Khởi tố vụ Công ty Bảo Nguyên buôn lậu 44.000 tấn quặng

Mẫu quặng không đạt tiêu chuẩn tinh quặng đã được cơ quan hải quan giám định. Ảnh: Tổng cục Hải quan

Khai giá thấp để xuất lậu quặng, hưởng chênh lệch thuế

Theo Tổng cục Hải quan, vụ việc xuất khẩu quặng của Công ty cổ phần thương mại Bảo Nguyên (Công ty Bảo Nguyên) đã được Cục Điều tra chống buôn lậu chủ trì phát hiện, mở rộng điều tra và đi đến việc quyết định khởi tố là có căn cứ chỉ rõ hành vi buôn lậu.

Cụ thể, ngày 17/10/2019, Công ty Bảo Nguyên đăng ký tờ khai xuất khẩu tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Cẩm Phả, Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh. Hàng hóa theo khai báo là 42.000 tấn “tinh quặng Bauxit” (hàm lượng AL2O3>=50%, khối lượng +/-10%), thuế suất thuế xuất khẩu 20%. Tổng trị giá lô hàng hơn 10,2 tỷ đồng. Công ty đã nộp thuế hơn 2 tỷ đồng.

Lô hàng trên đã hoàn thành thủ tục hải quan theo quy định (cơ quan hải quan đã hoàn thành thủ tục kiểm tra hồ sơ và kiểm tra thực tế hàng hóa, doanh nghiệp đã nộp thuế xuất khẩu). Tuy nhiên, căn cứ kết quả kiểm tra thực tế hàng hóa của cơ quan hải quan và kết quả giám định của Viện Khoa học địa chất và khoáng sản, Bộ Tài nguyên và Môi trường (phối hợp với Trung tâm Phân tích thí nghiệm địa chất, Tổng cục Địa chất và khoáng sản Việt Nam là đơn vị có VILAS032 để thực hiện giám định) thì thực tế hàng hóa là “quặng Bauxit dạng thô” không được phép xuất khẩu, theo Chỉ thị 03/CT-TTg ngày 30/03/2015 của Thủ tướng Chính phủ, không phải là tinh quặng Bauxit như công ty đã khai hải quan.

Theo quy định thì quặng thô có thuế suất thuế xuất khẩu là 30% còn tinh quặng có thuế suất thuế xuất khẩu 20%. Như vậy, doanh nghiệp có hành vi khai sai về mã số hàng hóa, hàng hóa thực xuất là quặng bauxite thô, có mã HS 2606.00.00.10 thuế suất thuế xuất khẩu 30%. Tuy nhiên, khi làm thủ tục xuất khẩu doanh nghiệp khai báo là quặng tinh mã số HS 2606.00.00.90, thuế suất thuế xuất khẩu 20%. Hành vi khai sai mã số dẫn đến làm thiếu số thuế phải nộp theo quy định.

Theo kết quả khám xét và giám định thì tổng trọng lượng hàng thực tế là hơn 44.123 tấn (nhiều hơn khối lượng khai hải quan 2.123 tấn), trị giá hơn 10,81 tỷ đồng và số thuế phải nộp là 3,24 tỷ đồng (số thuế ẩn lậu hơn 1,2 tỷ đồng).

Sơ hở trong cấp phép xuất khẩu quặng

Tổng cục Hải quan cho biết, kết quả điều tra đối với Công ty Bảo Nguyên cho thấy có nhiều bất cập trong việc cấp phép xuất khẩu quặng thô chưa qua chế biến đã đạt tiêu chuẩn xuất khẩu.

Về căn cứ pháp lý để Công ty Bảo Nguyên xuất khẩu quặng có trong bộ hồ sơ hải quan, Tổng cục Hải quan cho biết, ngày 12/3/2020, Cục Công nghiệp - Bộ Công thương có văn bản cung cấp thông tin xác định điều kiện xuất khẩu tinh quặng bauxit là "Văn bản số 8228/BCT-CNNg ngày 25/8/2014 của Bộ Công thương và Quyết định số 270/QĐ-UBND ngày 31/1/2019 của UBND tỉnh Lạng Sơn" có giá trị pháp lý làm căn cứ để cơ quan xem xét làm thủ tục xuất khẩu.

Phân tích văn bản số 8228/BCT-CNNg (ngày 25/8/2014) của Bộ Công thương, Tổng cục Hải quan cho rằng: Bộ Công thương cho phép Công ty Bảo Nguyên xuất khẩu tinh quặng bauxit với hàm lượng Al2O3 >=49%. Tuy nhiên, căn cứ hồ sơ chứng nhận đầu tư do Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Lạng Sơn cung cấp thì: chất lượng quặng bauxit tại mỏ Léo Cao của Công ty Bảo Nguyên khi chưa chế biến đã có hàm lượng AL2O3 là 48,61 - 53,22% và thuộc loại sa khoáng trầm tích.

Tại công văn số 8228/BCT-CNNg, Bộ Công thương cho phép cho Công ty Bảo Nguyên xuất khẩu tinh quặng bauxit thuộc trường hợp cá biệt với hàm lượng AL2O3>=49% (bằng, thậm chí là thấp hơn hàm lượng AL203 của quặng thô khi chưa biến của mỏ Léo Cao: 53,22%).

"Việc cho phép xuất khẩu với hàm lượng chưa cần phải qua chế biến đã đạt hàm lượng, thậm chí cao hơn hàm lượng cho phép dẫn đến việc doanh nghiệp lợi dụng việc cho phép này để xuất khẩu khoáng sản thô nhưng khai là tinh với hàm lượng của khoáng sản thô" - Tổng cục Hải quan đánh giá. Tổng cục Hải quan cũng phân tích Quyết định số 270/QĐ-UBND của UBND tỉnh Lạng Sơn cho phép Công ty Bảo Nguyên xuất khẩu 118.000 tấn tinh quặng bauxit tồn kho của năm 2018. Tuy nhiên, căn cứ tài liệu thu thập tại Cục Thuế tỉnh Lạng Sơn, Sở Công thương tỉnh Lạng Sơn thì toàn bộ lượng quặng khai thác, chế biến năm 2018 Công ty Bảo Nguyên đã xuất khẩu hết, không còn tồn. Bản thân doanh nghiệp cũng thừa nhận thực tế không có số lượng tồn kho này.

“Như vậy, Quyết định số 270/QĐ-UBND có dấu hiệu cấp trái pháp luật” - Tổng cục Hải quan nhấn mạnh. “Căn cứ vào Quyết định 270/QĐ-UBND cấp khống lượng tồn, ngoài lô hàng bị bắt giữ trên trong năm 2019, Công ty Bảo Nguyên đã đăng ký 2 tờ khai, xuất khẩu tổng khối lượng 99.195 tấn tinh quặng bauxit, trị giá trên 24 tỷ đồng” - Tổng cục Hải quan cho biết sẽ có văn bản kiến nghị Bộ Công thương, UBND tỉnh Lạng Sơn xem xét về việc cấp phép nêu trên.

Mạnh Quân - Diệu Linh