Tín hiệu tích cực giải ngân vốn đầu tư công những tháng đầu năm

Giải ngân 3 tháng ước đạt gần 13% kế hoạch

Theo báo cáo từ Bộ Tài chính, lũy kế thanh toán vốn đầu tư công (ĐTC) từ đầu năm đến hết tháng 2/2024 trên 53.064 tỷ đồng, đạt 7,65% tổng kế hoạch vốn.

Ước thanh toán đến hết tháng 3/2024 trên 89.874 tỷ đồng, đạt 12,96% tổng kế hoạch; đạt 13,67% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, tăng so với cùng kỳ năm 2023 (cùng kỳ đạt 9,69% tổng kế hoạch và 10,35% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao).

Có 4 bộ, cơ quan trung ương và 30 địa phương có tỷ lệ ước giải ngân đạt trên mức bình quân chung của cả nước. Một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương có tỷ lệ giải ngân tốt gồm: Bộ Xây dựng (41,44%); Đài Truyền hình Việt Nam (trên 40%); Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (29,6%); Tiền Giang và Phú Thọ (trên 30%); Hậu Giang và Sơn La (trên 29%)…

Có 23 bộ, cơ quan trung ương có tỷ lệ giải ngân 0%, có 15 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới 10%.

Theo báo cáo từ Bộ Tài chính, giải ngân vốn đầu tư công ước 3 tháng đầu năm cao hơn cùng kỳ năm trước. Ảnh minh họa: Hạnh Thảo

Về tình hình phân bổ, giải ngân kế hoạch vốn ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2024 của các dự án trọng điểm quốc gia, báo cáo từ Bộ Tài chính cho biết, đến hết tháng 2/2024, tổng số vốn giải ngân của 9 dự án quan trọng quốc gia ngành Giao thông vận tải là trên 7.332 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 8,3% kế hoạch năm 2024 được giao (trên 88.032 tỷ đồng). Trong đó, vốn ngân sách trung ương trên 6.459 tỷ đồng, đạt 10,4%; vốn ngân sách địa phương gần 880 tỷ đồng, đạt 8,4%.

Giải phóng mặt bằng, vật liệu xây dựng vẫn là những khó khăn ảnh hưởng đến giải ngân

Mặc dù tỷ lệ giải ngân vốn ĐTC của cả nước đang theo chiều tích cực, nhưng cũng theo Bộ Tài chính, vẫn còn một số khó khăn ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân các dự án.

Vướng mắc đầu tiên phải kể đến đó là hiện vẫn còn 1 lượng vốn tương đối lớn chưa được phân bổ đã ảnh hưởng rất lớn đến tiến độ giải ngân. Bên cạnh đó là việc một số bộ, cơ quan trung ương, địa phương đã phân bổ chi tiết cho các dự án nhưng không đủ điều kiện như: chưa có quyết định phê duyệt dự án, lũy kế vốn vượt kế hoạch đầu tư công trung hạn,… chưa tuân thủ nguyên tắc phân bổ theo quy định.

Các dự án ODA chưa bố trí kế hoạch theo đúng tỷ lệ vay lại, bố trí khi chưa ký hợp đồng vay lại với Bộ Tài chính, chưa phân bổ kế hoạch vay lại được giao, dự án được phân bổ chưa phù hợp với cơ chế tài chính.

Vẫn còn nhiều vướng mắc ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân. Ảnh minh họa: Hạnh Thảo

Tỷ lệ bố trí vốn đối ứng từ ngân sách địa phương đối với các dự án có hỗ trợ từ ngân sách trung ương (dự án quan trọng quốc gia, dự án trọng điểm, dự án liên vùng) của nhiều địa phương không đáp ứng tiến độ (nhiều địa phương chưa bố trí hoặc bố trí với tỷ lệ không đáp ứng tiến độ) theo quy định.

Có tình trạng bố trí vượt kế hoạch đầu tư công trung hạn, vượt phần vốn ngân sách trung ương hỗ trợ và vượt tổng mức đầu tư. Về vấn đề này, Bộ Tài chính cho biết đã có văn bản kiểm tra phân bổ, nhận xét chi tiết đến từng bộ, cơ quan trung ương và địa phương để điều chỉnh, hoàn thiện.

Tiếp đến là vướng mắc liên quan đến các dự án trọng điểm quốc gia. Cụ thể, một số dự án có khả năng giải ngân đang được bố trí kế hoạch vốn ngân sách trung ương năm thấp hơn so với nhu cầu vốn để thực hiện. Do đó, các bộ, địa phương đang đề xuất bổ sung kế hoạch vốn.

Đồng thời là những vướng mắc về công tác giải giải phóng mặt bằng (GPMB), thi công dự án. Theo báo cáo của Bộ Giao thông vận tải và các địa phương, hiện nay tiến độ GPMB tại một số dự án thành phần thuộc Dự án cao tốc Bắc Nam giai đoạn 2021-2025; dự án Biên Hòa - Vũng Tàu; dự án Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột chậm hơn so với yêu cầu của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu. Công tác di dời hạ tầng kỹ thuật, nhất là đường điện cao thế còn nhiều khó khăn, chậm trễ. Chưa hoàn thành việc chuyển mục đích sử dụng rừng, đất rừng, đất lúa dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025, dự án Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột.

Việc triển khai đồng thời nhiều dự án giao thông lớn trong cùng khu vực dẫn tới tình trạng khan hiếm nguồn vật liệu trong quá trình thi công, đặc biệt là vật liệu đất đắp, cát, đá… đối với các dự án tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long cũng là nguyên nhân dẫn đến việc giải ngân chưa đạt như mong muốn. Việc triển khai cơ chế đặc thù về khai thác vật liệu xây dựng thông thường cũng còn nhiều khó khăn, vướng mắc.

Ngoài ra là các vướng mắc đã tồn tại trong thời gian dài và đã được Bộ Tài chính cũng như các bộ chuyên ngành báo cáo như: vướng mắc trong một số cơ chế chính sách (cơ chế giao một địa phương làm cơ quan chủ quản thực hiện ĐTC các dự án giao thông đường bộ qua nhiều địa phương; quy định về trình tự lập, thẩm định kế hoạch ĐTC hàng năm, thẩm quyền quyết định thời gian bố trí vốn tại Điều 52, Điều 56 Luật ĐTC và trình tự, thủ tục điều chỉnh kế hoạch ĐTC trung hạn và hàng năm vốn NSNN, theo Điều 46 Nghị định số 40/2020/NĐ-CP của Chính phủ...); công tác GPMB, trọng tâm là việc xác định nguồn gốc đất, xác định giá đất, người dân chưa đồng thuận với phương án bồi thường, tái định cư; liên quan đến biến động giá nguyên vật liệu, nguồn cung nguyên vật liệu xây dựng,...

Hơn nữa, những tháng đầu năm chủ đầu tư các dự án khởi công mới đang tập trung triển khai hoàn thiện thủ tục đầu tư, lựa chọn nhà thầu, thiết kế chi tiết..., vì vậy các dự án hầu hết chưa có nhiều khối lượng công việc hoàn thành để nghiệm thu, thanh toán giải ngân.