Phát triển vận tải đa phương thức để giảm chi phí logistics

Tổng khối lượng vận tải hàng hóa đạt khoảng 3,2 tỷ tấn

Theo bà Nguyễn Thị Phương Hiền - Phó Giám đốc Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết, tổng khối lượng vận tải hàng hóa năm 2024 của nước ta đạt khoảng 3,2 tỷ tấn, tăng 13,97% so với 2023. Trong đó, vận tải đường bộ đạt gần 2 tỷ tấn (tăng 14,76%), chiếm tỷ trọng lớn nhất; vận tải đường thủy nội địa đạt 527,5 triệu tấn (tăng 10,83%); vận tải đường biển đạt 665 triệu tấn (tăng 14,18%); vận tải đường sắt đạt khoảng 5 triệu tấn (tăng 9,47%); vận tải đường hàng không đạt gần 1,5 triệu tấn (tăng 21,04%).

Tính trong giai đoạn 2014 - 2024, toàn ngành đạt mức tăng trưởng 9,53%/năm. Trong đó, vận tải đường thủy nội địa tăng trưởng mạnh nhất, đạt 10,72%/năm; vận tải đường biển tăng trưởng 9,48%/năm; vận tải đường bộ tăng trưởng 9,33%/năm, vận tải đường hàng không tăng trưởng 5,28%/năm; riêng vận tải đường sắt có mức tăng trưởng âm (-3,39%/năm).

Năm 2024, vận tải đường biển chiếm gần 21% thị phần. Ảnh: Tiên Nguyễn

Cụ thể, vận tải đường bộ vẫn chiếm ưu thế. Năm 2024, vận tải đường bộ chiếm 62,57% thị phần, vận tải đường thủy nội địa chiếm 16,46%, vận tải đường biển chiếm 20,76%, vận tải đường sắt chỉ chiếm 0,16%, trong khi vận tải hàng không luôn duy trì ở mức thấp từ 0,05 - 0,08% và gần như không đổi trong suốt 10 năm. Về khối lượng luân chuyển hàng hóa, năm 2024 đạt gần 545 tỷ tấn.km, trong đó đường biển đạt gần 275 tỷ tấn.km, đường thuỷ nội địa đạt gần 121 tỷ tấn.km, đường bộ đạt khoảng 136 tỷ tấn.km, đường sắt đạt 3,8 tỷ tấn.km và đường hàng không trên 9,6 tỷ tấn.km.

Vận tải hành khách đường bộ vẫn là chủ yếu

Đối với vận tải hành khách, theo bà Hiền, tốc độ tăng trưởng của khối lượng vận tải hành khách toàn ngành trong 10 năm (2014 - 2024) đạt 5,17%/năm. Trong đó, tốc độ tăng trưởng khối lượng vận tải hành khách lĩnh vực hàng không đạt cao nhất 8,51%/năm, đường thủy nội địa đạt 8,38%/năm, đường bộ đạt 5,17%/năm, đường biển 2,99%/năm và đường sắt có tốc độ tăng trưởng âm (- 5,18%/năm).

Về thị phần khối lượng vận tải hành khách, vận tải đường bộ luôn chiếm ở mức cao nhất, năm 2024 chiếm 91,35%, tiếp theo là vận tải đường thủy nội địa chiếm 6,9%, vận tải đường hàng không chiếm 1,47% và cuối cùng ngành vận tải đường sắt và đường biển cùng chiếm 0,14%.

Thị phần vận tải hành khách trong giai đoạn 2014 - 2024 nhìn chung chưa có nhiều thay đổi. Vận tải đường bộ chiếm bình quân 92,48%/năm, tiếp theo là vận tải đường thủy nội địa chiếm bình quân 5,84%/năm và đang có xu hướng tăng trong những năm gần đây.

Vận tải đường biển bình quân chiếm 0,16%/năm, đường hàng không bình quân 1,33%/năm. Đối với vận tải hành khách đường sắt đã có sự tụt giảm mạnh, từ 0,39% năm 2014 xuống chỉ còn 0,14% năm 2024.

Đánh giá chung, bà Hiền cho biết, sau 10 năm (2014 - 2024), ngành vận tải cơ bản đạt khối lượng và tốc độ tăng trưởng hàng hóa, nhưng không đạt về vận tải hành khách. Mục tiêu tái cơ cấu thị phần chưa thành công, đường bộ vẫn chiếm ưu thế tuyệt đối; đường sắt tụt hậu nghiêm trọng; vận tải công cộng đô thị chậm phát triển.

Ngoài ra, đến năm 2024 chi phí logistics của Việt Nam vẫn tương đương khoảng 16 - 18%. Mức chi phí này vẫn cao hơn mức trung bình khu vực ASEAN khoảng 2 -3 điểm phần trăm.

Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Xuân Sang, thời gian tới, bên cạnh việc áp dụng công nghệ thông tin vào quản lý lĩnh vực quản lý vận tải, Bộ Xây dựng sẽ xây dựng một chiến lược phát triển mới cho lĩnh vực này đến năm 2035 định hướng đến năm 2050 bao gồm thúc đẩy phát triển hài hòa tất cả các phương thức vận tải, giảm chi phí logistic, tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế. Tất cả các hoạt động liên quan đến giao thông vận tải từ kết cấu hạ tầng, phương tiện, nguồn nhân lực, công nghệ, đến vận tải đa phương thức, logistics, thị phần vận tải, chính sách phát triển hài hòa các phương thức vận tải, sẽ được nghiên cứu nghiên cứu tổng thể, bài bản để bảo đảm việc xây dựng chiến lược sát với thực tiễn, có tính khả thi cao...