Tháo gỡ kịp thời các điểm nghẽn trong thi hành Luật Đất đai

Chiều 5/11, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định về một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai.

Theo tờ trình của Chính phủ, Nghị quyết được ban hành để thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về chính sách đất đai, tháo gỡ kịp thời những "điểm nghẽn", vấn đề mới phát sinh từ thực tiễn, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng đất, tạo động lực đưa đất nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ trì phiên họp

Chỉ nên thu hồi đất trong những trường hợp thật sự cần thiết

Qua nghe các tờ trình, báo cáo và thảo luận, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Nghị quyết với các lý do như đã nêu tại Tờ trình của Chính phủ. Các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát các nội dung quy định tại dự thảo Nghị quyết, bảo đảm phù hợp quy định của Hiến pháp; không mâu thuẫn, chồng chéo với các pháp luật hiện hành; bảo đảm tính khả thi.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với nhiều nội dung trong Tờ trình của Chính phủ cũng như trong Báo cáo thẩm tra sơ bộ và thống nhất với đề xuất của Chính phủ sẽ bổ sung dự thảo Nghị quyết vào Chương trình lập pháp năm 2025 và trình Quốc hội xem xét thông qua theo quy trình rút gọn tại Kỳ họp thứ 10.

Để tbảo đảm chất lượng dự thảo Nghị quyết trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát các nội dung của dự thảo Nghị quyết bảo đảm bám sát, phù hợp với các chủ trương, chính sách, đặc biệt là các Nghị quyết mới của Bộ Chính trị.

Đồng thời, theo Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, các trường hợp thu hồi đất nhằm phù hợp với yêu cầu thực tiễn, tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực phát triển là cần thiết. Tuy nhiên, đây là vấn đề lớn, nhạy cảm, phức tạp liên quan trực tiếp đến quyền con người, quyền công dân và là một trong những nguyên nhân có thể dẫn đến khiếu kiện, khiếu nại phức tạp, kéo dài, ảnh hưởng đến an sinh xã hội và đời sống sinh kế của người dân.

Vì vậy, việc thu hồi đất chỉ nên thực hiện trong những trường hợp thật sự cần thiết vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng và phải tiến hành công khai, minh bạch, không làm phát sinh bất cập và các vấn đề phức tạp mới trong thực tiễn; đảm bảo phù hợp với các quy định của Hiến pháp, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Cũng theo Phó Chủ tịch Quốc hội, các trường hợp thu hồi đất trước đây khi báo cáo cấp có thẩm quyền là theo nội dung sửa đổi Luật đất đai. Do đó, đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát bảo đảm phù hợp với quy định của Hiến pháp và đề nghị Chính phủ báo cáo xin ý kiến cấp có thẩm quyền quy định cụ thể các trường hợp thu hồi đất trong dự thảo Nghị quyết.

Đồng thời, cần làm rõ cơ chế xác định giá bồi thường khi Nhà nước tiến hành thu hồi đất, trong đó có quy định về áp dụng giá trong bảng giá đất hay là giá thỏa thuận giữa nhà đầu tư và người có đất bị thu hồi trước đó để bồi thường cho phần diện tích còn lại nhằm hạn chế phát sinh khiếu nại, khiếu kiện.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh phát biểu kết luận nội dung phiên họp

Cân nhắc kỹ việc giao quyền xử lý, giải quyết tranh chấp cho Tòa án nhân dân

Về nhóm vấn đề áp dụng bảng giá đất và hệ số điều chỉnh để tính nghĩa vụ tài chính và tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu cần bảo đảm đúng mục tiêu chính của chính sách, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, người dân và doanh nghiệp, bảo đảm công khai, minh bạch, khả thi.

Cùng với đó, làm rõ hơn căn cứ phương pháp xác định tiền sử dụng đất để bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất. Đồng thời, cần đánh giá việc áp dụng giá đất theo bảng giá và hệ số điều chỉnh giá đất có đáp ứng được yêu cầu thực tiễn phát triển, vì hệ số điều chỉnh giá đất có ưu điểm là dễ tính toán nhưng căn cứ để xác định thì chưa rõ, còn vướng mắc khi áp dụng với diện tích thu hồi lớn.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị rà soát, quy định rõ cơ chế xử lý chuyển tiếp để không phát sinh vướng mắc trong quá trình thực hiện, đồng thời đáp ứng yêu cầu tháo gỡ bất cập trong việc áp dụng bảng giá đất và giá đất cụ thể theo quy định của Luật Đất đai hiện hành.

Về việc cho phép chuyển mục đích một phần thửa đất mà không bắt buộc phải tách thửa, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho rằng đây là chủ trương hợp lý, phù hợp với thực tiễn, tạo điều kiện thuận lợi cho người sử dụng đất trong quá trình thực hiện. Tuy nhiên, cũng cần phải rà soát quy định cụ thể, chặt chẽ để tránh bị lợi dụng, gây thất thoát ngân sách, tài sản Nhà nước.

Liên quan đến đề xuất giao thẩm quyền xử lý, giải quyết tranh chấp cho cơ quan Tòa án nhân dân, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị cân nhắc rất thận trọng, đánh giá kỹ lưỡng để bảo đảm tính khả thi, phù hợp với điều kiện thực tiễn của đất nước và chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan quản lý nhà nước. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị Tòa án nhân dân tối cao có ý kiến chính thức về vấn đề này để làm cơ sở cho Quốc hội có thể xem xem xét, xử lý.

Ngoài ra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị tiếp tục rà soát, tổng hợp đầy đủ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức thi hành Luật Đất đai năm 2024 để có giải pháp tháo gỡ kịp thời trong Nghị quyết này.