"Dọn ổ đón đại bàng" vào công nghiệp hỗ trợ

Phát triển toàn diện cả về số lượng và chất lượng

Hơn 8 năm sau khi Chính phủ ban hành Quyết định số 68/QĐ-TTg ngày 18/1/2017 phê duyệt Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ từ năm 2016 đến năm 2025, Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ đã mang đến một bức tranh đa sắc hơn cho ngành công nghiệp hỗ trợ. Các doanh nghiệp đã phát triển cả về số lượng và chất lượng.

Theo số liệu của Bộ Công thương, hiện đã có hơn 6.000 doanh nghiệp của Việt Nam trở thành doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ và tham gia vào chuỗi cung ứng. Ngoài việc phát triển về số lượng thì chất lượng của các doanh nghiệp cũng đã chuyển biến tốt. Nếu trước đây, doanh nghiệp Việt chủ yếu mới dừng lại ở khâu gia công, phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu, linh kiện nhập khẩu, thì đến nay nhiều doanh nghiệp đã có thể sản xuất và cung ứng trực tiếp cho các tập đoàn lớn.

VinFast - một trong những doanh nghiệp đứng đầu về tỷ lệ nội địa hóa, phát triển bền vững. Ảnh tư liệu

Nhiều doanh nghiệp đã tham gia vào chuỗi cung ứng và trở thành nhà cung ứng cấp một, cấp hai trong chuỗi của các doanh nghiệp như Samsung, Toyota... Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp như: Vinfast, Công ty cổ phần Tập đoàn Trường Hải đã chủ động xây dựng chuỗi công nghiệp hỗ trợ riêng, từng bước tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Bà Bùi Thị Hồng Hạnh - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam thừa nhận, thực hiện Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ, doanh nghiệp Việt đã chuyển mình rõ rệt, từ bị động nhận đơn hàng sang chủ động thiết kế sản phẩm, kiểm soát chất lượng và tương tác kỹ thuật với đối tác quốc tế. Dù quy mô còn nhỏ, nhưng nhiều doanh nghiệp đã bắt đầu sản xuất linh kiện tinh vi có giá trị gia tăng cao, thể hiện năng lực hội nhập ngày càng vững vàng.

Vai trò chính sách của nhà nước với công nghiệp hỗ trợ cũng được thể hiện qua số lượng những doanh nghiệp được hưởng ưu đãi, hỗ trợ từ chính sách của Nghị định số 111/2015/NĐ-CP của Chính phủ về phát triển công nghiệp hỗ trợ.

Qua thống kê của Cục Công nghiệp (Bộ Công thương), đến nay có khoảng hơn 2.000 doanh nghiệp được tham gia các khóa đào tạo từ chương trình công nghiệp hỗ trợ; gần 700 doanh nghiệp được tham gia học hỏi những mô hình mới và được chuyển giao công nghệ từ những nước tiên tiến. Cục Công nghiệp đã tổ chức trên 86 hội thảo để chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức với sự tham gia của hơn 13.000 thành viên tham dự.

Có thể nói, Chương trình không chỉ tạo ra một “cú hích” về chính sách, mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững cho doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa. Bằng việc tập trung hỗ trợ thực chất, Chương trình đã giúp doanh nghiệp dần nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu linh kiện, từng bước tham gia vào chuỗi cung ứng quốc tế.

Hoàn thiện thể chế, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp

Mặc dù đạt nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn còn không ít thách thức đặt ra đối với ngành công nghiệp hỗ trợ. Đó là quy mô doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam còn nhỏ, nguồn lực tài chính hạn chế, trình độ công nghệ chưa đồng đều. Sự tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu tuy tăng nhưng vẫn khiêm tốn so với tiềm năng.

Ngoài ra, trong bối cảnh mới, yêu cầu đặt ra cho ngành công nghiệp hỗ trợ ngày càng cao như nâng cao hàm lượng công nghệ, tăng tỷ lệ nội địa hóa và khả năng thiết kế sản phẩm, đồng thời phát triển bền vững, thân thiện với môi trường.

Đây là những vấn đề cần tiếp tục được đặt ra và giải quyết trong giai đoạn tới trên cơ sở thành công của Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ giai đoạn trước.

Để đưa công nghiệp hỗ trợ thực sự trở thành bệ đỡ cho nền công nghiệp quốc gia, tự tin hội nhập toàn cầu, ông Phạm Văn Quân - Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp cho biết, sắp tới Bộ Công thương sẽ triển khai các chương trình xây dựng chuỗi giá trị, “làm ổ đón đại bàng” đến đầu tư vào các lĩnh vực tại Việt Nam.

“Chúng tôi dự kiến sẽ xây dựng những chương trình xây dựng chuỗi giá trị. Ví dụ doanh nghiệp trước khi vào đầu tư về lĩnh vực bán dẫn, thì người ta biết ở Việt Nam có những doanh nghiệp cung cấp được những mặt hàng nào rồi, để trước khi đầu tư vào người ta đã có hết thông số đó và người ta cần gì thì chúng ta sẽ chuẩn bị trước, giống như “làm ổ’ chào đón đại bàng, chúng ta có những chính sách rất cụ thể để hỗ trợ doanh nghiệp cũng như thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài trong thời gian sắp tới”- ông Quân nói.

Cùng với đó, Bộ đang rà soát, hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ. Trọng tâm là chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, giảm tối đa thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp cho địa phương.

Bộ cũng đang đề xuất thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển công nghiệp với quy mô tương đương 1% GDP để tập trung nguồn lực hỗ trợ doanh nghiệp. Đặc biệt, Bộ đang xây dựng dự thảo Luật Công nghiệp trọng điểm, trong đó công nghiệp hỗ trợ được coi một trong năm nhóm ngành công nghiệp trọng điểm, bên cạnh vật liệu mới, hóa chất... từ đó sẽ thúc đẩy nâng cao vai trò của công nghiệp hỗ trợ, không phải là phụ trợ như bây giờ nữa, mà thành một ngành công nghiệp nền tảng, công nghiệp chiến lược để phát triển.