Tại Diễn đàn “Thực hiện kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam: Chính sách và kết nối hành động” do Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới (VASS) thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức ngày 10/11, GS.TS Lê Văn Lợi - Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhấn mạnh, kinh tế tuần hoàn không chỉ là yêu cầu của phát triển bền vững mà còn là lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh các tiêu chuẩn xanh của thị trường quốc tế ngày càng khắt khe.
 |
| Quang cảnh sự kiện. |
Theo GS.TS Lê Văn Lợi, trong giai đoạn phát triển mới, kinh tế tuần hoàn cần được xem là một cấu phần quan trọng của mô hình tăng trưởng, gắn chặt với các chiến lược phát triển quốc gia, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng hội nhập của nền kinh tế.
TS. Phí Vĩnh Tường - Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới cho rằng, kinh tế tuần hoàn là chiến lược phát triển dài hạn, giúp nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, thúc đẩy đổi mới công nghệ, tạo việc làm xanh và gia tăng năng suất. Đối với Việt Nam, đây không còn là sự lựa chọn mà là con đường tất yếu để đạt các mục tiêu phát triển bền vững, thực hiện cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 và triển khai Kế hoạch hành động quốc gia về kinh tế tuần hoàn đến năm 2035 theo Quyết định 222/QĐ-TTg.
Trong bối cảnh các thị trường xuất khẩu lớn như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc ngày càng siết chặt các quy chuẩn xanh, từ thiết kế sinh thái đến tái chế và truy xuất vòng đời sản phẩm, việc chậm triển khai kinh tế tuần hoàn có thể khiến doanh nghiệp Việt Nam gặp bất lợi, thậm chí bị loại khỏi chuỗi giá trị toàn cầu.
Mặc dù vậy, theo TS. Phí Vĩnh Tường, quá trình thực thi kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam hiện vẫn còn nhiều hạn chế. Chính sách còn phân tán, thiếu hướng dẫn cụ thể theo ngành; cơ chế phối hợp liên ngành, liên vùng chưa rõ nét; các công cụ tài chính xanh, hạ tầng tái chế và cơ sở dữ liệu quốc gia về dòng vật chất còn thiếu. Đặc biệt, năng lực triển khai của khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa - chiếm trên 98% tổng số doanh nghiệp - vẫn là điểm yếu.
Ở góc độ mô hình tăng trưởng, PGS.TS Bùi Quang Tuấn - Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới, nhận định kinh tế Việt Nam vẫn chủ yếu dựa vào đầu tư, trong đó đầu tư công giữ vai trò lớn; đóng góp của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo còn khiêm tốn. Năng suất lao động thấp và mức độ tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu theo hướng xanh, bền vững còn hạn chế.
Thực tế cho thấy, kinh tế tuần hoàn mới chỉ được triển khai ở quy mô hẹp, chủ yếu trong nông nghiệp. Trong công nghiệp, các mô hình khu công nghiệp sinh thái, khu công nghiệp cộng sinh vẫn đang ở giai đoạn thí điểm với số lượng dự án còn ít.
Để tháo gỡ các “điểm nghẽn”, các chuyên gia cho rằng cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, giảm rào cản và hài hòa tiêu chuẩn với quốc tế. Đồng thời, phải đột phá mạnh ở khâu thực thi, bổ sung các cơ chế thí điểm (sandbox), phát triển hạ tầng tái chế và hạ tầng số, tạo không gian cho đổi mới sáng tạo.
Về phía doanh nghiệp, nâng cao nhận thức, chủ động chuẩn bị về ESG, tài chính và công nghệ được xem là điều kiện then chốt. Việc hình thành văn hóa chuyển đổi kép - chuyển đổi số gắn với chuyển đổi xanh - sẽ là nền tảng để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, hướng tới mục tiêu tăng trưởng nhanh và bền vững trong dài hạn./.
