Năm 2026: Dự toán thu, chi ngân sách thận trọng, bám sát các mục tiêu đề ra

Chiều 30/10, tại phiên thảo luận của Quốc hội, Phó Thủ tướng Lê Thành Long đã phát biểu, làm rõ thêm một số vấn đề được đại biểu Quốc hội, cử tri cả nước quan tâm về tình hình thu, chi ngân sách nhà nước và giải ngân vốn đầu tư công.

Tăng thu, tiết kiệm chi 1,57 triệu tỷ đồng trong 5 năm

Theo Phó Thủ tướng Lê Thành Long, trong bối cảnh rất khó khăn, chúng ta đã nỗ lực, quyết tâm cao nhất trong thực hiện dự toán thu – chi ngân sách nhà nước, đạt và vượt toàn bộ 12/12 chỉ tiêu chủ yếu của cả nhiệm kỳ. Thu ngân sách nhà nước ước đạt 9,6 triệu tỷ đồng, gấp 1,36 lần nhiệm kỳ trước, vượt xa mục tiêu 8,3 triệu tỷ đồng, trong khi miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí... khoảng 1,1 triệu tỷ đồng; tăng thu, tiết kiệm chi đạt 1,57 triệu tỷ đồng.

Phó Thủ tướng Lê Thành Long phát biểu tại phiên họp

Chính sách tài khóa được thực hiện mở rộng hợp lý, có trọng tâm trọng điểm, bảo đảm hiệu quả, phối hợp hài hòa, chặt chẽ với chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả để góp phần thúc đẩy tăng trưởng. Nợ công, nợ Chính phủ, nợ nước ngoài, bội chi ngân sách nhà nước được kiểm soát tốt, thấp hơn nhiều giới hạn quy định; nợ công giảm từ 44,3% GDP năm 2020 xuống còn khoảng 35 - 36% năm 2025 (giới hạn là 60% GDP); bội chi ngân sách nhà nước bình quân giảm từ 3,53% GDP giai đoạn 2016 - 2020 xuống 3,1 - 3,2% GDP nhiệm kỳ này.

Về công tác dự toán, Phó Thủ tướng Lê Thành Long nêu rõ, trong bối cảnh tình hình thế giới biến động mạnh, nhìn chung khó khăn, thách thức nhiều hơn thời cơ, thuận lợi; công tác xây dựng dự toán thu ngân sách nhà nước được thực hiện theo nguyên tắc thận trọng, đảm bảo an ninh, an toàn tài chính quốc gia; bảo đảm đủ nguồn đáp ứng yêu cầu chi cho đầu tư phát triển, chi cho con người, bảo đảm an sinh xã hội, chi cho quốc phòng an ninh và các nhiệm vụ chi cấp bách phát sinh như thiên tai, bão lũ...

"Dự toán thu ngân sách nhà nước năm 2026 được xây dựng bám sát các mục tiêu, nhiệm vụ theo các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội. Trong đó, thu nội địa từ sản xuất kinh doanh tăng khoảng 11,1%, là mức phấn đấu cao nhất từ trước đến nay, cao hơn mục tiêu tăng trưởng kinh tế (10%); đồng thời, có tính đến những tác động, ảnh hưởng của các yếu tố đến thu từ xuất nhập khẩu, đất đai, tài nguyên...", Phó Thủ tướng nêu rõ.

Trong tổ chức thực hiện, Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt công tác quản lý thu, đảm bảo thu đúng, thu đủ, thu kịp thời; đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số, mở rộng phạm vi áp dụng hóa đơn điện tử; tập trung chống thất thu đối với thương mại điện tử, các hoạt động dịch vụ...

Thời gian tới, Chính phủ tiếp tục chỉ đạo Bộ Tài chính, các cơ quan liên quan triển khai các giải pháp tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, tập trung làm tốt công tác phân tích, dự báo phục vụ xây dựng dự toán thu và quản lý thu, chi ngân sách nhà nước.

Quyết tâm giải ngân 100% vốn đầu tư công năm 2025

Về đầu tư công, Phó Thủ tướng Lê Thành Long cho hay giải ngân vốn đầu tư công từ đầu năm đến hết ngày 23/10/2025 là 465 nghìn tỷ đồng, đạt 51,7% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Tỷ lệ giải ngân này tương đương so với cùng kỳ năm 2024 là 51,5%, nhưng số vốn tuyệt đối cao hơn khoảng 115.658 tỷ đồng.

Nhìn chung, theo Phó Thủ tướng, giải ngân vốn đầu tư công có xu hướng thấp vào đầu năm, tăng mạnh vào cuối năm do các nhà thầu cần thời gian để thi công, tích lũy khối lượng đủ để nghiệm thu, thanh toán vào cuối năm.

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tập trung chỉ đạo quyết liệt đẩy mạnh thực hiện, giải ngân vốn đầu tư công ngay từ đầu năm; xác định rõ đây là một nhiệm vụ chính trị trọng tâm của các bộ, ngành, địa phương và người đứng đầu phải chịu trách nhiệm.

Từ đầu năm 2025, Chính phủ đã tổ chức 4 Hội nghị trực tuyến với các bộ, cơ quan, địa phương; ban hành 8 Chỉ thị, Công điện và nhiều văn bản chỉ đạo đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công. Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng, các thành viên Chính phủ thường xuyên, liên tục kiểm tra thực địa, tập trung giải quyết vướng mắc, đôn đốc thực hiện.

Để tháo gỡ các vướng mắc thể chế, Chính phủ đã trình Quốc hội tập trung sửa đổi nhiều quy định pháp luật liên quan đến đầu tư công. Trong đó có các quy định về tách giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền triệt để, toàn diện 12 nội dung cho các bộ, địa phương, chuyển đổi phương thức quản lý đầu tư công từ "tiền kiểm" sang "hậu kiểm"…

Các đại biểu Quốc hội dự phiên họp chiều 30/10.

Tuy nhiên, việc giải ngân vốn đầu tư công có lúc, có nơi còn chậm, nhìn chung chưa đáp ứng yêu cầu, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan.

Cụ thể, quy mô vốn đầu tư công năm 2025 khoảng 900 nghìn tỷ đồng, tăng khoảng 33% so với năm 2024 (678 nghìn tỷ đồng). Năng lực triển khai ở một số cơ quan, địa phương còn yếu, chưa quyết liệt, thiếu chủ động; còn tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm, cùng một mặt bằng pháp luật nhưng có nơi làm tốt, có nơi làm chưa tốt. Trong khi đó, mặc dù Luật Đầu tư công đã cho phép tách giải phóng mặt bằng thành dự án riêng nhưng trong tổ chức thực hiện vẫn gặp một số vướng mắc…

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Chính phủ sẽ tiếp tục tập trung chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương khẩn trương khắc phục những hạn chế, bất cập nêu trên, quyết tâm phấn đấu hoàn thành tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 đạt mục tiêu 100% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Đây là mục tiêu cao hơn bình quân các năm trước khoảng 5 - 6%.

"Ngoài những vấn đề nêu trên, Chính phủ sẽ tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương nghiên cứu, tiếp thu, giải trình đầy đủ các vấn đề được các đại biểu quan tâm, tham mưu các giải pháp nhằm thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, nhiệm vụ tài chính – ngân sách nhà nước trong giai đoạn mới", Phó Thủ tướng Lê Thành Long nhấn mạnh.