Cơ hội huy động nguồn lực tài chính cho công tác bảo vệ và phát triển rừng

Xây dựng khung pháp lý giao dịch, chi trả, quản lý tín chí các-bon rừng

Triển khai Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 8/01/2025 của Chính phủ về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) đã xây dựng dự thảo Nghị định quy định về dịch vụ hấp thụ và lưu giữ các-bon của rừng.

Để đảm bảo xây dựng và hoàn thiện Dự thảo Nghị định theo đúng quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Bộ này đã lấy ý kiến góp ý đối với dự thảo nghị định, tờ trình Chính phủ kèm theo. Đến nay, dự thảo đã nhận sự góp ý của 7 bộ, ngành, 35 địa phương và một số tổ chức trong nước và quốc tế.

Quang cảnh cuộc tọa đàm.

Tại Tọa đàm “Góp ý dự thảo Nghị định quy định về dịch vụ hấp thụ và lưu giữ các bon của rừng” do Hội Chủ rừng Việt Nam và Tổ chức Forest Trends tổ chức ngày 15/7, bà Nghiêm Phương Thúy – tổ soạn thảo Nghị định (Cục Lâm nghiệp – Bộ NN&MT) cho biết, với những quy định mới mang tính đột phá, dự thảo lần này đã bước đầu thiết lập cơ sở pháp lý vững chắc cho công tác quản lý và hoạt động giao dịch tín chỉ các-bon.

Dự thảo Nghị định gồm 4 chương, 18 điều, đề cập từ việc xác định lượng kết quả giảm phát thải, tín chỉ CO2 rừng được cung ứng, đến tổ chức thực hiện, quản lý nguồn thu, và cơ chế thanh toán.

Bà Thúy cũng dẫn chứng một số điểm mới nổi bật đáng chú ý tại dự thảo này. Trước tiên, dự thảo Nghị định tạo điều kiện cho chủ rừng tự triển khai dự án, tạo kết quả giảm phát thải, tín chỉ các bon rừng để chủ động trao đổi, chuyển nhượng, từ đó tăng nguồn thu bổ sung cho chủ rừng. Ngoài ra, dự thảo cũng quy định trường hợp Bộ NN&MT và UBND cấp tỉnh đại diện cho các chủ rừng triển khai dự án và trao đổi, chuyển nhượng… Nguồn thu được ủy thác qua hệ thống Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng để chi trả cho các đối tượng trực tiếp tạo ra kết quả giảm phát thải, tín chỉ các-bon rừng.

Bên cạnh đó, để đủ điều kiện trao đổi, chuyển nhượng, dự thảo cũng quy định việc Bộ NN&MT và UBND cấp tỉnh xác định lượng kết quả giảm phát thải, tín chỉ được cung ứng sau khi đã hoàn thành đóng góp do quốc gia tự quyết định (đóng góp do quốc gia cam kết về ứng phó với khí hậu).

Về giá bán tín chỉ các-bon, bà Nghiêm Phương Thúy cũng cho hay, dự thảo nghị định đã đề xuất giá dịch vụ hấp thụ và lưu giữ các bon của rừng do nhà nước quản lý. Theo đó, Bộ NN&MT hướng dẫn phương pháp định giá, và sẽ phối hợp với Bộ Tài chính về vấn đề khung giá. UBND tỉnh sẽ ban hành bảng giá đối với rừng do địa phương quản lý.

Dự thảo cũng khuyến khích tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư sở hữu rừng sản xuất là rừng trồng áp dụng quy định xác định giá như đối với rừng thuộc sở hữu toàn dân...

Thu hút mạnh mẽ sự tham gia của khối tư nhân

Bà Nghiêm Phương Thúy khẳng định, việc ban hành Nghị định là cần thiết trong bối cảnh quốc tế ngày càng yêu cầu minh bạch trong nỗ lực giảm phát thải, đồng thời mở ra cơ hội huy động nguồn lực tài chính bổ sung cho công tác bảo vệ và phát triển rừng ở Việt Nam. Đây cũng là tiền đề để các tín chỉ các-bon từ rừng Việt Nam có thể tham gia thị trường các-bon tự nguyện toàn cầu.

Cơ hội huy động nguồn lực tài chính cho công tác bảo vệ và phát triển rừng. Ảnh: TL

Là tổ chức đại diện cho các chủ rừng, ông Nguyễn Bá Ngãi - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Chủ rừng Việt Nam hy vọng, nghị định sắp tới sẽ tạo ra hành lang pháp lý rõ ràng, thuận lợi để người dân, cộng đồng và doanh nghiệp lâm nghiệp có thể chủ động tham gia thị trường các-bon. Đây không chỉ là cơ hội thu hút nguồn lực tài chính bổ sung cho bảo vệ và phát triển rừng, mà còn là động lực để ngành Lâm nghiệp góp phần thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 của Việt Nam.

Ông Tô Xuân Phúc - Giám đốc Điều hành Chương trình Chính sách, Thương mại và Tài chính Lâm nghiệp của Tổ chức Forest Trends (Mỹ) cũng cho rằng, việc xây dựng nghị định kỳ vọng sẽ có thêm nguồn tài chính mới, không chỉ từ nguồn quốc tế mà còn từ các nguồn tư nhân trong nước, thông qua việc vận hành thị trường các bon. Việt Nam đã cam kết những đóng góp do quốc gia tự quyết định trong khuôn khổ Công ước của Liên Hợp quốc về biến đổi khí hậu. Phần còn lại ngoài cam kết sẽ được phép giao dịch trên thị trường carbon.

Góp ý thêm về dự thảo, ông Tô Xuân Phúc cho rằng, hiện nay rừng trồng của các hộ dân rất lớn và dùng kinh phí của mình để đầu tư thì khu rừng này nên được coi là tài sản tư nhân. Vì vậy, rừng trồng của hộ dân cần được xem là tài sản tư nhân và các quy định, nghị định nên mở rộng theo hướng cho phép người dân được toàn quyền liên doanh, liên kết và tham gia thị trường các-bon theo bất cứ theo hình thức nào mà các hộ dân mong muốn.

Còn đối với những diện tích rừng thuộc sở hữu toàn dân hay sở hữu nhà nước, thì sau khi các cơ quan chức năng hoàn tất việc tính toán mức độ đóng góp của Chính phủ Việt Nam trong mục tiêu giảm phát thải, nghị định nên được thiết kế theo hướng mở, để có thể huy động các tổ chức, doanh nghiệp hoặc dự án cùng hợp tác đầu tư, tạo ra tín chỉ carbon và tham gia giao dịch trên thị trường, bao gồm cả thị trường trong nước và quốc tế.

Khi Việt Nam đã hoàn thành đầy đủ các cam kết trong đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC), phần tín chỉ carbon còn lại nên được tự do giao dịch một cách minh bạch, công khai để có thể huy động hiệu quả nguồn lực tài chính trong nước và quốc tế hiệu quả, phục vụ cho phát triển bền vững./.