 |
| Nhà ở xã hội vừa "thiếu", vừa "ế". Ảnh: Dũng Minh |
Theo báo cáo từ Bộ Xây dựng, sau 3 năm triển khai đề án đầu tư ít nhất một triệu căn nhà xã hội, đến nay cả nước đã có 692 dự án được triển khai với hơn 633.000 căn. Trong đó có 146 dự án hoàn thành với hơn 103.000 căn.
Riêng 7 tháng đầu năm nay, có gần 37.000 căn được hoàn thành, bằng 80% kết quả năm ngoái và gấp 7 lần năm 2022. Hiện có 402 dự án đã được chấp thuận chủ trương với hơn 400.000 căn, tương đương gần 60% mục tiêu đề ra đến năm 2030.
| Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, cả nước có 692 dự án nhà ở xã hội đã được triển khai với quy mô 633.559 căn gồm: 146 dự án hoàn thành với quy mô 103.717 căn; 144 dự án đã khởi công xây dựng, đang triển khai với quy mô 127.261 căn; 402 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư, quy mô 402.581 căn. Số lượng dự án đã hoàn thành, khởi công, chấp thuận chủ trương đầu tư đến năm 2025 đạt 59,6% so với chỉ tiêu đặt ra tại Đề án (tổng số đầu tư xây dựng là khoảng 1.062.200 căn). |
Nhiều địa phương như thành phố Hải Phòng, tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang, Nghệ An đã tích cực vào cuộc, đạt tỷ lệ cao so với chỉ tiêu đề ra. Tuy nhiên, một số địa phương chưa thực sự quan tâm đúng mức, dẫn đến chưa có dự án nào được khởi công hoặc có dự án khởi công nhưng tỷ lệ hoàn thành còn thấp.
Tại cuộc họp hồi tháng 7 về dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh giao chỉ tiêu hoàn thành nhà ở xã hội trong năm 2025 và các năm tiếp theo đến năm 2030 do Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì, lãnh đạo các tỉnh Hà Tĩnh, Lai Châu, Điện Biên, Cao Bằng, Sơn La, TP. Cần Thơ đã báo cáo, giải trình nguyên nhân chậm tiến độ thực hiện chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội, do vướng mắc trong thủ tục đầu tư, giải phóng mặt bằng hoặc nhu cầu thực tế thấp hơn chỉ tiêu được giao…
Viện Nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam (VARS IRE) cho rằng, có nhiều điểm nghẽn trong việc triển khai dự án nhà ở xã hội ở các địa phương trong thời gian vừa qua, trong đó, đầu tiên là quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội. Hiện nay, việc bố trí quỹ đất tại nhiều địa phương vẫn còn bất cập, chưa phù hợp với tốc độ đô thị hóa và nhu cầu sử dụng đất ở.
Không ít trường hợp, quỹ đất được sắp xếp tại những vị trí thiếu kết nối hạ tầng, bệnh viện, trường học... dẫn tới khó khai thác, không đáp ứng được mục tiêu an sinh. Do đó, VARS IRE cho rằng, cơ quan quản lý nhà nước cần nghiêm túc xem xét đánh giá và áp dụng chế tài kỷ luật với lãnh đạo một số địa phương chưa thực hiện đúng trách nhiệm trong việc phát triển nhà ở xã hội thời gian qua.
 |
| Các giải pháp cần mạnh mẽ hơn để thúc đẩy phân khúc này phát triển. Ảnh: Dũng Minh |
Theo VARS, cần tiến hành rà soát toàn bộ các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại, khu đô thị có quy mô từ 2ha trở lên tại các đô thị loại đặc biệt và loại I nhằm làm rõ: Trường hợp chủ đầu tư nộp tiền thay thế nghĩa vụ bố trí quỹ đất 20% để xây dựng nhà ở xã hội thì đã nộp hay chưa. Trường hợp hoán đổi quỹ đất ở vị trí khác để xây dựng nhà ở xã hội thì việc triển khai thực tế ra sao.
Thứ hai, về đánh giá nhu cầu nhà ở xã hội. Hiện nay vẫn tồn tại tình trạng "vừa thiếu, vừa ế" do việc khảo sát đánh giá nhu cầu để lên kế hoạch triển khai dự án chưa sát với thực tế. Theo đó, nguồn cung luôn thiếu và yếu so với nhu cầu nhưng nhiều dự án nhà ở hội xã hội mở bán lại "ế" do vướng quy định về thủ tục, vị trí hoặc không phù hợp với người dân đủ điều kiện.
Để khắc phục, VARS IRE kiến nghị cần nghiên cứu hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm đảm bảo việc bố trí quỹ đất và phát triển nhà ở xã hội, gắn với nhu cầu thực tế, có thể xem xét áp dụng các hình thức khảo sát chuyên nghiệp thông qua phương án thuê hoặc giao cho các đơn vị nghiên cứu thị trường độc lập thực hiện. Từ đó, có căn cứ khoa học và khách quan cho việc hoạch định kế hoạch phát triển.
Thứ ba, về khả năng tiếp cận của người dân đối với nhà ở xã hội. Chi phí marketing và bán hàng cho các dự án nhà ở xã hội hiện đang khống chế ở mức 2%, mức quá thấp, không đủ để doanh nghiệp triển khai các hoạt động truyền thông tới đúng đối tượng. Đòi hỏi cần có sự điều chỉnh linh hoạt trong quy định, vừa đảm bảo minh bạch, công bằng trong xét duyệt, vừa tạo điều kiện để chủ đầu tư có đủ nguồn lực để truyền thông rộng rãi tới người dân, đảm bảo nhóm đối tượng thụ hưởng chính sách được tiếp cận thông tin về nhà ở xã hội một cách đầy đủ, kịp thời.
Cuối cùng là những khó khăn trong việc kiểm soát đầu cơ và chuyển nhượng nhà ở xã hội. Thực tế vẫn tồn tại tình trạng một số trường hợp mua nhà ở xã hội nhưng không sử dụng để ở, mà chuyển nhượng trái quy định, gây méo mó thị trường, làm tăng nguy cơ đầu cơ và khiến những người thực sự có nhu cầu không được tiếp cận nhà ở xã hội.
Để khắc phục điều này, song song với việc tăng cường thanh tra, kiểm tra toàn diện các dự án nhà ở xã hội, xử phạt doanh nghiệp có dự án bán sai đối tượng cũng như người dân chuyển nhượng sai quy định.
| Được biết, Bộ Xây dựng đang dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 100/2024/NĐ-CP ngày 26/7/2024 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà ở về phát triển và quản lý nhà ở xã hội nhận được nhiều sự quan tâm của các thành viên thị trường. Trong đó, đáng chú ý là việc đề xuất nâng mức thu nhập với cá nhân độc thân mua nhà ở xã hội lên tối đa 20 triệu đồng một tháng, tăng 5 triệu đồng so với hiện nay; còn với trường hợp hai vợ chồng thì tổng thu nhập được nâng lên ngưỡng 40 triệu đồng, tăng 10 triệu đồng so với trước kia. Việc điều chỉnh lại điều kiện về thu nhập là cách để đảm bảo một thị trường cạnh tranh tự do, bình đẳng cho thị trường bởi lẽ nhà ở xã hội thực tế cũng là một loại hình sản phẩm bất động sản, và doanh nghiệp cũng không muốn làm ra rồi lại không bán được. |
