Ngành phân bón đón "mùa vàng" nhờ thuế giá trị gia tăng

Kích hoạt chu kỳ đầu tư mới

Năm 2025, một trong những thương vụ mua bán - sáp nhập (M&A) đáng chú ý của ngành sản xuất là giao dịch mua lại Công ty TNHH Phân bón Hàn - Việt của Tổng Công ty Phân bón dầu khí Cà Mau (Đạm Cà Mau). Thương vụ này không chỉ giúp Đạm Cà Mau mở rộng quy mô sản xuất, mà còn mang lại hiệu quả tài chính rõ rệt.

Theo báo cáo của Đạm Cà Mau, sản lượng xuất NPK trong 11 tháng năm 2025 đạt 222.780 tấn, tăng gần 22% so với cùng kỳ năm trước và vượt kế hoạch cả năm. Công suất sản xuất NPK tăng hơn gấp đôi nhờ khai thác hiệu quả nhà máy mới sau M&A, qua đó đẩy mạnh trụ cột tăng trưởng thứ hai bên cạnh mảng phân urê, đồng thời cải thiện tính ổn định của lợi nhuận.

Chính sách thuế GTGT mới được kỳ vọng hỗ trợ tích cực cho dòng tiền và hiệu quả hoạt động của doanh nghiêp phân bón từ nửa cuối năm 2025 trở đi. Ảnh Tư liệu

Không chỉ mở rộng đầu tư qua kênh M&A, nhiều doanh nghiệp bắt đầu triển khai dự án xây dựng nhà máy mới. Ngày 19/12/2025, cùng với hơn 200 công trình trọng điểm được tổ chức khởi công, khánh thành đồng loạt trên cả nước, DAP - Vinachem khởi công dự án đầu tư chiều sâu công nghệ, nâng cao chất lượng axit phosphoric và sản xuất phân bón MAP công suất 60.000 tấn/năm.

Dự án này mang ý nghĩa chiến lược đối với DAP - Vinachem khi mở ra hướng phát triển các dòng sản phẩm hóa chất tinh khiết, phục vụ công nghiệp điện tử, bán dẫn và chế biến đất hiếm. Tại lễ khởi công, ông Phùng Quang Hiệp - Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Hóa chất Việt Nam nhấn mạnh yêu cầu triển khai quyết liệt, rút ngắn tiến độ xuống còn 10 tháng để sớm đưa sản phẩm ra thị trường.

Trước đó, Công ty cổ phần Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao (LAS) cũng đã khởi công dự án dây chuyền sản xuất SOP công suất 20.000 tấn/năm, kèm theo sản phẩm phụ là 24.000 tấn axit clohydric/năm. Ngoài ra, công ty này còn đang chuẩn bị đầu tư dây chuyền sản xuất phèn nhôm công suất 10.000 tấn/năm để phục vụ mảng xử lý nước, góp phần mở rộng lĩnh vực hóa chất công nghiệp.

Xu hướng đầu tư các dự án mới tại nhóm doanh nghiệp phân bón tăng lên sau những thay đổi tại Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) số 48/2024/QH15 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, đưa mặt hàng phân bón từ diện “không chịu thuế” sang chịu thuế suất 5%.

Theo chuyên gia phân tích của Mirae Asset, chính sách thuế GTGT mới được kỳ vọng hỗ trợ tích cực cho dòng tiền và hiệu quả hoạt động của doanh nghiêp phân bón từ nửa cuối năm 2025 trở đi. Riêng tại LAS, vị chuyên gia này ước tính, doanh nghiệp có thể tiết giảm khoảng 20 tỷ đồng chi phí sản xuất mỗi năm nhờ được khấu trừ thuế GTGT đầu vào, qua đó cải thiện biên lợi nhuận và tăng sức cạnh tranh với phân bón nhập khẩu cũng như tích luỹ để đẩy mạnh đầu tư.

Triển vọng sáng trong năm 2026

Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (Đạm Phú Mỹ) trong năm 2025 cũng đi theo chiến lược đa dạng hóa, tập trung vào việc mở rộng các dòng sản phẩm mới. Lãnh đạo Đạm Phú Mỹ cho biết, sản lượng kinh doanh các sản phẩm thương mại, nhập khẩu và sản phẩm mới trong năm 2025 chiếm tới 27% tổng sản lượng tiêu thụ.

Theo thông tin tại Hội nghị Tổng kết hoạt động sản xuất, kinh doanh năm 2025, doanh thu của Đạm Phú Mỹ trong năm nay ước vượt 16.000 tỷ đồng, tăng xấp xỉ 19% so với năm 2024. Bên cạnh đó, nhiều thách thức được lãnh đạo Tổng Công ty chỉ ra, như cạnh tranh gay gắt từ phân bón nhập khẩu giá rẻ và biến động thời tiết cực đoan trong nửa cuối năm. Dù vậy, tổng sản lượng sản xuất năm 2025 của Đạm Phú Mỹ vẫn đạt gần 1,18 triệu tấn, trong đó sản lượng NPK Phú Mỹ tăng tới 155% so với năm trước.

Tương tự, Đạm Cà Mau tiếp tục ghi nhận kết quả vượt xa kế hoạch năm 2025, dù đã điều chỉnh tăng mạnh kế hoạch tài chính vào đầu tháng 12/2025. Doanh thu hợp nhất năm 2025 của Đạm Cà Mau ước đạt trên 16.500 tỷ đồng, tăng 18% so với năm trước. Đối với công ty mẹ, doanh thu nhích nhẹ so với mục tiêu, nhưng lợi nhuận trước thuế đạt khoảng 2.151 tỷ đồng, vượt hơn 34% kế hoạch.

Về kế hoạch trong năm 2026, Đạm Cà Mau dự kiến tổng nhu cầu vốn đầu tư khoảng 734 tỷ đồng, toàn bộ dành cho đầu tư xây dựng cơ bản và mua sắm tài sản, trang thiết bị. Đồng thời, lãnh đạo doanh nghiệp cũng đặt mục tiêu chủ động tìm kiếm cơ hội đầu tư chiều sâu và M&A phù hợp, hướng tới mở rộng hệ sinh thái kinh doanh. Trong khi đó, Lãnh đạo Đạm Phú Mỹ cũng hé lộ về khả năng chuẩn bị và “đón đầu” triển khai các dự án mới trong thời gian tới.

Nhìn chung, bức tranh ngành phân bón năm 2026 được đánh giá tích cực hơn, dù vẫn còn không ít thách thức. Theo ông Mai Duy Anh - chuyên gia phân tích của MB, ngành phân bón nội địa bước vào năm 2026 với nhiều gam màu tươi sáng hơn, khi nhu cầu phân bón tiếp tục tăng nhờ giá nông sản duy trì ở mức tốt. Giá urê thế giới được dự báo giữ quanh mức 400 - 450 USD/tấn do cung cầu không biến động lớn, trong khi nhu cầu tăng nhẹ tại các khu vực như Nam Á, Đông Nam Á và Nam Mỹ.

Dự báo giai đoạn 2025 - 2026, tỷ trọng xuất khẩu phân bón của Việt Nam duy trì khoảng 14,3% tổng sản lượng tiêu thụ, trong bối cảnh nhu cầu phân bón toàn cầu tăng 2,2% (theo dự báo của Hiệp hội Phân bón quốc tế), đạt khoảng 205 triệu tấn.

Cùng đó, chuyên gia từ MBS cũng nhấn mạnh chính sách thuế GTGT đầu ra 5% chính thức có hiệu lực từ giữa năm 2025 sẽ tiếp tục giúp các doanh nghiệp nội địa gia tăng tính cạnh tranh trong năm 2026.

Năm 2026, ngành phân bón được kỳ vọng bước vào giai đoạn “gieo hạt tốt” cho một chu kỳ tăng trưởng ổn định hơn. Những doanh nghiệp biết tận dụng hiệu quả chính sách thuế mới, chủ động đầu tư chiều sâu và đa dạng hóa chuỗi giá trị có thể xây dựng lợi thế, sẵn sàng gặt hái “mùa vàng” trong các năm tiếp theo.