Huy động mọi nguồn lực cho tăng trưởng xanh

Nguồn: Báo cáo Quốc gia về khí hậu và phát triển của WB. Đồ họa: Văn Chung

Áp lực chi tiêu cho biến đổi khí hậu lớn

Một nghiên cứu chỉ ra rằng, nếu Việt Nam không có các biện pháp thích ứng và giảm thiểu phù hợp, ước tính biến đổi khí hậu sẽ khiến chúng ta mất khoảng 12 - 14,5% GDP mỗi năm vào năm 2050.

Biến đổi khí hậu đang ngày càng ảnh hưởng đến nền kinh tế Việt Nam, chi phí của biến đổi khí hậu đã bắt đầu tác động lên tăng trưởng. Báo cáo Quốc gia về khí hậu và phát triển của WB cho rằng, Việt Nam thiệt hại khoảng 10 tỷ USD vào năm 2020, tương đương 3,2% GDP, do các tác động của khí hậu, tổng chi phí kinh tế do biến đổi khí hậu gây ra có thể lên tới 523 tỷ USD, tương đương 14,5% GDP đến năm 2050.

Nếu Việt Nam không có các biện pháp thích ứng và giảm thiểu phù hợp, ước tính biến đổi khí hậu sẽ khiến Việt Nam mất khoảng 12 - 14,5% GDP mỗi năm vào năm 2050. Tuy nhiên, với sự kết hợp nhịp nhàng các chính sách và chiến lược, Việt Nam có thể tận dụng các nỗ lực khử carbon để thúc đẩy các mục tiêu phát triển nhằm đạt được mục tiêu phát thải carbon ròng bằng “0” mà không làm giảm tốc độ tăng trưởng GDP.

Tham gia Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu (có hiệu lực từ năm 2016), Việt Nam cam kết giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC). Tại Hội nghị COP26, Thủ tướng Chính phủ khẳng định, mặc dù là nước đang phát triển, mới chỉ bắt đầu tiến hành công nghiệp hóa trong hơn 3 thập kỷ qua nhưng là nước có lợi thế về năng lượng tái tạo, Việt Nam sẽ xây dựng và triển khai các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính mạnh mẽ bằng nguồn lực của mình, cùng với sự hợp tác, hỗ trợ về tài chính và chuyển giao công nghệ của cộng đồng quốc tế, nhất là các nước phát triển, trong đó có thực hiện các cơ chế theo Thỏa thuận Paris, để đạt Net Zero vào năm 2050.

Đồng thời, Việt Nam cam kết giảm phát thải khí metan 30% vào năm 2030, cam kết chống suy thoái rừng và chuyển đổi năng lượng sạch; bố trí tài chính xanh phù hợp và hiệu quả; chia sẻ công nghệ xanh; quản trị quốc gia để thực hiện cắt giảm metan.

Lợi thế huy động về nội lực bên trong và bên ngoài

Việt Nam đứng thứ 2 về phát hành trái phiếu xanh ở khu vực ASEAN. Ảnh minh họa

Trong một nghiên cứu mới đây của TS. Vũ Nhữ Thăng - Phó Chủ tịch phụ trách Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia và ThS. Nguyễn Thị Hải Bình - Quyền Trưởng ban, Ban Nghiên cứu và Điều phối chính sách giám sát, Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia đã nhận định, nhu cầu vốn lớn, song Việt Nam cũng có lợi thế về nội lực bên trong và bên ngoài.

Việt Nam đứng thứ 2 về phát hành trái phiếu xanh tại ASEAN với 1,5 tỷ USD năm 2021, cao hơn 5 lần so với mức 0,3 tỷ USD năm 2020. Bên cạnh đó, Việt Nam có cơ hội để phát triển ngành dịch vụ tài chính. Cụ thể: Việt Nam có thể thu hút khoảng 753 tỷ USD vốn đầu tư cho khí hậu từ năm 2016 - 2030; khoảng 15,5 tỷ USD thông qua nguồn vốn đầu tư công và tư nhân của các quốc gia G7 để hỗ trợ Việt Nam giảm mức độ sử dụng than; 1,7 tỷ USD doanh thu mà các tổ chức tài chính có thể thu hút được từ phát hành trái phiếu để tài trợ cho các dự án ESG; 134 triệu USD do quỹ Anh Quốc hỗ trợ để thúc đẩy tài chính xanh ở Đông Nam Á…

Năm 2022, Việt Nam cùng nhóm các nước đối tác quốc tế (International Partners Group - IPG), đứng đầu là Liên minh châu Âu và Vương quốc Anh, đã thiết lập thỏa thuận Đối tác chuyển dịch năng lượng công bằng (Just Energy Transition Partnership - JETP). Thỏa thuận JETP được ký kết vào ngày 14/12/2022 và sẽ có ít nhất 15,5 tỷ USD được tài trợ cho vay ưu đãi trong khoảng 3 - 5 năm cho hỗ trợ quá trình chuyển dịch năng lượng công bằng, một nửa số đó được huy động từ tài chính khu vực công với các điều khoản ưu đãi hơn thông thường.

Một nửa còn lại được huy động và tạo điều kiện từ tài chính tư nhân để Việt Nam đạt đỉnh thải toàn bộ khí nhà kính vào năm 2030, sớm hơn 5 năm so với kế hoạch.

Liên minh tài chính Glasgow vì mục tiêu phát thải ròng bằng “0” (GFANZ) huy động ít nhất 7,75 tỷ USD tài chính tư nhân hỗ trợ trực tiếp cho các doanh nghiệp thông qua các khoản đầu tư của các tập đoàn, các doanh nghiệp quốc tế. Số tiền cho giai đoạn sau có thể cao hơn nếu Việt Nam sử dụng tốt các khoản huy động ban đầu và đáp ứng các điều kiện của các đối tác quốc tế và các định tế tài chính quốc tế. Cả IPG và GFANZ sẽ hợp tác chặt chẽ với Chính phủ Việt Nam để xác định các cơ hội triển khai tài chính một cách nhanh chóng.