Bệ đỡ vững chắc cho tiêu dùng nội địa

Ba động lực thúc đẩy tiêu dùng nội địa

Bức tranh kinh tế Việt Nam năm 2025 đang dần sáng rõ với nhiều gam màu tích cực, khi các chỉ số vĩ mô đồng loạt cải thiện. GDP giữ được đà tăng trưởng cao, tiến độ giải ngân đầu tư công ngày càng được cải thiện, lãi suất duy trì ở mức thấp, trong khi dòng vốn FDI tiếp tục chảy mạnh vào lĩnh vực sản xuất. Những chuyển biến này không chỉ củng cố nền tảng tăng trưởng, mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho tiêu dùng nội địa - một cấu phần quan trọng của tổng cầu đang từng bước hồi phục, dù vẫn tồn tại những khoảng trống nhất định về tâm lý thị trường và sức mua thực tế.

Theo bà Trần Hương Mỹ - Giám đốc Nghiên cứu ngành hàng tiêu dùng, Công ty cổ phần Chứng khoán HSC, doanh số bán lẻ hàng hóa và dịch vụ trong 7 tháng năm 2025 đã tăng 9,3% so với cùng kỳ năm trước. Mức tăng này cho thấy tín hiệu tích cực trong xu hướng phục hồi tiêu dùng, được hỗ trợ đáng kể bởi lượng khách quốc tế đến Việt Nam tăng hơn 22%, vượt xa ngưỡng trước đại dịch. Tuy vậy, sự phục hồi này vẫn còn thiếu đồng đều giữa các nhóm ngành tiêu dùng, phản ánh rõ nét mức độ khác biệt trong hành vi chi tiêu của người dân sau giai đoạn kinh tế gặp nhiều biến động.

Ảnh minh hoạ.

Cụ thể, nhóm hàng thiết yếu vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng ổn định, trong khi các nhóm hàng không thiết yếu như mỹ phẩm, điện tử, thời trang hay đồ gia dụng tiếp tục chịu áp lực do người tiêu dùng có xu hướng thắt chặt chi tiêu - một hệ quả tất yếu của thời kỳ kéo dài suy giảm thu nhập.

“Điều này dẫn đến sự phân hóa rõ rệt trong hành vi tiêu dùng. Khi thu nhập chưa thực sự cải thiện một cách bền vững, người dân có xu hướng ưu tiên chi tiêu cho các nhu cầu cơ bản, đồng thời hoãn lại các khoản mua sắm nhằm nâng cao chất lượng sống” - bà Mỹ phân tích.

Sự phân hóa này cũng được phản ánh từ góc nhìn của các doanh nghiệp trong ngành hàng tiêu dùng. Ông Đoàn Hồng Việt - Chủ tịch HĐQT Digiworld cho rằng, Việt Nam đang ở trong một giai đoạn chuyển giao đáng chú ý về hành vi tiêu dùng. Tầng lớp trung lưu tại các đô thị lớn đã bắt đầu “mở lại hầu bao” cho các sản phẩm và dịch vụ nâng cao, tuy nhiên ở khu vực nông thôn và nhóm người tiêu dùng phổ thông, mức độ chi tiêu vẫn rất dè dặt.

“Sự khác biệt về hành vi tiêu dùng giữa các phân khúc này đang tạo áp lực kép lên doanh nghiệp: một mặt phải duy trì mức giá cạnh tranh để giữ chân khách hàng truyền thống, mặt khác cần không ngừng đổi mới sản phẩm để thu hút người tiêu dùng ở những phân khúc đang phục hồi” - ông Việt đánh giá.

Đáng chú ý, theo ông Việt, xu hướng phục hồi tiêu dùng sẽ không diễn ra một cách đồng loạt mà sẽ có tính phân tầng, phụ thuộc vào đặc điểm của từng nhóm ngành và tốc độ cải thiện thu nhập của người dân. Những sản phẩm gắn với công nghệ, cá nhân hóa trải nghiệm hoặc có tính ứng dụng cao trong đời sống hiện đại dự kiến sẽ phục hồi sớm hơn, đặc biệt tại các đô thị lớn - nơi tốc độ đô thị hóa đang ngày càng tăng nhanh và hành vi tiêu dùng cũng có nhiều chuyển biến năng động. Trong khi đó, các nhóm hàng phổ thông, tiêu dùng đại trà sẽ cần thêm thời gian để vượt qua “sức ỳ” trong tâm lý sau giai đoạn tiết chế chi tiêu kéo dài.

Khu vực tư nhân dẫn dắt đà tăng trưởng

Tuy nhiên, nền tảng vĩ mô đang tạo ra những điều kiện thuận lợi để tiêu dùng nội địa có thể bật tăng mạnh mẽ hơn trong trung hạn. Ông Việt cho biết, chính sách tài khóa mở rộng, với trọng tâm là đầu tư công chiếm tới 7,1% GDP, đang trực tiếp tạo ra việc làm và thu nhập cho người lao động, từ đó góp phần hỗ trợ sức mua.

“Đồng thời, chính sách tiền tệ tiếp tục duy trì định hướng nới lỏng, với mặt bằng lãi suất điều hành giữ ở mức thấp gần kỷ lục, qua đó giảm gánh nặng tài chính cho cả hộ gia đình lẫn doanh nghiệp - một yếu tố quan trọng thúc đẩy tiêu dùng và đầu tư tư nhân” - ông Việt nhận định.

Đồng quan điểm, bà Mỹ cho rằng, khi các tác động từ chính sách dần thẩm thấu rõ hơn vào đời sống người dân, xu hướng tiêu dùng sẽ bước vào giai đoạn tăng tốc. Bức tranh dài hạn cũng cho thấy triển vọng tích cực hơn, khi nền kinh tế đang chuyển dịch theo hướng củng cố vai trò của khu vực tư nhân, thúc đẩy đổi mới và hội nhập sâu hơn với thị trường toàn cầu.

Theo bà Mỹ, khu vực doanh nghiệp tư nhân không chỉ đóng vai trò là nhà sản xuất, mà còn là cầu nối quan trọng trong hệ sinh thái tiêu dùng từ phân phối, tiếp thị đến tối ưu hóa trải nghiệm khách hàng thông qua công nghệ và cải tiến mô hình vận hành.

Ở góc nhìn doanh nghiệp, ông Việt khẳng định, khu vực tư nhân sẽ đóng vai trò ngày càng lớn trong việc kích thích tiêu dùng nội địa. Khả năng kết nối thị trường, nắm bắt nhu cầu mới và linh hoạt đổi mới mô hình kinh doanh sẽ giúp doanh nghiệp trong nước trở thành động lực trung tâm cho chuỗi cung ứng tiêu dùng.

“Trong thập kỷ tới, ba yếu tố gồm chuyển đổi số, tốc độ đô thị hóa cao và sự lớn mạnh của tầng lớp trung lưu sẽ là những động lực chủ lực tái định hình thị trường tiêu dùng Việt Nam” - ông Việt nhấn mạnh.

Ở góc độ nghiên cứu, bà Mỹ cũng đồng tình rằng, tầng lớp trung lưu không chỉ là nhóm thúc đẩy tiêu dùng về mặt quy mô, mà còn là đối tượng có đòi hỏi ngày càng cao về chất lượng sản phẩm, trải nghiệm dịch vụ và các yếu tố hậu mãi.

“Đây là nhóm tiêu dùng chịu ảnh hưởng mạnh từ các xu hướng toàn cầu, có khả năng chi trả cao hơn và kỳ vọng nhiều hơn ở sự cá nhân hóa. Điều đó buộc doanh nghiệp không chỉ mở rộng cung ứng, mà còn cần đầu tư chiều sâu vào dữ liệu, công nghệ và đổi mới mô hình phục vụ” - bà Mỹ nói.

Nhìn chung, môi trường vĩ mô ổn định, chi phí tài chính thấp và tiến trình cải cách thể chế đang đóng vai trò là bệ đỡ vững chắc cho tiêu dùng nội địa tiếp tục giữ vai trò trụ cột trong tăng trưởng kinh tế. Những điều chỉnh chính sách mang tính cấu trúc như thúc đẩy khu vực tư nhân, hoàn thiện hệ thống logistics, cải thiện môi trường đầu tư sẽ là điều kiện cần thiết để thị trường tiêu dùng Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển bền vững, sâu rộng và thích ứng tốt hơn với các xu hướng mới trong và ngoài nước.