Quyền lợi người tiêu dùng bị thách thức trong bối cảnh thương mại điện tử bùng nổ

Cơ hội đi kèm thách thức khi giao dịch xuyên biên giới

Tại hội thảo, bà Phạm Quế Anh (chuyên gia Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức GIZ) phân tích khá cụ thể về cơ hội và thách thức đối với người người tiêu dùng (NTD) khi tham gia thương mại điện tử, thương mại xuyên biên giới.

Quang cảnh cuộc hội thảo. Ảnh: Hải Anh

Trên thực tế, thương mại truyền thống giao dịch chỉ bó hẹp diễn ra trong các cửa hàng, chợ, siêu thị, hoặc tại tư gia của NTD. Nay khi thương mại điện tử bùng phát nhanh, tạo ra cơ hội cho NTD, có nhiều lựa chọn hơn, bao gồm cả hàng hoá, sản phẩm tốt hơn, giá cả cạnh tranh hơn, bởi ranh giới của thị trường được mở rộng.

Thương mại điện tử tiện dụng và hiệu quả cao hơn: không cần địa điểm, giờ giấc cụ thể, gửi/nhận phản hồi, các câu hỏi cũng như khiếu nại ngay lập tức, trải nghiệm mua sắm, tiêu dùng được cá nhân hóa, với các gợi ý chính xác từ phía người bán... Nguồn thông tin vô tận, cho phép NTD có thể so sánh giữa các lựa chọn, nhà cung cấp khác nhau, chi phí giao dịch giảm xuống.

Tuy nhiên, trong bối cảnh chuyển đổi số và thương mại điện tử xuyên biên giới, giao dịch diễn ra qua mạng Internet, trên trang web của người bán hoặc trên nền tảng của bên thứ ba. NTD không được kiểm tra chất lượng hàng hóa, bởi vậy họ phải dựa vào việc thu thập thông tin các nghiên cứu trước đó, hoặc đánh giá của người mua khác.

Thanh toán qua Internet hàng hóa được gửi đến cho NTD, thường qua bên thứ ba, hoặc thanh toán khi nhận hàng (COD). Do đó, NTD cũng gặp phải nhiều rủi ro khi lựa chọn và thanh toán hàng hoá.

Trung tâm Nghiên cứu Chính sách Người tiêu dùng (CPRC) cho biết, có tới 83% người Úc đã từng chịu ảnh hưởng tiêu cực bởi một trang web hay ứng dụng điện thoại lợi dụng thiết kế giao diện gây ảnh hưởng tiêu cực đế quyền lợi NTD.

Nâng cao khả năng bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

Tại hội thảo, các chuyên gia kinh tế đã đề cập và đánh giá cao đến các điểm mới của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 đã được Quốc hội Việt Nam thông qua và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2024 (thay thế Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2010).

Quyền lợi người tiêu dùng thách thức đặt ra trong bối cảnh thương mại điện tử "bùng phát". Ảnh minh hoạ

Để hài hòa với các cam kết quốc tế và giải quyết các vấn đề mới phát sinh trong bối cảnh chuyển đổi số, thương mại điện tử, thương mại xuyên biên giới diễn ra mạnh mẽ, ông Hồ Tùng Bách - Phó Trưởng ban, Ban Bảo vệ người tiêu dùng, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia đã đề cập đến những điểm mới quan trọng của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023.

Đáng chú ý, Luật mở rộng phạm vi đối với cả những doanh nghiệp nước ngoài cung cấp sản phẩm và dịch vụ cho người tiêu dùng ở Việt Nam. Ngoài ra, Luật có rất nhiều quy định mới liên quan đến việc bảo vệ thông tin người tiêu dùng, người tiêu dùng dễ bị tổn thương, cung cấp dịch vụ nền tảng số, dịch vụ liên tục, trách nhiệm cung cấp thông tin, thu hồi sản phẩm. Quy định 7 nhóm đối tượng đặc thù, trong đó có người cao tuổi, phụ nữ, trẻ em, được ưu tiên bảo vệ.

Ở góc độ kinh nghiệm quốc tế về bảo vệ NTD, bà Sita Zimpel - Giám đốc Dự án ASEAN SME, Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức GIZ cho hay, năm 2023, ASEAN cũng ra mắt Bộ hướng dẫn Bảo vệ NTN trong thương mại điện tử.

“Các nỗ lực trên là rất quan trọng trong việc thay đổi nhận thức về bảo vệ NTD, hướng tới hài hòa hóa các quy định pháp luật giữa các quốc gia trong khu vực và qua đó thúc đẩy thương mại bền vững” - bà Sita Zimpel nhấn mạnh.