Điều gì đang xảy ra trên thị trường trái phiếu chính phủ của Mỹ?

Ảnh minh hoạ: FT

Lãi suất thế chấp, tín dụng và cho vay kinh doanh đã tăng vọt trong những tháng gần đây, ngay cả khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) giữ nguyên lãi suất cơ bản kể từ tháng 7. Sự gia tăng nhanh chóng đã khiến các nhà đầu tư giật mình và đặt các nhà hoạch định chính sách vào tình thế khó khăn.

Tâm điểm là lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm, vốn là nền tảng cho nhiều chi phí đi vay khác, đã tăng mạnh trong vòng chưa đầy 3 tháng, nhanh chóng vượt lên trên mức 5% - lần đầu tiên kể từ năm 2007.

Subadra Rajappa - chiến lược gia tại Société Générale cho biết, mức tăng mạnh và lớn bất thường này cùng với những đợt tăng khác đã tạo ra làn sóng chấn động khắp thị trường tài chính, khiến các nhà đầu tư hoang mang về việc lãi suất có thể duy trì ở mức cao như vậy trong bao lâu “trước khi mọi thứ bắt đầu rạn nứt”.

Vậy những gì đang xảy ra?

Tăng trưởng và lạm phát dai dẳng

Ban đầu, khi FED bắt đầu chống lại lạm phát, lãi suất thị trường ngắn hạn - giống như lãi suất trái phiếu hai năm - đã tăng mạnh. Những mức tăng đó theo sát sự gia tăng lãi suất cho vay qua đêm của FED, tăng từ gần 0 lên trên 5% trong khoảng 18 tháng.

Lãi suất dài hạn hơn, như lãi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 và 30 năm, ít biến động hơn vì chúng bị ảnh hưởng bởi các yếu tố liên quan nhiều hơn đến triển vọng dài hạn của nền kinh tế.

Một trong những kết quả đáng ngạc nhiên nhất của chiến dịch tăng lãi suất của FED nhằm kiềm chế lạm phát bằng cách làm chậm tốc độ tăng trưởng kinh tế, là khả năng phục hồi của nền kinh tế. Trong khi lãi suất ngắn hạn chủ yếu liên quan đến những gì đang xảy ra trong nền kinh tế hiện tại, thì lãi suất dài hạn lại quan tâm nhiều hơn đến nhận thức về cách nền kinh tế có thể hoạt động trong tương lai và những điều đó đã và đang thay đổi.

Từ tháng 6 đến tháng 8/2023, những thay đổi trong biểu đồ lợi suất 10 năm sẽ thay đổi trong chỉ số bất ngờ về kinh tế của Citigroup, chỉ số này đo lường mức độ khác biệt giữa các dự báo về dữ liệu kinh tế so với con số thực tế khi chúng được công bố. Gần đây, chỉ số đó đã cho thấy dữ liệu kinh tế luôn mạnh hơn dự kiến và khi triển vọng tăng trưởng được cải thiện, lãi suất dài hạn, dựa trên thị trường như lãi suất 10 năm đã tăng lên.

Lộ trình lãi suất “cao hơn trong thời gian dài hơn”

Số liệu việc làm tốt hơn mong đợi và dữ liệu chi tiêu của người tiêu dùng là tin tức đáng mừng cho nền kinh tế, nhưng nó khiến vai trò làm chậm lạm phát của FED trở nên khó khăn hơn. Cho đến nay, tăng trưởng vẫn được duy trì khi lạm phát được kiểm soát.

Sự biến động trên thị trường trái phiếu có mức độ ảnh hưởng rất lớn, có khả năng khiến nền kinh tế toàn cầu đi chệnh hướng. Ảnh minh hoạ: NYTimes

Nhưng khả năng phục hồi của nền kinh tế cũng có nghĩa là mức tăng giá không hạ nhiệt nhanh như FED, hoặc các nhà đầu tư, đã hy vọng. Kiểm soát hoàn toàn lạm phát có thể yêu cầu lãi suất phải duy trì “cao hơn trong thời gian dài hơn”, điều này gần đây đã trở thành câu thần chú của Phố Wall.

Vào cuối tháng 6, các nhà đầu tư đặt khoảng 66% khả năng lãi suất chính sách của FED sẽ kết thúc vào năm tới thấp hơn ít nhất 1,25 điểm phần trăm so với hiện tại, theo CME FedWatch. Xác suất đó đã giảm xuống còn khoảng 10%. Cảm giác ngày càng tăng rằng lãi suất sẽ không giảm sớm đã giúp thúc đẩy lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm tăng mạnh.

Thâm hụt, nhu cầu và “phí bảo hiểm có kỳ hạn”

Thông thường, các nhà đầu tư yêu cầu nhiều hơn - tức là lợi suất cao hơn - để cho chính phủ vay trong thời gian dài hơn, nhằm giải quyết rủi ro về những gì có thể xảy ra khi tiền của họ bị ràng buộc. Về lý thuyết, khoản lợi nhuận tăng thêm này được gọi là “phí bảo hiểm có kỳ hạn”.

Trên thực tế, thuật ngữ phần bù đã trở thành một thứ hấp dẫn đối với phần lợi suất còn lại sau khi đã tính đến những phần dễ đo lường hơn như tăng trưởng và lạm phát.

Mặc dù khó đo lường phần bù kỳ hạn, nhưng có sự đồng thuận là nó đã tăng lên vì một số lý do - và điều đó cũng đang đẩy lợi suất tổng thể cao hơn.

Thâm hụt ngân sách liên bang lớn và ngày càng tăng có nghĩa là chính phủ cần vay nhiều hơn để tài trợ cho chi tiêu của mình. Tuy nhiên, có thể là một thách thức để tìm ra người cho vay, những người muốn đứng ngoài sự biến động của thị trường trái phiếu. Khi lãi suất trái phiếu tăng, giá sẽ giảm. Trái phiếu kho bạc 10 năm được phát hành gần đây nhất từ giữa tháng 8 đã giảm gần 10% giá trị kể từ khi được các nhà đầu tư mua vào.

Sophia Drossos - nhà kinh tế và chiến lược gia tại Point72, cho biết: “Cho đến khi có thông tin rõ ràng rằng FED đã hoàn tất việc tăng lãi suất, một số nhà đầu tư sẽ ít sẵn sàng mua hơn”.

Một số chủ sở hữu trái phiếu kho bạc nước ngoài lớn nhất đã bắt đầu rút lui. Theo dữ liệu chính thức, trong 6 tháng tính đến tháng 8, Trung Quốc, chủ nợ nước ngoài lớn thứ hai của Mỹ, đã bán hơn 45 tỷ USD trái phiếu kho bạc của mình.

Và FED, tổ chức sở hữu một lượng lớn nợ chính phủ Mỹ mà họ đã mua để hỗ trợ thị trường trong thời kỳ khủng hoảng ngân hàng, đã bắt đầu thu hẹp quy mô bảng cân đối kế toán, làm giảm nhu cầu về trái phiếu kho bạc cũng như chính phủ cần vay nhiều hơn. Do đó, Bộ Tài chính cần đưa ra khuyến khích lớn hơn cho người cho vay và điều đó có nghĩa là lãi suất cao hơn.

Tác động là gì?

Sự phân nhánh vượt ra ngoài thị trường trái phiếu. Sự gia tăng lợi suất đang được chuyển sang các công ty, người mua nhà và những người khác - và các nhà đầu tư lo lắng rằng những người đi vay đó có thể bị siết chặt.

Các nhà đầu tư đang phân tích báo cáo thu nhập để có thông tin mới nhất về cách các công ty đối phó với lãi suất cao hơn. Các nhà phân tích tại Goldman Sachs đã lưu ý vào đầu tuần rằng, các nhà đầu tư đã chú ý đến các công ty được chuẩn bị tốt hơn để vượt qua mọi cơn bão sắp tới, tránh những công ty “dễ bị tổn thương nhất” trước chi phí đi vay tăng.

Lãi suất tăng đang đè nặng lên cổ phiếu. Khi lãi suất trái phiếu kho bạc tăng trở lại vào ngày 24/10, S&P 500 giảm 1,4%. Chỉ số này đã mất khoảng 9% kể từ mức đỉnh vào cuối tháng 7, mức giảm trùng hợp với thời điểm lợi suất tăng./.