Đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, kích thích tiêu dùng trong nước

PV: Ông đánh giá thế nào về bức tranh kinh tế Việt Nam quý I/2025, trong đó, đâu là điểm sáng trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều bất ổn và thách thức?

TS. Nguyễn Đức Độ: Các số liệu của quý I/2025 cho thấy, nền kinh tế vẫn đang phục hồi tích cực với mức tăng trưởng GDP so với cùng kỳ đạt 6,93%. Tuy nhiên, có thể thấy rằng tốc độ tăng trưởng GDP trong quý I/2025 đã giảm tương đối so với mức 7,55% của quý IV/2024. Trong khi khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản có tốc độ tăng trưởng cao hơn (3,74% so với 2,99%), tốc độ tăng trưởng của khu vực công nghiệp - xây dựng và dịch vụ đã chậm lại (tăng trưởng của khu vực công nghiệp - xây dựng giảm từ 8,35% xuống 7,42%, còn khu vực dịch vụ giảm từ 8,21% xuống 7,7%).

Để đạt được mục tiêu tăng trưởng năm nay, Chính phủ sẽ phải quyết liệt hơn nhiều trong việc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công. Ảnh: TL.

Một trong những nguyên nhân là do xuất khẩu giảm tốc. Quý I/2025 xuất khẩu (theo giá so sánh) chỉ tăng 9,71% so với cùng kỳ, thấp hơn mức 11,35% của quý IV/2024. Tích lũy tài sản cũng giảm tốc từ 7,98% xuống còn 7,24%. Riêng tiêu dùng cuối cùng duy trì được tốc độ tăng trưởng 7,45%, giảm không đáng kể so với mức 7,54% của quý IV/2024. Con số này cũng tương đương mức tăng trưởng so với cùng kỳ của tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng trong quý I/2025 sau khi trừ đi yếu tố giá là 7,5%.

Bức tranh doanh nghiệp cũng cho thấy tốc độ phục hồi đã chững lại, khi trong quý I/2025 số lượng doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động đạt 72,9 nghìn doanh nghiệp, thấp hơn số lượng doanh nghiệp rút khỏi thị trường là 78,8 nghìn doanh nghiệp.

Điểm sáng trong bức tranh kinh tế quý I/2025 là lạm phát khá ổn định. Cụ thể, CPI tháng 3/2025 so với cùng kỳ tăng 3,13%, trung bình quý I/2025 tăng 3,22%, lạm phát cơ bản tháng 3/2025 so với cùng kỳ cũng chỉ ở mức 3,01%. Tuy nhiên, các áp lực về tỷ giá vẫn còn, khi giá USD trong 3 tháng đầu năm 2025 đã tăng 0,92%.

TS. Nguyễn Đức Độ

Bên cạnh đó, mặc dù tốc độ tăng trưởng xuất khẩu giảm, nhưng vẫn duy trì ở mức 2 con số. Đây cũng có thể coi là điểm tích cực của kinh tế Việt Nam trong quý I/2025.

PV: Ngày 10/4, Hoa Kỳ đã tạm hoãn áp thuế đối ứng 90 ngày cho Việt Nam. Theo ông, đây sẽ là cơ hội Việt Nam có thời gian đàm phán thuế đối ứng với Hoa Kỳ cũng như xuất khẩu hàng hóa vào thị trường này?

TS. Nguyễn Đức Độ: Chắc chắn đây là cơ hội tốt để Việt Nam có thời gian đàm phán với Hoa Kỳ về thuế đối ứng nói riêng và về hiệp định thương mại tổng thể giữa hai nước nói chung, từ đó đạt được mức thuế suất hợp lý hơn, mang lại lợi ích cho người dân của cả hai nước. Hiện nay, Việt Nam đã đưa ra nhiều đề xuất có tính xây dựng và khả thi như khả năng hạ thuế suất đối với hàng nhập khẩu từ Hoa Kỳ về mức 0%, tăng cường mua hàng hóa từ Hoa Kỳ thông qua các hợp đồng kinh tế, kiểm soát chặt chẽ xuất xứ hàng hóa từ nước thứ ba....

Tuy nhiên, cũng cần nhấn mạnh rằng, mặc dù mức thuế quan 46% là quá cao và nhiều khả năng sẽ được giảm trong tương lai gần, thuế suất sau khi 2 bên đạt thỏa thuận sẽ khó quay lại mức trước đây. Thậm chí đưa mức thuế quan về 10% cũng khó khả thi bởi mối quan tâm chính của Hoa Kỳ là giảm thâm hụt thương mại với Việt Nam và công việc này đòi hỏi nhiều thời gian.

PV: Để tiếp tục tạo đà tăng trưởng kinh tế các quý tiếp theo, theo ông, cần chú trọng những giải pháp nào?

TS. Nguyễn Đức Độ: Trong quý II/2025 xuất khẩu của Việt Nam có thể vẫn đạt mức tăng trưởng khá, khi Hoa Kỳ hoãn áp thuế đối ứng, đồng thời các hợp đồng xuất khẩu đã được ký kết. Tuy nhiên, trong nửa cuối năm 2025 xuất khẩu sẽ tăng trưởng chậm hơn do chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ cao hơn mức hiện nay, cũng như nguy cơ chiến tranh thương mại giữa Hoa Kỳ và các đối tác lớn có thể khiến kinh tế thế giới tăng trưởng chậm lại, thậm chí rơi vào suy thoái. Đó là chưa kể, việc kiểm soát xuất xứ hàng hóa cũng ảnh hưởng đến quy mô xuất khẩu. Trong bối cảnh thị trường thế giới còn nhiều bất định, ít nhất trong ngắn hạn, các hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh sẽ bị ảnh hưởng.

Ban hành các chính sách kích thích tiêu dùng trong nước. Ảnh: Văn Nam.

Bởi vậy, để đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm 2025, Chính phủ sẽ phải quyết liệt hơn nhiều trong việc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công (quý I/2025 mới đạt 9,53% kế hoạch), đồng thời ban hành các chính sách kích thích tiêu dùng trong nước như hạ lãi suất, tăng mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế thu nhập cá nhân…. Nói cách khác, tiêu dùng và đầu tư công được kỳ vọng sẽ là những động lực chính đối với tăng trưởng kinh tế trong thời gian tới, thay cho xuất khẩu và đầu tư tư nhân.

PV: Xin cảm ơn ông!