỗi lần mang lượng vàng dưới 300 gram (mức phải khai báo), sau đó tập kết tại các điểm thu gom ở biên giới. Một số đường dây còn móc nối với doanh nghiệp có chức năng nhập khẩu vàng để hợp thức hóa nguồn gốc, hoặc làm giả hồ sơ xuất nhập khẩu nhằm rửa tiền và chuyển tiền bất hợp pháp ra nước ngoài.

PV: Trong bối cảnh hoạt động buôn lậu vàng gia tăng với nhiều thủ đoạn tinh vi, ông có thể chia sẻ những kết quả nổi bật mà lực lượng hải quan đã chủ trì, phối hợp phát hiện và xử lý trong thời gian vừa qua?

Ông Phan Quốc Đông: Tình trạng buôn lậu vàng qua biên giới có chiều hướng gia tăng, với nhiều thủ đoạn ngày càng tinh vi, khó lường, không chỉ gây thất thu ngân sách, mà còn tiềm ẩn nguy cơ bất ổn thị trường tài chính, tiền tệ.

Thời gian qua, ngành hải quan đã triển khai đồng bộ có hiệu quả Kế hoạch 2088/KH-TCHQ (ngày 14/5/2024) về kiểm soát, chống buôn lậu vàng, tiền tệ biên giới giai đoạn 2024 - 2026.

Thống kê từ đầu năm 2024 đến hết tháng 10/2025, lực lượng hải quan chủ trì, phối hợp bắt giữ 16 vụ việc liên quan đến mặt hàng vàng với tổng số 29,1 kg vàng; trong đó nhiều vụ đã được khởi tố hình sự hoặc chuyển Cơ quan Cảnh sát điều tra mở rộng điều tra, xử lý theo quy định pháp luật.

Vụ việc điển hình về hình thức buôn lậu vàng tinh vi với trọng lượng lớn, giá trị cao qua cửa khẩu hàng không là ngày 25/6/2025, Hải quan cửa khẩu sân bay Quốc tế Nội Bài nhận thấy trong hành lý của hành khách quốc tịch Đài Loan (Trung Quốc) nhập cảnh trên chuyến bay VN579 từ Đài Loan (Trung Quốc) về Nội Bài (Hà Nội, Việt Nam) có nghi vấn trong 4 ống kính máy ảnh. Ngay sau đó, lực lượng Hải quan cửa khẩu sân bay Quốc tế Nội Bài chủ trì, phối hợp các đơn vị liên quan tiến hành kiểm tra toàn bộ hành lý của hành khách và phát hiện hành khách này mang theo 12 miếng kim loại màu vàng (nghi là vàng) nặng gần 2 kg được giấu trong ống kính máy ảnh để trong vali, trị giá khoảng hơn 5,5 tỷ đồng.

Hải quan chủ trì phát hiện bắt giữ vụ cất giấu vàng trong ống kính máy ảnh nhập khẩu vào Việt Nam qua đường hàng không. Ảnh: CTVAH

PV: Để tiếp tục phát huy vai trò “gác cửa” nền kinh tế và nâng cao hiệu quả ngăn chặn buôn lậu vàng, ngành hải quan sẽ tập trung vào những biện pháp trọng tâm nào trong thời gian tới, thưa ông?

Ông Phan Quốc Đông: Chống buôn lậu hàng quốc cấm cũng như mặt hàng có giá trị cao như vàng, ngoại tệ thường rất khó khăn bởi tính chất tinh vi, thay đổi nhanh của phương thức, thủ đoạn.

Đối tượng sử dụng các phương tiện, thiết bị ngụy trang hiện đại, nhiều lớp kim loại hoặc hợp chất tương tự vàng để gây nhiễu khi soi chiếu. Việc nhận dạng hình ảnh vàng trên máy soi đòi hỏi cán bộ nhiều kinh nghiệm và thời gian phân tích kỹ lưỡng.

Khó khăn hiện nay mà lực lượng chức năng, trong đó có hải quan gặp phải là hoạt động nhập khẩu vàng hợp pháp tiềm ẩn rủi ro bị lợi dụng. Hiện nay, mặc dù Ngân hàng Nhà nước chưa cấp phép nhập khẩu vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp sản xuất vàng trang sức, song theo thống kê, từ năm 2020 đến tháng 6/2025, hải quan vẫn thực hiện thủ tục nhập vàng cho khoảng 65 doanh nghiệp để phục vụ sản xuất, gia công sản phẩm xuất khẩu cho nước ngoài (linh kiện điện tử, răng giả, mỹ nghệ…) với tổng kim ngạch 2,6 tỷ USD/năm. Nếu không kiểm tra sau thông quan chặt chẽ, đây sẽ là “kẽ hở” để chuyển vàng trái phép ra nước ngoài hoặc thẩm lậu vào nội địa. Mặt khác, một số doanh nghiệp có thể bị lợi dụng để hợp thức hóa vàng nhập lậu bằng việc nâng khống định mức hao hụt khi gia công.

Để đấu tranh chống buôn lậu mặt hàng vàng đạt hiệu quả hơn nữa, cơ quan hải quan tiếp tục triển khai đồng bộ Kế hoạch số 2088/KH-TCHQ về kiểm soát, chống buôn lậu vàng, tiền tệ biên giới giai đoạn 2024 - 2026. Tăng cường tuần tra, kiểm soát tại cửa khẩu, tuyến biên giới trọng điểm, đặc biệt là khu vực phía Nam và các cửa khẩu quốc tế đường không. Sử dụng hệ thống soi chiếu hiện đại để phân tích, nhận dạng vật thể có đặc tính vàng; định kỳ huấn luyện công chức nhận biết dấu hiệu cất giấu tinh vi. Tổ chức chuyên đề kiểm tra sau thông quan với doanh nghiệp nhập khẩu vàng phục vụ sản xuất, gia công xuất khẩu để ngăn ngừa gian lận, thẩm lậu qua biên giới.

PV: Xin cảm ơn ông!