Quản lý tài sản số - “bài toán” cân bằng quản trị rủi ro và thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Không có “mẫu số” chung

Việt Nam được xác định đang ở giai đoạn bước ngoặt trong tiến trình xây dựng khung pháp lý rõ ràng để quản lý tài sản số. Đây không chỉ là tiền đề quan trọng để lĩnh vực giàu tiềm năng này đóng góp mạnh mẽ vào sự phát triển của nền kinh tế số, mà còn mở ra cơ hội để Việt Nam định vị lại vai trò trên bản đồ tài chính toàn cầu.

Những năm gần đây, Việt Nam đã thể hiện rõ quyết tâm trong việc xây dựng nền kinh tế số, với những bước đi mạnh mẽ để phát triển và quản lý thị trường tài sản số. Một trong những cột mốc quan trọng nhất chính là Luật Công nghiệp công nghệ số được Quốc hội thông qua và dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Luật này không chỉ “chính thức hóa” thị trường blockchain, mà còn đặt ra hành lang pháp lý để quản lý, phát triển và bảo vệ người tham gia thị trường tài sản số.

Chủ tịch Tập đoàn FPT Trương Gia Bình nhấn mạnh: “Việt Nam là một trong số rất ít quốc gia coi blockchain là hạ tầng số và đang tích hợp sâu rộng vào nền kinh tế. Việc Luật Công nghiệp công nghệ số được Quốc hội thông qua đã mở ra một hành lang pháp lý ban đầu, tạo điều kiện cho một thế hệ startup và kỹ sư công nghệ blockchain phát triển”.

Việt Nam là một trong số rất ít quốc gia coi blockchain là hạ tầng số và đang tích hợp sâu rộng vào nền kinh tế. Ảnh: T.L

“Bên cạnh vị thế chính trị, sức mạnh nội tại của nền kinh tế Việt Nam là một điểm sáng không thể bỏ qua. Việt Nam là quốc gia hiếm hoi trên thế giới có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao. Nhưng quan trọng hơn là từ năm 2026 trở đi, Việt Nam đã đặt mục tiêu tăng trưởng hai con số - đây là điều không nhiều nước dám cam kết. Mục tiêu này được xây dựng trên một chiến lược phát triển bền vững, dựa vào việc nắm bắt các xu hướng lớn nhất toàn cầu” - ông Bình nói.

Tuy nhiên, tầm nhìn về thị trường tài sản số cũng cần một nền tảng vững chắc để trở thành hiện thực, đó là một hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch và hiệu quả. Ông Michael Chin - Trưởng phòng Phát triển Kinh doanh, HashKey Group chia sẻ kinh nghiệm tại Hồng Kông (Trung Quốc) đã có sự phát triển khá cân bằng giữa quản lý và phát triển kinh doanh. Giai đoạn đầu, Hồng Kông tập trung vào các quy định vận hành kinh doanh crypto (tiền điện tử). Giai đoạn thứ hai là tiếp nhận trên thị trường đối với giao dịch crypto. Đặc biệt từ năm 2025, tất cả các tổ chức, các công ty môi giới được cấp phép. Giai đoạn thứ ba là áp dụng đại trà và hợp tác với các tổ chức.

Trong khi đó, ông Eddy Roger Travia - Tổng Giám đốc điều hành của Coinsilium Group Limited nhấn mạnh, yếu tố cốt lõi mà các nhà hoạch định chính sách cần nắm bắt, đó là sự rõ ràng để có thể xây dựng các dự án. Trên thực tế, các doanh nhân trong lĩnh vực crypto, đặc biệt là các sàn giao dịch luôn cực kỳ cẩn thận. Ông cho rằng, đã đến lúc ngành tài chính truyền thống cần một sự “phục hồi” đối với nhu cầu về một môi trường cởi mở hơn, không chỉ giao dịch 24/7, mà còn là giao dịch toàn cầu.

Có thể trở thành điểm đến hấp dẫn nhất

Theo bà Nguyễn Vân Hiền - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam, quản lý tài sản số là một nhiệm vụ không hề dễ dàng, bởi lẽ lĩnh vực mới mẻ này phát triển với tốc độ chóng mặt và thường xuyên biến đổi. Thực tế, nhiều quốc gia phát triển vẫn đang trên đường đi tìm “lời giải” cho “bài toán” cân bằng quản trị rủi ro và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Nếu như vài năm trước, tài sản số chỉ là một “cơ hội đầu tư mới”, thì hiện nay, loại hình tài sản này đã trở thành nhân tố tái định hình cấu trúc thị trường tài chính toàn cầu. Việt Nam đang từng bước khẳng định vị thế tiên phong trong khu vực khi là một trong những quốc gia đầu tiên xây dựng khung pháp lý dành riêng cho tài sản số. Theo bà Vân Hiền, việc Quốc hội chính thức công nhận tài sản số trong Luật Công nghiệp công nghệ số (thông qua ngày 14/6/2025) là một bước ngoặt mang tính pháp lý, mở đường cho sự hình thành một thị trường tài sản số được cấp phép và quản lý đầy đủ.

“Các nhà đầu tư giờ đây đã có một “điểm tựa” pháp luật rõ ràng, thay vì phải hoạt động trong trạng thái “chờ luật” như trước đây. Các doanh nghiệp công nghệ số, blockchain, fintech cũng từ đó có cơ sở để huy động vốn, hợp tác quốc tế, định giá doanh nghiệp và nhất là được công nhận là một phần của nền kinh tế số chính thống” - bà Hiền nói.

Vị chuyên gia này đánh giá, Luật Công nghiệp công nghệ số đã được xây dựng theo hướng tiếp cận tiến bộ và cởi mở. Thay vì đặt nặng giám sát, luật đi theo hướng hỗ trợ đổi mới sáng tạo và thử nghiệm có kiểm soát. Điều này rất phù hợp với tính chất “nhanh, linh hoạt và xuyên biên giới” của tài sản số. Theo bà Hiền, đây là một nỗ lực rõ ràng cho thấy quyết tâm của Chính phủ trong việc kiến tạo một hệ sinh thái pháp lý và thử nghiệm đồng bộ, một nền tảng mà không nhiều quốc gia trong khu vực sở hữu ở thời điểm hiện tại.

“Nếu chúng ta tận dụng tốt những nền tảng này, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành một trong những điểm đến hấp dẫn nhất về đầu tư tài sản số trong khu vực với đầy đủ nền tảng pháp lý, công nghệ và sự đồng thuận giữa các chủ thể thị trường. Đây là thời điểm các doanh nghiệp và nhà đầu tư nên hành động nhanh để nắm bắt cơ hội bứt phá” - Phó Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số tin tưởng.

“Tôi tin rằng, nếu Việt Nam duy trì được nhịp độ hiện tại cả về pháp lý, công nghệ và nhân lực, chúng ta hoàn toàn có thể trở thành quốc gia dẫn đầu khu vực và ghi danh trên bản đồ toàn cầu về phát triển tài sản số một cách an toàn, minh bạch và bền vững” - bà Hiền nói thêm./.