Bảo đảm các nguồn lực thực hiện chính sách an sinh xã hội

Chính sách và pháp luật tiếp tục được hoàn thiện

Theo báo cáo của Bộ Tài chính gửi Bộ Nội vụ mới đây, ước thực hiện đến cuối năm 2025, các chỉ tiêu chủ yếu thuộc lĩnh vực do Bộ Tài chính quản lý đều đạt và vượt kế hoạch đề ra tại Nghị quyết số 68/NQ-CP - một văn bản cụ thể hóa các mục tiêu của Nghị quyết số 42-NQ/TW.

Cụ thể, số người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) đạt 21,342 triệu người, chiếm 45,1% lực lượng lao động trong độ tuổi, vượt chỉ tiêu 45%. Đối với bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), tỷ lệ tham gia đạt 16,595 triệu người, tương đương 35,1%, vượt chỉ tiêu 35%. Trong lĩnh vực bảo hiểm y tế (BHYT), số người tham gia lên đến 97,422 triệu người, chiếm 95,16% dân số, vượt chỉ tiêu 95%.

Ngân sách dành nguồn lực lớn cho an sinh xã hội và tăng dần qua các năm. Ảnh: Quang Vinh

Những con số này không chỉ thể hiện hiệu quả chính sách mở rộng bao phủ an sinh xã hội, mà còn khẳng định vai trò quan trọng của Bộ Tài chính trong quản lý, điều phối các nguồn lực bảo đảm thực hiện chính sách.

Để có được kết quả này, Bộ Tài chính đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành và địa phương trong việc hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật về BHXH, BHYT và BHTN, phù hợp với thực tiễn và xu hướng quốc tế. Đồng thời, Nghị quyết số 42-NQ/TW đã trở thành trụ cột quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội của đất nước, tạo nền tảng thể chế hóa các quan điểm chỉ đạo của Đảng về đổi mới và nâng cao chất lượng chính sách xã hội.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng chủ động phối hợp thực hiện các nghị quyết mới được ban hành, như Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân… Các chính sách này đã tạo động lực thúc đẩy toàn diện, sâu sắc việc thực hiện các mục tiêu xã hội, trong đó có lĩnh vực tài chính - ngân sách, bảo đảm an sinh xã hội.

Một điểm sáng trong quá trình triển khai là công tác tuyên truyền các chính sách, pháp luật về an sinh xã hội đã được Bộ Tài chính thực hiện kịp thời, đa dạng và phù hợp với đặc điểm vùng miền cũng như các nhóm dân cư khác nhau. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng phối hợp với các đơn vị liên quan đổi mới hình thức, phương pháp tuyên truyền, giúp người dân dễ dàng tiếp cận và thụ hưởng các chế độ, chính sách.

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, những giải pháp này không chỉ rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hành chính, mà còn nâng cao sự hài lòng của người dân - một trong những yếu tố quan trọng trong xây dựng chính quyền kiến tạo, phục vụ.

Báo cáo của Bộ Tài chính còn cho biết, thực hiện Nghị quyết số 42-NQ/TW, công tác giải quyết và chi trả các chế độ BHXH, BHYT, BHTN cũng được Bộ phối hợp chặt chẽ với cơ quan Bảo hiểm xã hội, các sở, ngành địa phương để đảm bảo kịp thời, đúng quy trình, rút ngắn thời gian giải quyết, góp phần giảm thiểu thủ tục hành chính phức tạp.

Đề xuất, kiến nghị để tiếp tục nâng cao hiệu quả

Bên cạnh những kết quả đạt được, báo cáo từ Bộ Tài chính cũng chỉ rõ một số hạn chế, khó khăn. Đơn cử, một số quy định trong Luật Bảo hiểm y tế, Luật Khám chữa bệnh và các nghị định, thông tư hướng dẫn chưa thống nhất, còn chồng chéo, dẫn đến cách hiểu khác nhau giữa cơ quan BHXH và cơ sở khám chữa bệnh; Luật An toàn vệ sinh lao động còn một số bất cập, dẫn đến vướng mắc trong tổ chức thực hiện.

Tình trạng chậm đóng, trốn đóng, lạm dụng, trục lợi quỹ BHXH, BHTN vẫn còn xảy ra, trong khi chế tài xử phạt chưa đồng bộ. Việc liên thông, chia sẻ dữ liệu về BHXH, BHTN giữa các cơ quan, đơn vị vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến công tác cải cách thủ tục hành chính và công tác quản lý.

Về các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025, việc xác định đối tượng, nhu cầu của các chủ chương trình chưa sát với thực tiễn. Một số nội dung hỗ trợ của các chương trình không còn đối tượng hỗ trợ (như đối tượng: đào tạo nghề, tham gia các lớp tập huấn về hỗ trợ phát triển sản xuất…) hoặc đối tượng theo dự tính ban đầu đã đủ điều kiện ra khỏi đối tượng hỗ trợ của chương trình (như xã đạt chuẩn nông thôn mới, huyện thoát nghèo…). Do đó, kết quả giải ngân vốn của cả giai đoạn 2021 - 2025 đạt thấp…

Để khắc phục những khó khăn còn tồn tại, cũng như để phát triển hệ thống an sinh xã hội bền vững, Bộ Tài chính tiếp tục đưa ra các đề xuất, kiến nghị với các bộ, ngành, địa phương.

Cụ thể, đối với các bộ, ngành, Bộ Tài chính đề xuất cần rà soát, hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực quản lý; phối hợp xây dựng các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026 - 2030; ưu tiên bố trí nguồn lực cho các dự án trọng điểm như phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, góp phần thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực cho ngành trước năm 2030.

Với các tỉnh, thành phố, cần tăng cường phối hợp trong triển khai chính sách BHXH, BHTN, BHYT; đưa các chỉ tiêu phát triển người tham gia bảo hiểm vào nghị quyết địa phương; xử lý nghiêm các doanh nghiệp chậm đóng, trốn đóng BHXH.

Qua những kết quả đạt được và các đề xuất, kiến nghị nêu trên, có thể thấy, Bộ Tài chính đã và đang giữ vai trò chủ đạo trong việc huy động, quản lý và phân bổ nguồn lực tài chính cho phát triển an sinh xã hội. Bộ Tài chính không chỉ đảm bảo cân đối ngân sách nhà nước để thực hiện các chính sách bảo hiểm, mà còn phối hợp triển khai hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.

Những thành tựu này đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng sống của người dân, đồng thời góp phần ổn định xã hội, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội đồng đều, bền vững, thể hiện sự đồng bộ, quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành của Bộ Tài chính cùng các cấp, ngành.