Kiểm tra chuyên ngành hàng hóa xuất nhập khẩu: Còn nhiều dư địa để tiếp tục cải cách

Cắt giảm diện hàng hóa phải kiểm tra

Thời gian qua, các hoạt động cải cách quản lý, kiểm tra chuyên ngành (KTCN) đối với hàng hóa xuất nhập khẩu (XNK) được chủ động triển khai liên tục. Đặc biệt là việc cắt giảm dòng hàng thuộc Danh mục hàng hóa phải KTCN trước thông quan, chuyển việc KTCN trước thông quan sang kiểm tra sau thông quan. Các thủ tục KTCN cũng từng bước được cắt giảm, đơn giản hóa. Các danh mục quản lý chuyên ngành khi được ban hành, sửa đổi bổ sung đều có mã số HS kèm theo.

Ngoài ra, đã áp dụng bước đầu quản lý rủi ro thông qua việc tăng đối tượng được miễn kiểm tra; áp dụng miễn, giảm kiểm tra chất lượng đối với hàng hóa đã có 3 lần nhập khẩu đạt yêu cầu; thay đổi phương thức kiểm tra an toàn thực phẩm từ kiểm tra chặt đối với tất cả các lô hàng nhập khẩu sang áp dụng 3 phương thức kiểm tra chặt, thông thường, kiểm tra giảm…

Bên cạnh đó, theo Tổng cục Hải quan, một số quy định về quản lý và KTCN đối với hàng hóa XNK đã được sửa đổi, bổ sung theo hướng tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, cắt giảm hàng hóa phải kiểm tra như: mở rộng đối tượng được miễn kiểm tra nhà nước về chất lượng, bãi bỏ quy định kiểm tra nhà nước về đo lường đối với hàng hóa khi nhập khẩu và chuyển kiểm tra sau thông quan; việc nhập khẩu thiết bị in sẽ không thực hiện theo hình thức giấy phép nhập khẩu do Bộ Thông tin và Truyền thông cấp mà chỉ cần khai báo qua Cổng thông tin một cửa quốc gia để được cấp giấy xác nhận khai báo nhập khẩu thiết bị in (thời hạn 3 ngày)...

Thủ tục kiểm tra chuyên ngành được cải cách đơn giản hơn tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Ảnh: NL

Năm 2022, cơ quan hải quan cũng chủ trì tổ chức 2 đợt làm việc tập trung để rà soát, chuyển đổi mã số HS của 67 danh mục chuyên ngành của 14 bộ theo Danh mục hàng hóa XNK Việt Nam 2022 mới được ban hành. Tuy nhiên, hiện nhiều bộ chưa hoàn thành việc ban hành, cập nhật mã HS đối với hàng hóa thuộc các danh mục quản lý chuyên ngành.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác KTCN đối với hàng hóa XNK vẫn còn một số tồn tại, bất cập như: Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến hoạt động KTCN chưa đồng bộ, thống nhất. Trình tự, thủ tục kiểm tra còn qua nhiều bước, quá mức cần thiết, không thống nhất. Doanh nghiệp phải đi lại nhiều lần, tiếp xúc với nhiều đầu mối cơ quan nhà nước.

Ngoài ra, một số thủ tục KTCN còn thực hiện thủ công. Một số thủ tục đã chuyển sang hình thức điện tử nhưng chưa toàn diện, một số bước vẫn yêu cầu hồ sơ giấy. Điều này dẫn đến việc kéo dài thời gian thông quan, gây khó khăn cho doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh kéo dài, các nước đã áp dụng hình thức chứng từ điện tử. Đáng chú ý, nhiều nhóm hàng còn chịu sự quản lý của nhiều bộ. Ví dụ: một số mặt hàng dược liệu nhập khẩu vừa thuộc phạm thuộc vi quản lý của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Y tế; mặt hàng cáp điện vừa phải kiểm tra chất lượng của Bộ Công thương và Bộ Khoa học và Công nghệ...

Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật

Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Mai Xuân Thành, khi các nhà đầu tư vào Việt Nam thì một trong các vấn đề quan tâm lớn là thủ tục hải quan. Chính vì thế thủ tục hải quan, chính sách hải quan phải có tính cạnh tranh quốc tế. Ngành Hải quan cần tiếp tục nỗ lực phấn đấu để trở thành thương hiệu hải quan tiên tiến trên thế giới.

Để thủ tục hải quan thuận lợi hơn, theo lãnh đạo Tổng cục Hải quan, nhiều nhiệm vụ quan trọng sẽ cần phải triển khai trong năm 2023 trên tinh thần đi vào thực tiễn, bám sát thực tiễn. Qua đó, hướng tới chất lượng phục vụ doanh nghiệp ngày càng tốt hơn.

Tổng cục Hải quan sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành và các đơn vị liên quan hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về quản lý, KTCN, nhất là hoàn thiện và triển khai dự thảo nghị định quy định cơ chế quản lý, phương thức, trình tự, thủ tục kiểm tra nhà nước về chất lượng và kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu; hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin đáp ứng yêu cầu triển khai mô hình mới. Đồng thời, ngành Hải quan tiếp tục chủ động tham gia, góp ý vào các dự án xây dựng nghị định, thông tư liên quan đến công tác KTCN do các bộ, ngành xây dựng; đôn đốc các bộ, ngành sửa đổi bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật về KTCN.

Để thực thi có hiệu quả các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý KTCN, Tổng cục Hải quan tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành rà soát, chuẩn hóa danh mục hàng hóa XNK thuộc diện quản lý chuyên ngành, KTCN kèm theo mã số HS phù hợp với Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu Việt Nam; phối hợp, rà soát văn bản còn vướng mắc, bất cập gây kéo dài thời gian, chi phí và tham vấn cộng đồng doanh nghiệp, cơ quan có liên quan để hướng tới cải cách toàn diện hoạt động KTCN đối với hàng hóa XNK.