Phát triển nông nghiệp sinh thái để Việt Nam thực hiện các cam kết toàn cầu về biến đổi khí hậu

Chiều ngày 6/10, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND tỉnh Đồng Tháp tổ chức Hội nghị (trực tiếp và trực tuyến) "Thúc đẩy nông nghiệp sinh thái và chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm nhằm ứng phó biến đổi khí hậu, tăng cường đa dạng sinh học và cải thiện sinh kế”.

Định hướng phát triển tất yếu của quốc gia

Theo dự báo của Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu (IPCC) năm 2023 có khoảng 40% diện tích của Đồng bằng sông Cửu Long - vựa lương thực quốc gia có thể sẽ bị ngập do mực nước biển dâng tới 1m, đe dọa sinh kế của hơn 17 triệu người dân. Những thách thức đan xen mà hệ thống thực phẩm đang phải đối mặt như biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học và mất an ninh lương thực chỉ có thể được giải quyết thông qua hành động hợp tác đa chủ thể.

Trước áp lực kép từ biến đổi khí hậu và đất đai suy thoái, Việt Nam đang chuyển mình chiến lược. Nông nghiệp sinh thái không chỉ là canh tác mà là giải pháp hệ thống được chứng minh trên toàn cầu, giúp giảm thiệt hại sau thiên tai 50-60%, đồng thời xây dựng tài sản cộng đồng và mở ra cơ hội tài chính hóa thông qua tín dụng xanh và tín chỉ carbon.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Tạ Đình Thi nhấn mạnh, trong bối cảnh toàn cầu đối mặt với ba khủng hoảng song hành, khí hậu, đa dạng sinh học và an ninh lương thực, nông nghiệp sinh thái được xác định không chỉ là phương thức canh tác mới, mà là một định hướng phát triển tất yếu của quốc gia.

“Trong đó chuyển đổi sang nông nghiệp sinh thái không còn là lựa chọn, mà là con đường bắt buộc nếu chúng ta muốn xây dựng một nền kinh tế tự cường, một nông thôn giàu đẹp và một môi trường sống bền vững cho thế hệ tương lai” - ông Thi nói.

Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết thêm, nông nghiệp sinh thái ở Việt Nam là một hành trình dài từ nhận thức đến hành động.

“Từ những tìm tòi trong thực tế còn bỡ ngỡ, những mô hình thí điểm đầu tiên ở Đồng bằng sông Hồng, Đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên, Sơn La,... chúng ta đã có bước chuyển mạnh mẽ sang nhân rộng, lan tỏa trong các chương trình, đề án và chính sách quốc gia. Và đến nay, nông nghiệp sinh thái đã và đang được thể chế hóa, trở thành định hướng chiến lược trong phát triển nông nghiệp và nông thôn Việt Nam" - ông Tuấn nêu rõ.

Nông nghiệp sinh thái là tầm nhìn dài hạn để Việt Nam thực hiện các cam kết toàn cầu về biến đổi khí hậu. Ảnh: TL

Các cơ quan quốc tế cũng nhận định, nông nghiệp sinh thái mở ra một hướng tiếp cận mạnh mẽ, toàn diện, tích hợp tri thức bản địa với khoa học hiện đại và các nguyên lý sinh thái học góp phần chuyển đổi hệ thống thực phẩm có khả năng chống chịu, bền vững và công bằng hơn.

Ông Vinod Ahuja - Trưởng đại diện Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp quốc tại Việt Nam nhấn mạnh, sự kiện đánh dấu một cột mốc quan trọng trong hành trình chung của chúng ta nhằm xây dựng các hệ thống thực phẩm bền vững và có khả năng chống chịu ở Việt Nam. Đặc biệt, phiên tọa đàm đa bên là minh chứng rõ ràng cho cam kết của chúng ta trong việc biến chính sách thành hành động cụ thể. Nhờ thúc đẩy đối tác công - tư mạnh mẽ hơn và huy động nguồn lực, chúng ta có thể tiếp nối những thành tựu của đất nước và đảm bảo rằng ngành nông nghiệp Việt Nam được trang bị đầy đủ để ứng phó với tác động của biến đổi khí hậu, hướng đến một tương lai tốt đẹp hơn cho người dân.

Việt Nam có thể trở thành hình mẫu về nông nghiệp sinh thái

Chia sẻ thông điệp đến hội nghị, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan khẳng định: Nông nghiệp sinh thái không chỉ là một phương thức canh tác. Đó là cách chúng ta biết lắng nghe và tôn trọng thiên nhiên... Đó là tầm nhìn dài hạn để Việt Nam thực hiện các cam kết toàn cầu về biến đổi khí hậu, hướng tới phát thải ròng bằng '0' vào năm 2050, và 'gieo trồng' tương lai cho con cháu mai sau.

Để đạt mục tiêu này, ông Tạ Đình Thi đề xuất hoàn thiện thể chế pháp luật để định hình khung chính sách đồng bộ cho nông nghiệp sinh thái. Trong đó, các luật về đất đai, tài nguyên, môi trường, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo và tín dụng xanh sẽ cần được thiết kế theo hướng khuyến khích cách tiếp cận cảnh quan, kinh tế tuần hoàn và sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên.

Mô hình nông nghiệp sinh thái trong nuôi trồng thủy sản tại xã Hồng Ngự (Đồng Tháp). Ảnh: Ngô Huy

Bên cạnh đó, cần thúc đẩy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Chuyển đổi nông nghiệp không thể thành công nếu không thực hiện chuyển đổi số, ứng dụng các công nghệ đo đếm carbon, quản lý nước và đất bền vững, hay truy xuất nguồn gốc sinh thái. Song song đó là thúc đẩy hợp tác đa phương và huy động nguồn lực xã hội. Nông nghiệp sinh thái là lĩnh vực cần sự chung tay, chung sức của các bên, từ nhà nước, khu vực tư nhân, các tổ chức tài chính, cho tới cộng đồng quốc tế.

Việt Nam mong muốn các địa phương, doanh nghiệp và nông dân tiếp tục hợp tác theo tinh thần “đồng kiến tạo - cùng hưởng lợi,” để mỗi cánh đồng, mỗi hợp tác xã đều trở thành một “hạt nhân sinh thái” trong chuỗi giá trị bền vững.

Ngoài các định hướng trên, ông Thi cũng nêu quan điểm cần phải nhìn nhận nông nghiệp sinh thái không chỉ là ngành sản xuất, mà là một nền văn hóa phát triển mới, nơi con người, thiên nhiên và kinh tế cùng song hành.

“Tôi tin rằng Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu về nông nghiệp sinh thái ở khu vực và trên thế giới”- ông Thi nói.