Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam sẽ có bản sắc riêng, không rập khuôn

Phối cảnh Trung tâm tài chính khu vực Đà Nẵng. Ảnh minh họa

Chiến lược kết nối, không cạnh tranh trực tiếp

Theo đó, Trung tâm tài chính TP. Hồ Chí Minh và TP. Đà Nẵng sẽ được định hướng phát triển hài hòa, có sự phân công chức năng rõ nét để tương hỗ lẫn nhau và kết nối chặt chẽ với các trung tâm tài chính lớn trong khu vực như Singapore, Hong Kong... nhằm tận dụng lợi thế múi giờ, vị trí địa lý và đón xu hướng dịch chuyển dòng vốn.

Theo Bộ Tài chính, Việt Nam có những lợi thế riêng để thu hút nhà đầu tư như: nền kinh tế đang tăng trưởng nhanh, ổn định, thị trường mới nổi năng động; vị trí địa chiến lược tại ngã tư giao thương Đông - Tây, Bắc - Nam, ngay trung tâm ASEAN. Múi giờ của Việt Nam chênh lệch với các trung tâm tài chính lớn (London, New York, Tokyo...), tạo cơ hội thu hút giao dịch vào những giờ các trung tâm này nghỉ.

Hơn nữa, Việt Nam thuộc nhóm dẫn đầu về ứng dụng các công nghệ tài chính tương lai (fintech, blockchain), có tiềm năng phát triển các sản phẩm, dịch vụ tài chính số độc đáo và môi trường chính trị - xã hội ổn định, an ninh an toàn.

Với những lợi thế đó, trung tâm tài chính tại Việt Nam sẽ tập trung vào các lĩnh vực ngách chiến lược phù hợp thay vì trùng lắp với Singapore hay Hong Kong. Ví dụ, TP. Hồ Chí Minh có thể tập trung phát triển thị trường vốn và ngân hàng quốc tế, tài chính xanh, các dịch vụ hỗ trợ chuỗi cung ứng khu vực. Còn Đà Nẵng có thể định hướng vào các dịch vụ tài chính xanh, tài chính offshore, công nghệ tài chính, kiều hối và quản lý quỹ khu vực, gắn với Khu thương mại tự do Đà Nẵng.

Cách định vị này bảo đảm hai trung tâm phát triển hài hòa, đúng lợi thế từng nơi, đồng thời phù hợp định hướng “kết nối, không cạnh tranh trực tiếp”, giúp Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam vừa tận dụng được mạng lưới toàn cầu, vừa tránh đối đầu với các trung tâm mạnh hơn.

Lựa chọn mô hình quản lý nhà nước

Một vấn đề quan trọng đang được đề xuất là về cơ cấu quản lý Trung tâm tài chính quốc tế, dự thảo Nghị quyết đang xây dựng theo mô hình quản lý nhà nước. Trung tâm tài chính quốc tế được quản lý trong khuôn khổ bộ máy hành chính nhà nước nhưng được trao cơ chế “một cửa, tại chỗ” với tính linh hoạt cao.

Cụ thể, sẽ thành lập cơ quan quản lý trung tâm tài chính trực thuộc UBND thành phố (TP. Hồ Chí Minh hoặc Đà Nẵng) để điều hành trực tiếp mọi hoạt động tại trung tâm tài chính và một trung tâm trọng tài quốc tế để giải quyết các tranh chấp thương mại, tài chính phát sinh. Các cơ quan này do UBND thành phố tổ chức, chịu sự hướng dẫn chuyên môn từ các bộ, ngành trung ương. Ban Chỉ đạo quốc gia về Trung tâm tài chính quốc tế do Thủ tướng Chính phủ thành lập chịu trách nhiệm chỉ đạo, phối hợp giải quyết những công việc quan trọng, liên ngành về Trung tâm tài chính quốc tế; thúc đẩy việc phát triển Trung tâm tài chính quốc tế.

Cơ quan giám sát trung tâm tài chính liên ngành (gồm đại diện Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Bộ Xây dựng và Môi trường, Bộ Tư pháp...) sẽ giám sát các định chế tài chính trong trung tâm tài chính.

Mô hình này có ưu điểm là phù hợp với thực tiễn quản lý cùa Việt Nam, có thể triển khai nhanh vì dựa trên khuôn khổ pháp lý sẵn có. Mô hình này cũng bảo đảm sự kiểm soát của Nhà nước đối với Trung tâm tài chính quốc tế, tránh rủi ro thất thoát hoặc lạm dụng cơ chế.

Tuy nhiên, nhược điểm là mức độ hấp dẫn và cạnh tranh quốc tế chưa cao (cơ cấu nhà nước có thể kém linh hoạt hơn mô hình độc lập; thủ tục hành chính và tâm lý e ngại cơ quan công quyền có thể làm giảm sức hút đối với nhà đầu tư nước ngoài; khả năng thu hút nhân tài quản lý quốc tế vào làm việc trong bộ máy hành chính địa phương cũng cần giải quyết các nút thắt về chế độ đãi ngộ và môi trường làm việc).

Trong quá trình nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, một số trung tâm tài chính quốc tế trên thế giới áp dụng mô hình quản trị bởi một tổ chức công - tư hỗn hợp, hoạt động theo mô hình doanh nghiệp/quỹ phát triển, đại diện cho cộng đồng các ngân hàng và định chế tài chính tham gia trung tâm tài chính.

Ưu điểm nổi bật của mô hình này là tính chuyên nghiệp, linh hoạt và bám sát nhu cầu thị trường; hoạt động độc lập, có quyền tự chủ cao; tạo niềm tin cho nhà đầu tư quốc tế.

Tuy nhiên, nhược điểm chính là chưa phù hợp với khung pháp luật hiện hành của Việt Nam hiện hành. Việc trao một phần thẩm quyền quản lý nhà nước cho một thực thể công - tư hỗn hợp đòi hỏi cơ sở pháp lý rất mới, trong khi Luật Tổ chức chính quyền địa phương và các quy định hiện tại chưa cho phép mô hình quản trị đặc thù như vậy.

Ngoài ra, mô hình này có thể gây phức tạp trong quan hệ trách nhiệm giữa cơ quan nhà nước và tổ chức vận hành Trung tâm tài chính quốc tế, dễ tạo vướng mắc nếu không xác định rõ ranh giới thẩm quyền.