Nâng vị thế Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu

Đây là nhận định của Luật sư Nguyễn Hồng Chung - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Liên Chi hội Tài chính Khu công nghiệp Việt Nam (VIPFA), Tổng điều hành DVL Ventures về các chính sách cho dự thảo Luật Đầu tư mới đang được lấy ý kiến.

PV: Thưa ông, Bộ Tài chính đang lấy ý kiến về các chính sách cho Luật Đầu tư (thay thế), trong đó có nhiều thay đổi căn bản, toàn diện. Ông đánh giá thế nào về những chính sách này?

Luật sư Nguyễn Hồng Chung: Tôi đánh giá rất cao những chính sách đang được đề xuất cho Luật Đầu tư (thay thế). Việc xây dựng, ban hành Luật Đầu tư mới lần này là cơ hội để Việt Nam tạo ra một khung khổ pháp lý thông thoáng, hiện đại, hấp dẫn hơn cho các nhà đầu tư. Điều này cũng hướng đến mục tiêu xây dựng một Luật Đầu tư có tính đột phá, phù hợp với bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.

Nếu các nội dung Bộ Tài chính đề xuất cho Luật Đầu tư mới được thông qua, đặc biệt là rút gọn thủ tục, phân cấp thẩm quyền, nâng chuẩn minh bạch và ổn định chính sách, thì môi trường đầu tư Việt Nam sẽ hấp dẫn hơn đáng kể.

PV: Xin ông cho biết cụ thể hơn về những ảnh hưởng của các chính sách này?

Luật sư Nguyễn Hồng Chung

Luật sư Nguyễn Hồng Chung: Các chính sách mới này sẽ có nhiều tác động rất tích cực. Trước hết là sẽ tăng tốc độ triển khai các dự án nhờ việc rút ngắn thời gian làm thủ tục từ hàng trăm ngày xuống vài chục ngày, từ đó giúp Việt Nam cạnh tranh trực tiếp với các quốc gia đang hút mạnh FDI như Indonesia, Thái Lan.

Các quy định mới cũng sẽ giảm rủi ro pháp lý bởi sự minh bạch và thống nhất giữa Luật Đầu tư và các luật liên quan sẽ tạo sự yên tâm cho nhà đầu tư khi cam kết vốn dài hạn.

Đồng thời, việc đưa ra chính sách tập trung ưu đãi các ngành mũi nhọn, bổ sung ưu đãi vượt trội cho các lĩnh vực chiến lược như bán dẫn, năng lượng tái tạo, công nghệ cao, logistics... sẽ giúp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Như vậy, Luật Đầu tư sau khi sửa đổi, thay thế sẽ vừa giữ giúp chân dòng vốn FDI hiện hữu, vừa mở ra khả năng đón làn sóng dịch chuyển đầu tư mới trong bối cảnh tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu.

PV: Cùng với các quy định dành cho FDI, trong nhóm chính sách được đề xuất còn có quy định về việc bãi bỏ các thủ tục đầu tư ra nước ngoài. Ông đánh giá thế nào về chính sách này?

Luật sư Nguyễn Hồng Chung: Tôi cho rằng, đề xuất bỏ giấy phép và thay bằng cơ chế đăng ký - hậu kiểm cho hoạt động đầu tư ra nước ngoài sẽ là một cải cách thể chế mạnh mẽ, mang lại nhiều tác động tích cực.

Thứ nhất, quy định này giúp giảm rào cản hành chính. Doanh nghiệp, đặc biệt là tư nhân và doanh nghiệp vừa và nhỏ, có thể triển khai nhanh các dự án ở nước ngoài mà không mất thời gian chờ phê duyệt kéo dài.

Thứ hai, tăng tính linh hoạt và chủ động. Với quy định này, doanh nghiệp có thể chớp được thời cơ kịp thời tại thị trường quốc tế, đặc biệt trong các lĩnh vực cần quyết định nhanh như thương mại, dịch vụ, công nghệ.

Đặc biệt, quy định này rất phù hợp với tinh thần, chủ trương của các Nghị quyết “bộ tứ trụ cột”. Cụ thể là Nghị quyết 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới. Theo đó, đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế không chỉ là thu hút vốn và công nghệ vào Việt Nam, mà còn khuyến khích doanh nghiệp Việt xuất khẩu vốn, thương hiệu và mô hình kinh doanh ra nước ngoài.

Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân cũng đã nêu rõ mục tiêu “kinh tế tư nhân Việt Nam phát triển nhanh, mạnh, bền vững, chủ động tham gia vào chuỗi sản xuất, cung ứng toàn cầu; có năng lực cạnh tranh cao trong khu vực và quốc tế”. Bằng việc đẩy mạnh đầu tư ra nước ngoài, các doanh nghiệp tư nhân Việt có thể trở thành “doanh nghiệp đa quốc gia”, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu và mang lại lợi ích ngược trở lại cho nền kinh tế trong nước.

Với chính sách mới này, Việt Nam sẽ không chỉ là điểm đến của vốn FDI, mà còn là quốc gia xuất khẩu vốn và năng lực quản trị, tạo vị thế mới trong mạng lưới kinh tế toàn cầu.

PV: Là một chuyên gia lâu năm trong lĩnh vực đầu tư nước ngoài, ông có góp ý gì thêm cho các chính sách mới của Luật Đầu tư, để tạo ra một khung khổ pháp lý thông thoáng, hấp dẫn và cạnh tranh hơn cho các nhà đầu tư?

Luật sư Nguyễn Hồng Chung: Về góc độ chuyên môn, tôi đề xuất dự thảo Luật nên có quy định phân biệt rõ nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài. Việc phân biệt này không nhằm tạo sự phân biệt đối xử mà để làm cơ sở pháp lý vững chắc cho việc áp dụng các chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư riêng biệt, phù hợp với cam kết hội nhập quốc tế và mục tiêu phát triển kinh tế của Việt Nam.

Đồng thời, Luật Đầu tư mới cần có các chính sách đột phá, mang tính cạnh tranh quốc tế, đủ sức hấp dẫn để thu hút đầu tư nước ngoài có chất lượng cao, đặc biệt là các dự án công nghệ cao, R&D và thân thiện môi trường, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Về khía cạnh cải thiện môi trường kinh doanh, tôi đề xuất cần rà soát, cắt giảm các thủ tục không cần thiết, chồng chéo. Đi cùng với đó là chuyển đổi mạnh mẽ từ cơ chế tiền kiểm sang hậu kiểm. Theo đó, nhà đầu tư được thực hiện dự án theo đăng ký và các cơ quan quản lý nhà nước sẽ tập trung vào công tác giám sát, kiểm tra sau khi dự án đi vào hoạt động. Điều này giúp giảm gánh nặng thủ tục ban đầu, tăng tính tự chủ và năng động cho doanh nghiệp.

Liên quan đến chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư, cần bổ sung các chính sách ưu đãi vượt trội dành cho các dự án đầu tư chiến lược, công nghệ cao, các ngành công nghiệp mũi nhọn. Các chính sách này cần được quy định cụ thể, rõ ràng và đảm bảo tính ổn định, lâu dài.

Các chính sách ưu đãi hiện có cần được rà soát, hoàn thiện để tránh dàn trải, đảm bảo tính công bằng, minh bạch và khả thi. Các tiêu chí để được hưởng ưu đãi phải rõ ràng, dễ hiểu, tránh tình trạng áp dụng tùy tiện.

Mặc khác, tôi đề xuất xây dựng một cơ chế giải quyết tranh chấp về đầu tư nhanh chóng, hiệu quả, đặc biệt là các tranh chấp liên quan đến các cơ quan quản lý nhà nước. Việc này nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư. Dự thảo nên khuyến khích việc sử dụng các hình thức giải quyết tranh chấp thay thế (ADR) như hòa giải, trọng tài, song song với việc nâng cao năng lực của Tòa án chuyên ngành để giải quyết các vụ việc phức tạp.

Cuối cùng, nâng cao năng lực và hiệu quả quản lý nhà nước về đầu tư là yếu tố then chốt. Cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về đầu tư để đảm bảo tính minh bạch, công khai thông tin. Điều này sẽ giúp nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận thông tin, đồng thời tạo ra một môi trường quản lý công bằng, hiệu quả.

PV: Xin cảm ơn ông.