Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế): Thu hút nhân lực chất lượng cao, giảm gánh nặng thủ tục

PV: Bà đánh giá thế nào về những sửa đổi, bổ sung tại Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến nhằm đơn giản hóa, tạo thuận lợi cho công tác kê khai, nộp thuế?

PGS.TS Lý Phương Duyên: Liên quan đến mục tiêu đơn giản hóa, tạo thuận lợi cho công tác kê khai, nộp thuế, Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân mới có một số thay đổi như: Giảm số bậc thuế của Biểu thuế suất lũy tiến từng phần áp dụng đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công để góp phần đơn giản hóa biểu thuế.

Cùng với đó, tăng ngưỡng doanh thu chịu thuế đối với thu nhập từ kinh doanh cho phù hợp với thực tiễn, đảm bảo thống nhất với quy định của pháp luật về thuế giá trị gia tăng.

Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Ảnh: TL.

Quy định về việc tổ chức chi trả thu nhập, tổ chức quản lý sàn giao dịch thương mại điện tử, quản lý nền tảng số có chức năng thanh toán, tổ chức tín dụng, tổ chức cung cấp dịch vụ trung gian thanh toán thực hiện khấu trừ số thuế phải nộp vào thu nhập của người nộp thuế trước khi trả thu nhập cho người nộp thuế theo quy định của pháp luật về quản lý thuế (có trừ một số khoản thu nhập không thực hiện khấu trừ).

Theo tôi, việc thực hiện những quy định này sẽ góp phần đơn giản trong việc tính toán số thuế phải nộp, giảm số lượng đối tượng nộp thuế với những cá nhân có doanh thu thấp và đặc biệt là giảm chi phí tuân thủ của các cá nhân kinh doanh trên các sàn giao dịch thương mại điện tử. Như vậy, những quy định này sẽ góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho công tác kê khai, nộp thuế.

PV: Có ý kiến cho rằng, Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) quy định mức giảm trừ gia cảnh vẫn chưa sát với mức sống của người dân theo địa phương. Dưới góc độ chuyên gia, bà nhìn nhận thế nào về ý kiến này?

PGS.TS Lý Phương Duyên: Một trong những đặc điểm quan trọng của thuế thu nhập cá nhân là có tính đến hoàn cảnh của từng cá nhân người nộp thuế, vì vậy, thu nhập tính thuế thuế thu nhập cá nhân ở hầu hết các quốc gia được xác định sau khi đã cho phép giảm trừ khỏi thu nhập chịu thuế một số khoản nhất định.

PGS.TS Lý Phương Duyên

Mức giảm trừ đó thường được thể hiện dưới 2 dạng: giảm trừ cá nhân và giảm trừ tiêu chuẩn. Trong đó, giảm trừ cá nhân thường bao gồm hai loại là giảm trừ có tính chất kinh tế và giảm trừ có tính chất xã hội. Giảm trừ có tính chất kinh tế là các khoản giảm trừ được xem như là chi phí liên quan trực tiếp đến việc tạo ra thu nhập như chi phí đi lại, ăn ở…, kể cả các khoản đóng góp bảo hiểm. Quy định về việc giảm trừ gia cảnh theo quy định hiện nay đang tuân thủ theo các nguyên tắc nêu trên. Tuy nhiên, do chỉ số giá tiêu dùng tăng và mức sống của dân cư có sự biến động, nên nếu mức giảm trừ gia cảnh mà giữ nguyên không thay đổi sẽ dẫn đến không đảm bảo tính chất của các khoản giảm trừ. Vì vậy, một số quốc gia có xu hướng điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh theo từng năm tính thuế hoặc có thể 2 - 3 năm một lần nếu mức độ biến động không cao.

Theo tôi, Việt Nam có thể tham khảo các kinh nghiệm này, thay vì quy định mức giảm trừ gia cảnh trong Luật Thuế thu nhập cá nhân do Quốc hội thông qua thì có thể giao Chính phủ thực hiện để mức điều chỉnh có thể phù hợp hơn với tình hình biến động của giá cả và mức sống dân cư. Mặc dù việc này có thể dẫn đến phát sinh các chi phí quản lý như cập nhật phần mềm tính thuế, nhưng trong giai đoạn phát triển khoa học công nghệ như hiện nay thì có thể khắc phục được.

Bên cạnh đó, có thể bổ sung các khoản giảm trừ như chi phí giáo dục, y tế... để khắc phục chênh lệch mức sinh hoạt phí giữa các vùng. Ngoài ra, có thể nghiên cứu việc tăng mức giảm trừ gia cảnh cho cá nhân người nộp thuế và người phụ thuộc là người tàn tật thay cho việc quy định một mức thống nhất như hiện nay.

PV: Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) đã bổ sung các quy định về miễn thuế thu nhập cá nhân để hỗ trợ phát triển khoa học, công nghệ… Theo bà, quy định này sẽ khuyến khích các chủ trương, định hướng trong Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị ra sao?

PGS.TS Lý Phương Duyên: Có một số nội dung trong Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân liên quan đến mục tiêu hỗ trợ phát triển khoa học, công nghệ.

Trong đó, bổ sung quy định miễn thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công từ thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ sử dụng ngân sách nhà nước đã được quy định miễn thuế theo Nghị quyết số 193/2025/QH15 ngày 19/2/2025 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Đồng thời, bổ sung quy định miễn thuế đối với thu nhập từ chuyển nhượng cổ phần, phần vốn góp, quyền góp vốn, quyền mua cổ phần, quyền mua phần vốn góp vào doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; miễn thuế trong thời hạn 2 năm và giảm 50% số thuế phải nộp trong 4 năm tiếp theo đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công của chuyên gia, nhà khoa học nhận được từ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, trung tâm nghiên cứu và phát triển, trung tâm đổi mới sáng tạo, tổ chức trung gian hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo theo quy định tại Nghị quyết số 198/2025/QH15 ngày 17/5/2025 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.

Bổ sung quy định về miễn thuế, giảm thuế trong một số trường hợp để thực hiện các chủ trương, định hướng của Đảng và Nhà nước về thu hút nguồn nhân lực trình độ cao trong một số lĩnh vực của nền kinh tế, thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, cùng một số lĩnh vực ưu tiên khác theo định hướng của Đảng và Nhà nước.

Tôi cho rằng, đây là những nội dung rất cụ thể và rất mới, thể hiện rõ nét quan điểm khuyến khích các chủ trương, định hướng của Đảng và Nhà nước về thu hút nguồn nhân lực trình độ cao trong một số lĩnh vực của nền kinh tế, thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số và một số lĩnh vực ưu tiên khác theo định hướng của Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên, cần có quy định cụ thể về doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo để tránh lợi dụng những quy định này nhằm mục đích tránh thuế thu nhập cá nhân.

PV: Xin cảm ơn bà!