Yêu cầu dữ liệu về nhà ở phải “đúng, đủ, sạch, sống”

Dữ liệu là nền tảng để triển khai chính phủ điện tử và kinh tế số trong lĩnh vực quản lý đất đai. Ảnh: Dũng Minh

Yêu cầu cấp thiết từ thực tiễn

Cơ sở dữ liệu đất đai là nền tảng thiết yếu cho công tác quản lý nhà nước, không chỉ dừng lại ở việc tổng hợp số liệu, mà bao gồm toàn bộ thông tin về thửa đất, bản đồ địa chính và các hoạt động liên quan đến đo đạc, lưu trữ.

Mặc dù Luật Đất đai đã quy định rõ cấu trúc, phương thức quản lý, tiến độ hoàn thành cơ sở dữ liệu, song đến thời điểm này, tiến độ triển khai ở Trung ương và địa phương vẫn còn chậm.

Tại cuộc họp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường báo cáo tình hình triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai và giải pháp đẩy nhanh tiến độ, kết nối trực tuyến với UBND các tỉnh, thành phố trên cả nước ngày 15/10, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà cho hay, ngân sách nhà nước đã đầu tư rất lớn cho công tác đo đạc, thống kê, nhưng vẫn chưa đầy đủ và chính xác, chưa đáp ứng được yêu cầu "sạch", "sống" và cập nhật.

Do đó, cần tách riêng phần đo đạc, kiểm đếm, đồng thời tập trung vào xây dựng cơ sở dữ liệu và các công cụ quản lý dựa trên ứng dụng công nghệ và số hóa. Cụ thể, dữ liệu đất đai chưa đáp ứng được các yêu cầu tối thiểu như theo dõi biến động giá đất, quản lý mục đích sử dụng đất hay cập nhật dữ liệu đo đạc, bản đồ...

Đơn cử, định hướng sắp tới là áp dụng thống nhất một phương pháp định giá dựa trên dữ liệu, xác định giá đất theo vùng giá trị và thửa đất chuẩn, sử dụng số liệu giao dịch thực tế để xác định giá đất khách quan cho mọi mục đích, từ thuế, phí đến bồi thường, hỗ trợ. Tuy nhiên, đến nay, việc này vẫn chưa thực hiện được.

TS. Trần Xuân Lượng - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam (VARS IRE) nhìn nhận, một hệ thống dữ liệu đất đai đầy đủ, chính xác, minh bạch và luôn cập nhật sẽ giúp giảm tình trạng chồng chéo, hạn chế tranh chấp, rút ngắn thời gian giao dịch và tăng niềm tin của nhà đầu tư.

Trước đây, nhất là thời điểm xây dựng Luật Đất đai sửa đổi (thông qua đầu năm 2024), ông Lượng đã nhấn mạnh tới việc xây dựng hệ thống thông tin về đất đai, nhà ở. Theo ông Lượng, “dữ liệu đang khá tù mù, trong khi đây là vấn đề rất quan trọng, bởi phải có dữ liệu sạch, cơ quan quản lý nhà nước mới có thể đề ra những chính sách đúng và trúng, hạn chế các hành vi thao túng thị trường, đảm bảo cho hoạt động quản lý, giám sát thu ngân sách tối đa, từ đó sẽ tái đầu tư cho lợi ích của cộng đồng”.

Tinh thần của Nghị quyết số 18-NQ/TƯ ngày 16/6/2022 về việc bỏ khung giá đất nhằm xác định giá tiệm cận với thị trường là xu thế tất yếu và quy định này đã được đưa vào các dự thảo luật (đang trình Quốc hội), tuy nhiên, chế độ báo cáo, phương thức tổng hợp, thu thập dữ liệu lại chưa được cụ thể hóa.

Thực tiễn, vấn đề "tù mù", thiếu đồng bộ dữ liệu sau đó đã gây ra những ảnh hưởng lớn đến quá trình giải quyết các vấn đề liên quan đến quyền sử dụng đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ).

Các địa phương sẽ thực hiện số hóa, chuẩn hóa và đồng bộ dữ liệu với Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Ảnh: Dũng Minh

Muốn thị trường phát triển ổn định, minh bạch dữ liệu là tất yếu

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai được thực hiện chủ yếu với dữ liệu đầu vào là bản đồ địa chính, hồ sơ đăng ký, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hồ sơ địa chính, dữ liệu giá đất, dữ liệu thống kê, kiểm kê đất đai, dữ liệu quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất…

Đối với cơ sở dữ liệu đất đai do Trung ương xây dựng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xây dựng xong 4 dữ liệu thành phần: hiện trạng sử dụng đất cấp vùng và cả nước; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc gia; khung giá đất; điều tra cơ bản về đất đai cấp vùng và cả nước. Tuy nhiên, các khối dữ liệu này cần được tiếp tục cập nhật, bổ sung để phù hợp với quy định pháp luật đất đai hiện hành.

Trên cả nước, 34/34 tỉnh, thành phố đã xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính của 2.342/3.321 đơn vị hành chính cấp xã; hoàn thành cơ sở dữ liệu thống kê, kiểm kê đất đai (hiện trạng sử dụng đất); xây dựng cơ sở dữ liệu quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh.

Các địa phương cũng đã triển khai tạo lập mã định danh duy nhất các thửa đất có đầy đủ 3 khối thông tin dữ liệu không gian, dữ liệu thuộc tính, dữ liệu phi cấu trúc; tổ chức xác thực người sử dụng đất với căn cước công dân; kết nối liên thông giữa cơ quan đăng ký đất đai với cơ quan thuế; kết nối hệ thống thông tin đất đai với Cổng dịch vụ công quốc gia…

Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai còn chậm. Nguyên nhân là do địa phương chưa dành nguồn lực tương xứng; chất lượng thông tin dữ liệu đầu thấp, nhiều biến động; trang thiết bị, hạ tầng công nghệ thông tin, phần mềm chưa đáp ứng yêu cầu an toàn bảo mật thông tin, kết nối, chia sẻ với các hệ thống thông tin khác; trình độ nhân lực còn hạn chế; các địa phương phải chuyển đổi, hợp nhất các cơ sở dữ liệu đất đai theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp…

Thời gian tới, công tác xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai đang được thực hiện theo hai hướng. Thứ nhất, đối với những nơi đã có dữ liệu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang tập trung chuẩn hóa, làm sạch và cập nhật các thửa đất đã được xây dựng ở các định dạng khác nhau, bảo đảm dữ liệu "đúng, đủ, sạch, sống", kết nối với cơ sở dữ liệu dân cư và các hệ thống dữ liệu liên quan. Thứ hai, đối với những nơi chưa có cơ sở dữ liệu, Bộ sẽ tận dụng toàn bộ tài liệu, bản đồ, hồ sơ đất đai đã có để số hóa, đưa vào quản lý trong thời gian tới.

Các địa phương sẽ thực hiện số hóa, chuẩn hóa và đồng bộ dữ liệu với Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Đồng thời Bộ sẽ hoàn thiện dự án hạ tầng Trung ương để kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và trung tâm dữ liệu quốc gia, bảo đảm hệ thống thống nhất, liên thông từ Trung ương đến địa phương.

Ngoài chiến dịch của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trước đó, Bộ Xây dựng cũng đang xây triển khai hoàn thiện nâng cấp hệ thống thông tin về nhà ở và thị trường bất động sản, đồng thời đề xuất thành lập Trung tâm định giá, giao dịch bất động sản “online” do Nhà nước quản lý. Bộ Xây dựng thực hiện, đánh giá an toàn trước ngày 31/10, sau đó, tới tháng 11 sẽ cập nhật đồng bộ dữ liệu nhà ở, bất động sản lên hệ thống, hoàn thiện, vận hành trước 30/11/2026.

Đặc biệt, Bộ Xây dựng cho biết sẽ ứng dụng các công nghệ tiên tiến để hỗ trợ dự báo, phân tích xu hướng thị trường bất động sản.

Như vậy, nếu đúng theo tiến độ, chỉ khoảng hơn 1 năm nữa, người dân và doanh nghiệp mới có thể được tiếp cận thông tin đất đai một cách công khai, minh bạch, bài bản và có hệ thống.

Theo bà Nguyễn Quỳnh Trang - Trưởng bộ phận Dịch vụ Định giá và Tư vấn, Savills Hà Nội, khi hạ tầng dữ liệu đất đai trên toàn quốc được đồng bộ, việc triển khai các chính sách của cơ quan quản lý sẽ thuận tiện và dễ dàng hơn. Đơn cử, bảng giá đất chi tiết đến từng thửa sẽ khả thi hơn, thay vì đối mặt nhiều thách thức như trước đây. Đây là cải cách rất tiến bộ, góp phần minh bạch hóa định giá và rút ngắn thời gian thực hiện các thủ tục hành chính.