“Ì ạch” giải ngân vốn ODA và vốn vay ưu đãi, bộ, ngành khẩn trương vào cuộc

Nguồn: Bộ Tài chính. Đồ họa: Phương Anh

Chuyển biến sau 2 tháng đốc thúc, nhưng còn rất chậm

Theo báo cáo của các bộ, ngành trung ương và theo số liệu từ hệ thống TABMIS, tính đến hết ngày 31/7/2024 tỷ lệ giải ngân đầu tư công nguồn vốn nước ngoài của các bộ, ngành, địa phương mới đạt 17,93%. Cụ thể, tỷ lệ kế hoạch vốn các bộ, ngành đã phân bổ và nhập Tabmis được 89%; tỷ lệ giải ngân của các bộ, ngành mới được 20,66% kế hoạch vốn được giao, trong đó Bộ Giao thông vận tải đạt trên 33,57%, Viện Hàn Lâm khoa học và Công nghệ Việt Nam đạt 21,47%, Bộ Tài nguyên và Môi trường đạt 13,99%, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đạt 13,57%; 6 bộ, ngành chưa giải ngân kế hoạch vốn 2024.

Tỷ lệ kế hoạch vốn các địa phương đã phân bổ và nhập Tabmis cho các dự án đối với vốn đầu tư công sử dụng vốn vay nước ngoài là 90,96%. Lũy kế giải ngân vốn nước ngoài của các địa phương tính đến 3/7/2024 đạt 15,23%. Trong đó 4 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt trên 60% (Ninh Bình, Thừa Thiên Huế, Bình Định, Vĩnh Long); Hà Nội có tỷ lệ giải ngân mới được 2,09%, TP. Hồ Chí Minh là 5,27%; 16 địa phương chưa giải ngân.

Nguyên nhân giải ngân chậm là căn bệnh cố hữu với những nguyên nhân không mới nhưng khó giải quyết. Theo bà Phạm Hồng Vân - Trưởng phòng Dự án trung ương, Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại thuộc Bộ Tài chính: “Nguyên nhân giải ngân chậm là do chậm trong khâu đấu thầu, ký kết, hồ sơ trình đi trình lại mất nhiều thời gian. Một vướng mắc nữa đó là nhiều dự án phải thực hiện thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án, hiệp định vay; chậm nhận được ý kiến “không phản đối” của nhà tài trợ…”.

Cũng theo bà Vân, vướng mắc trong giải phóng mặt bằng vẫn là nguyên nhân chủ yếu làm chậm tiến độ giải ngân của nhiều dự án. Thủ tục giải phóng mặt bằng chậm khiến chi phí giải phóng mặt bằng tăng lên theo thời gian chờ đợi, làm chủ đầu tư phải làm thủ tục điều chỉnh vốn, lại chờ nhà tài trợ chấp thuận điều chỉnh vốn, chấp thuận gia hạn thời gian thực hiện dự án.

Bổ sung thêm nguyên nhân chậm trễ, ông Đinh Minh Tùng - Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết: “Vướng mắc về thẩm định dự toán là lớn nhất hiện nay. Việc tìm được các nhà thẩm định giá, báo giá hiện nay là khá khó khăn".

Lập đoàn công tác trực tiếp tháo gỡ từ cơ sở

Theo lãnh đạo Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại, năm 2024 là năm thứ tư thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025, là năm hết sức quan trọng trong việc tạo sự bứt phá và chuyển biến tích cực trong thực hiện các mục tiêu của Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025.

Việc đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công có ý nghĩa quan trọng, đóng góp trực tiếp vào thúc đẩy hàng hóa sản xuất trong nước, phát triển cơ sở hạ tầng, tháo gỡ những điểm nghẽn cho phát triển, giúp phát triển kinh tế nhanh và bền vững. Do đó, Bộ Tài chính và các bộ, ngành thống nhất theo dõi sát sao và quyết liệt thực hiện các giải pháp đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công, phấn đấu đạt tỷ lệ giải ngân ít nhất 95% kế hoạch vốn như Nghị quyết 01/NQ-CP đã đặt mục tiêu.

Để phấn đấu đạt tỷ lệ giải ngân cao đối với nguồn vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài được Thủ tướng Chính phủ giao, Bộ Tài chính cho biết, Bộ tiếp tục triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để hỗ trợ cho công tác giải ngân. Bộ Tài chính thường xuyên tổ chức các cuộc làm việc với các bộ, ngành, địa phương, các chủ dự án ghi nhận kịp thời các vướng mắc, khuyến nghị các giải pháp xử lý theo thẩm quyền.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính tổ chức các đoàn trực tiếp làm việc, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về đầu tư công, trong đó tập trung các dự án lớn, các địa phương được giao nhiều kế hoạch vốn; tiếp tục trao đổi với các nhà tài trợ nhằm tháo gỡ các vướng mắc về phía nhà tài trợ như rút ngắn thời gian và đơn giản hóa thủ tục cho ý kiến không phản đối.

Bộ Tài chính đề nghị các bộ, ngành, địa phương giám sát chặt chẽ tiến độ, tập trung triển khai thực hiện các dự án đã xong công tác chuẩn bị đầu tư; rà soát để tập trung vốn cho các dự án có tiến độ giải ngân tốt hoặc cần đẩy nhanh tiến độ để hoàn thành kịp thời hạn. Đồng thời, khẩn trương xử lý vướng mắc giải phóng mặt bằng và vướng mắc khác trong phạm vi thẩm quyền. Đối với các kiến nghị giải pháp vượt quá thẩm quyền xử lý của các bộ, ngành, cần nhanh chóng tổng hợp, báo cáo lên cấp có thẩm quyền xem xét giải quyết.

Các địa phương cần tiến hành rà soát, đánh giá chi tiết, cụ thể về khả năng giải ngân của từng dự án, đặc biệt lưu ý các dự án có năm lập kế hoạch là năm giải ngân cuối cùng để đảm bảo đủ vốn cho các dự án, tránh việc phải gia hạn giải ngân, gia hạn thời gian thực hiện, phát sinh nhiều thủ tục hành chính.