Kiểm soát chi - điểm sáng trong điều hành ngân sách
Năm 2025 được xem là năm đặc biệt đối với công tác quản lý tài chính - ngân sách, khi cả hệ thống chính quyền địa phương chuyển sang vận hành theo mô hình 2 cấp. Trong bối cảnh đó, việc bảo đảm hoạt động chi ngân sách nhà nước diễn ra liên tục, không bị gián đoạn, nhất là ở cấp cơ sở, trở thành yêu cầu mang tính quyết định đối với ổn định kinh tế - xã hội và hoạt động của bộ máy nhà nước.
 |
| Công chức KBNN khu vực IX thực hiện kiểm soát chi ngân sách trên dịch vụ công trực tuyến của Kho bạc. Ảnh: Đức Thanh |
Từ thực tiễn triển khai cho thấy, hệ thống Kho bạc Nhà nước (KBNN) đã hoàn thành tốt nhiệm vụ kiểm soát, thanh toán chi ngân sách, thể hiện rõ qua kết quả chi thường xuyên và chi đầu tư công.
Cụ thể, đối với chi thường xuyên, đến ngày 15/12/2025, KBNN đã kiểm soát, thanh toán đạt 1.460.125 tỷ đồng, tương đương 91,9% dự toán năm (không bao gồm chi trả nợ, viện trợ và dự phòng). Đây là tỷ lệ thực hiện cao trong điều kiện nhiều địa phương phải đồng thời xử lý các vấn đề về sắp xếp tổ chức, nhân sự, thẩm quyền quyết định chi và hoàn thiện bộ máy tài chính - kế toán cấp xã. So với cùng kỳ năm 2024, giá trị chi thường xuyên tăng thêm 418.907 tỷ đồng, tỷ lệ thực hiện cao hơn 9,9 điểm phần trăm, phản ánh hiệu quả điều hành ngân sách tiếp tục được nâng lên.
 |
| Nguồn: Kho bạc Nhà nước. Đồ họa: Phương Anh |
Đáng chú ý, dù ghi nhận sự sụt giảm rõ rệt trong tháng 7/2025 - thời điểm các địa phương tập trung bàn giao, tiếp nhận nhiệm vụ chi theo mô hình mới, nhưng hoạt động chi ngân sách đã nhanh chóng được khôi phục ngay từ tháng 8. Đến ngày 7/10/2025, 100% đơn vị cấp xã trên toàn quốc đã hoàn tất mở tài khoản tại KBNN và thực hiện chi lương, chi hoạt động thường xuyên theo quy định. Đây là kết quả có ý nghĩa đặc biệt, bởi chi thường xuyên gắn trực tiếp với hoạt động của bộ máy và đời sống của đội ngũ cán bộ, công chức ở cơ sở.
Bên cạnh đó, công tác kiểm soát, thanh toán vốn đầu tư công tiếp tục được bảo đảm trong điều kiện nhiều dự án phải điều chỉnh chủ đầu tư, cơ quan quản lý do sáp nhập đơn vị hành chính. Tính đến ngày 15/12/2025, tổng số vốn đầu tư công thanh toán qua KBNN đạt khoảng 546.721,9 tỷ đồng, bằng 64,1% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, cao hơn cả về giá trị tuyệt đối và tỷ lệ so với cùng kỳ năm 2024. Kết quả này cho thấy, dòng vốn đầu tư công, “động lực” quan trọng của tăng trưởng vẫn được kiểm soát chặt chẽ, không bị đứt gãy trong năm chuyển đổi.
Một điểm sáng nổi bật khác là công tác chi trả các chế độ, chính sách phục vụ sắp xếp tổ chức bộ máy theo Nghị định số 178/2024/NĐ-CP. Chỉ trong thời gian ngắn, với khối lượng hồ sơ lớn và yêu cầu tiến độ cao, KBNN đã thực hiện chi trả hơn 163.000 tỷ đồng cho trên 117.000 đối tượng, bảo đảm đúng đối tượng, đúng chế độ, kịp thời. Việc hoàn thành dứt điểm nhiệm vụ này trước thời hạn đã góp phần quan trọng vào việc ổn định tư tưởng cán bộ, công chức, tạo sự đồng thuận trong quá trình tinh gọn bộ máy.
Theo ghi nhận từ KBNN, kết quả kiểm soát chi ngân sách năm 2025 dù chịu tác động mạnh từ việc thay đổi mô hình tổ chức chính quyền địa phương, nhưng kỷ luật, kỷ cương tài chính vẫn được giữ vững, hoạt động chi ngân sách không bị gián đoạn đã tạo nền tảng quan trọng cho ổn định và phát triển.
Nỗ lực trong bối cảnh chuyển đổi sâu rộng
Để đạt được những kết quả nêu trên, hệ thống KBNN đã phải triển khai đồng bộ nhiều giải pháp trong bối cảnh chuyển đổi tổ chức có phạm vi rộng, mức độ phức tạp cao.
Cụ thể, KBNN đã chủ động nhận diện sớm các rủi ro có thể phát sinh trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính, đặc biệt là nguy cơ gián đoạn chi ngân sách ở cấp xã. Trên cơ sở đó, hàng loạt văn bản hướng dẫn đã được ban hành kịp thời, bao quát từ nguyên tắc bàn giao hồ sơ, dữ liệu, tổ chức lại tài khoản, lập và giao dự toán, đến hạch toán thu - chi trong giai đoạn chuyển tiếp. Việc thống nhất hướng dẫn trên toàn hệ thống đã giúp các địa phương có căn cứ triển khai, hạn chế tối đa ách tắc nghiệp vụ.
| Điều chỉnh linh hoạt với các thay đổi trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp KBNN đã thể hiện sự linh hoạt và khả năng thích nghi tốt trước những thay đổi trong hệ thống khi chuyển đổi sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Mặc dù trong tháng chuyển đổi (tháng 7), hoạt động chi ngân sách nhà nước gặp một số khó khăn tạm thời, nhưng sau đó đã nhanh chóng phục hồi, góp phần tạo ra một nền tảng vững chắc cho việc quản lý tài chính công trong mô hình tổ chức mới. Điều này cho thấy, KBNN đã chứng tỏ được khả năng điều chỉnh linh hoạt khi thay đổi cấu trúc tổ chức để phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp theo đúng chỉ đạo của Đảng và Nhà nước. |
Cùng với đó, ổn định tổ chức bộ máy và hạ tầng công nghệ thông tin được xác định là điều kiện tiên quyết. Từ ngày 1/7/2025, KBNN chính thức vận hành theo mô hình 20 KBNN khu vực, đồng thời nâng cấp các ứng dụng nghiệp vụ để đáp ứng yêu cầu quản lý trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Việc phối hợp chặt chẽ với các cơ quan thu, ngân hàng thương mại, Ngân hàng Nhà nước và Cổng Dịch vụ công quốc gia đã giúp hoạt động thu chi NSNN diễn ra thông suốt, liên tục.
Đặc biệt, trong công tác chi trả chế độ, chính sách, KBNN đã thể hiện rõ vai trò tham mưu, điều phối và hỗ trợ trực tiếp cho các địa phương. Việc huy động toàn hệ thống làm việc ngoài giờ, xuyên kỳ nghỉ lễ trong những thời điểm then chốt cho thấy tinh thần trách nhiệm cao của đội ngũ công chức Kho bạc, góp phần hoàn thành nhiệm vụ chính trị quan trọng trong năm chuyển đổi.
Định hướng đổi mới đáp ứng yêu cầu giai đoạn tới
Từ thực tiễn triển khai năm 2025, KBNN xác định cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ để đáp ứng yêu cầu quản lý ngân sách trong giai đoạn 2026 - 2030. Trọng tâm là điều chỉnh, hoàn thiện Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2030, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và yêu cầu đột phá về chuyển đổi số. Việc triển khai Hệ thống thông tin ngân sách và kế toán nhà nước số được xác định là giải pháp nền tảng, hướng tới xây dựng Kho bạc số, nâng cao hiệu quả kiểm soát chi, tăng tính công khai, minh bạch và khả năng phân tích, dự báo ngân sách.
Bên cạnh đó, KBNN tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, mở rộng thanh toán không dùng tiền mặt, tăng cường sử dụng dịch vụ công trực tuyến trong giao dịch với các đơn vị sử dụng ngân sách, nhất là thanh toán vốn đầu tư công. Việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, quy trình nghiệp vụ phù hợp với mô hình tổ chức mới sẽ góp phần nâng cao kỷ luật tài chính, đồng thời tạo thuận lợi cho các chủ đầu tư, đơn vị giao dịch.
Cùng với đổi mới về thể chế và công nghệ, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ và tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền cũng tiếp tục được KBNN xác định là giải pháp lâu dài, nhằm nâng cao năng lực thực thi trong toàn hệ thống và các đơn vị sử dụng ngân sách, góp phần bảo đảm quản lý, sử dụng NSNN an toàn, hiệu quả trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.
