Hà Nội: Chính quyền đô thị phải là “xương sống” của chuyển đổi số

Kinh tế số chỉ phát triển khi môi trường số đủ thông thoáng

Chia sẻ tại diễn đàn “Phát triển kinh tế số: Cơ hội và thách thức trong kỷ nguyên số” do Báo Kinh tế & Đô thị tổ chức sáng 21/11 tại Hà Nội, TS Nguyễn Đức Kiên – nguyên Phó Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng đánh giá, trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia, Hà Nội đang đứng trước yêu cầu cấp bách phải đổi mới mô hình quản trị đô thị và nâng cao chất lượng phục vụ người dân.

TS Nguyễn Đức Kiên – nguyên Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng phát biểu tại diễn đàn. Ảnh: Kinh tế đô thị

Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi số tại nhiều địa phương, trong đó có Hà Nội vẫn gặp không ít rào cản mang tính hệ thống. Sự thiếu liên thông dữ liệu giữa các cơ quan, lối tư duy quản lý truyền thống và quy trình xử lý công việc dựa nhiều trên văn bản giấy tờ khiến doanh nghiệp và người dân vẫn phải chịu chi phí giao dịch cao, thời gian chờ đợi kéo dài.

“Trong bối cảnh đó, hiệu quả của kinh tế số bị suy giảm, thậm chí tạo ra sự chênh lệch lớn về khả năng tiếp cận dịch vụ giữa các nhóm dân cư” TS. Nguyễn Đức Kiên nhấn mạnh.

Do đó, chính quyền đô thị phải là “xương sống” của toàn bộ nỗ lực chuyển đổi số. Điều này thể hiện ở việc đưa dịch vụ công lên môi trường điện tử, xây dựng mô hình quản trị dựa trên dữ liệu, tăng tính minh bạch và giảm tối đa thủ tục hành chính.

Ông Kiên cho rằng, một đô thị thông minh chỉ có thể hình thành khi bộ máy quản lý thay đổi thực chất, vận hành linh hoạt và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Kinh tế số không thể phát triển trong môi trường thiếu nhất quán, thiếu minh bạch và chậm thay đổi.

“Kinh tế số chỉ phát triển khi môi trường số đủ thông thoáng, minh bạch và thân thiện. Môi trường ấy phải xuất phát từ chính quyền đô thị, từ cách quản trị đến cách tiếp cận với người dân và doanh nghiệp” – TS Kiên chia sẻ.

Từ góc nhìn của chuyên gia, việc thúc đẩy kinh tế số ở Hà Nội không thể tách rời nhiệm vụ hoàn thiện mô hình chính quyền đô thị hiện đại, phục vụ và minh bạch hơn. Khi chính quyền điều hành dựa trên dữ liệu, quy trình số hóa và tương tác trực tuyến trở thành thông lệ, toàn bộ hệ sinh thái từ doanh nghiệp, người dân đến các đơn vị hạ tầng sẽ thay đổi theo hướng đồng bộ.

Thể chế là chìa khóa dẫn dắt tăng trưởng thực chất

Thực tế, Hà Nội đang sở hữu nhiều điều kiện thuận lợi như hạ tầng viễn thông phát triển, thanh toán số phổ biến, sự lớn mạnh của các doanh nghiệp công nghệ và sự năng động của khu vực kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, nếu thiếu sự dẫn dắt của chính quyền đô thị, các tiềm năng này khó chuyển hóa thành động lực tăng trưởng thực chất.

Thể chế phải đi trước một bước, hoàn thiện hành lang pháp lý minh bạch, tạo động lực cho đổi mới sáng tạo. Ảnh: Dũng Minh

Thực tế, Hà Nội đang sở hữu nhiều điều kiện thuận lợi như hạ tầng viễn thông phát triển, thanh toán số phổ biến, sự lớn mạnh của các doanh nghiệp công nghệ và sự năng động của khu vực kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, nếu thiếu sự dẫn dắt của chính quyền đô thị, các tiềm năng này khó chuyển hóa thành động lực tăng trưởng thực chất.

TS Mạc Quốc Anh - Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội nhấn mạnh rằng, doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm 97% tổng số doanh nghiệp của Thủ đô, do đó họ chính là lực lượng then chốt của tăng trưởng kinh tế số. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp còn hạn chế về nhân lực công nghệ, thiếu dữ liệu chuẩn hóa và chịu chi phí tuân thủ lớn.

Vì vậy, theo ông Quốc Anh, doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội cần một mô hình hỗ trợ đa tầng – bao gồm chính sách, công nghệ, tài chính và đào tạo – để bắt kịp xu hướng toàn cầu. Theo đó, một hệ sinh thái số mang tầm khu vực phải đi cùng hạ tầng 5G, trung tâm dữ liệu đạt chuẩn quốc tế, mạng lưới đổi mới sáng tạo và đặc biệt cơ chế tài chính như quỹ đầu tư mạo hiểm.

Hà Nội cần một Quỹ Hỗ trợ chuyển đổi số với lãi suất ưu đãi 0 – 3% dành cho các dự án chuyển đổi số, dữ liệu lớn hay an ninh mạng. Kinh nghiệm Hàn Quốc từng dành tới 1% GDP hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ chuyển đổi số và chỉ trong một vài năm năng suất lao động đã tăng hơn 25%.

Ông Mạc Quốc Anh đề nghị Thành phố sớm thiết lập cơ chế thử nghiệm sandbox cho các lĩnh vực mới như AI, công nghệ tài chính (Fintech), Blockchain để doanh nghiệp có không gian thử nghiệm trong phạm vi được kiểm soát, giảm rủi ro pháp lý. Đây cũng là mô hình Singapore đã áp dụng để tạo bước đột phá cho Fintech, đưa hàng loạt doanh nghiệp nhỏ tiếp cận thị trường rộng lớn chỉ sau vài tháng thử nghiệm.

Ở một góc độ khác, ông Nguyễn Bình Minh - Trưởng ban Phát triển nguồn nhân lực (Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam) thẳng thắn chỉ ra: thiếu hụt nhân lực trình độ cao đang là điểm nghẽn lớn nhất. Doanh nghiệp cần phối hợp chặt với trường đại học, hiệp hội để đào tạo công nghệ, quản trị dữ liệu, marketing số, logistics thông minh và kỹ năng mềm.

Trong khi đó, theo PGS.TS Nguyễn Thành Lợi - Tổng Biên tập Báo Kinh tế và Đô thị nhấn mạnh, kinh tế số đã trở thành "hệ điều hành mới" của đời sống hiện đại. Với mục tiêu kinh tế số chiếm 30% GRDP vào năm 2030, Hà Nội cần đồng bộ từ chính sách, hạ tầng đến nhân lực. Trong đó, với riêng báo chí, theo ông Lợi, là "hạ tầng mềm" quan trọng, giúp lan tỏa tri thức số và hỗ trợ quản trị công trong quá trình chuyển đổi.

Nhìn chung, bài toán thể chế không dừng ở vấn đề công nghệ mà mở rộng sang tài sản số – một lĩnh vực Hà Nội được khuyến nghị nên đi đầu. Việc hoàn thiện hành lang pháp lý về dữ liệu số, định danh điện tử thống nhất và bảo vệ sở hữu trí tuệ đối với sản phẩm số sẽ tạo động lực mạnh cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo.