Bổ sung mục tiêu dự trữ chiến lược từ nguồn ngoài ngân sách

Bổ sung mục tiêu dự trữ chiến lược để điều tiết thị trường

Dự án Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi) chính thức trình Quốc hội vào sáng 17/11. Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, bố cục của dự thảo luật gồm 6 chương, 36 điều, giảm 30 điều so với Luật Dự trữ Quốc gia 2012, sửa đổi hoàn thiện 31 điều và bổ sung 5 điều.

Một trong những nội dung mới quan trọng của dự thảo Luật là sửa đổi mục tiêu dự trữ quốc gia. Bên cạnh những quy định kế thừa từ luật hiện hành, dự thảo bổ sung mục tiêu “dự trữ chiến lược để bảo đảm tự chủ chiến lược quốc gia nhằm huy động, khai thác, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của nền kinh tế; là công cụ điều tiết thị trường để bảo đảm nền kinh tế vận hành ổn định, hiệu quả theo quy luật thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa”.

Xã hội hóa hoạt động dự trữ quốc gia, góp phần khai thác, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của nền kinh tế. Ảnh: Đức Minh

Nguồn hình thành dự trữ quốc gia và dự trữ chiến lược được phân định rõ tại dự thảo Luật. Theo đó, “dự trữ quốc gia được hình thành từ nguồn ngân sách nhà nước và nguồn hợp pháp khác ngoài ngân sách nhà nước theo quy định cùa pháp luật" và giao Chính phủ quy định chi tiết. Còn hàng dự trữ chiến lược được hình thành từ các nguồn ngoài ngân sách, nguồn hợp pháp khác của đơn vị, doanh nghiệp tại điểm b, điểm c khoản 1 Điều 32.

Đồng thời, dự thảo cũng bổ 3 điều khoản liên quan đến dự trữ chiến lược và giao Chính phủ quy định chi tiết. Theo đó, dự thảo Luật đã quy định những nội dung mang tính cơ chế, nguyên tắc về: nhập, xuất, mua, bán, bảo quản, cất giữ hàng dự trữ chiến lược và giao Chính phủ quy định cụ thể trong từng thời kỳ để bảo đảm tính linh hoạt, phù hợp với tình hình thực tế.

Với mục tiêu xã hội hóa dự trữ quốc gia, dự trữ nhằm điều tiết thị trường, khoản 1 Điều 32 quy định rõ việc mua hàng dự trữ chiến lược có sử dụng từ nguồn ngân sách nhà nước và nguồn ngoài ngân sách nhà nước được thực hiện theo cơ chế thỏa thuận, tự nguyện, hợp đồng do Chính phủ quy định và theo quy định của pháp luật khác có liên quan.

Hàng dự trữ chiến lược để tại các đơn vị, doanh nghiệp từ nguồn hợp pháp của đơn vị, doanh nghiệp được Nhà nước hỗ trợ các khoản chi phi quản lý, bảo quản, thuế, lãi suất và các khoản hỗ trợ khác theo quy định của pháp luật.

Sau khi tiếp thu ý kiến của cơ quan thẩm tra và kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ đã chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo theo hướng quy định rõ hàng dự trữ chiến lược gồm các mặt hàng thuộc danh mục hàng dự trữ quốc gia, đáp ứng mục tiêu quy định tại Luật này và một số tiêu chí.

Đó là tài nguyên quan trọng, thiết yếu, tài nguyên khoáng sản quốc gia, năng lượng quốc gia đáp ứng yêu cầu về chiến lược an ninh kinh tế, an ninh năng lượng, an ninh lương thực; Vật tư, thiết bị, hàng hóa chiến lược phục vụ quốc phòng, an ninh; Hàng hóa phục vụ nhu cầu thiết yếu; giống cây trồng, vật nuôi; thuốc; thiết bị y tế; trang thiết bị, sàn phẩm khoa học, công nghệ, công nghệ cao; Hàng dự trữ chiến lược khác theo quy định của Chính phủ.

Huy động doanh nghiệp tham gia dự trữ chiến lược

Thực hiện Kết luận số 115-KL/TW về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 39-NQ/TW ngày 15/1/2019 của Bộ Chính trị về nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác, sử dụng và phát huy các nguồn lực của nền kinh tế, dự thảo Luật đã quy định một số chính sách để huy động được sự tham gia của tổ chức, doanh nghiệp đối với dự trữ chiến lược.

Theo đó, Nhà nước ban hành cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện dự trữ quốc gia và khuyến khích tổ chức, doanh nghiệp tham gia dự trữ quốc gia. Nhà nước có chính sách huy động nguồn lực, khuyến khích, tạo điều kiện để tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động dự trữ quốc gia

Dự thảo cũng quy định “đa dạng hóa các hình thức, huy động nguồn lực hợp pháp của tổ chức, doanh nghiệp cho hoạt động dự trữ chiến lược; tổ chức, doanh nghiệp và các thành phần tham gia dự trữ chiến lược được ưu đãi về chính sách thuế, chính sách tín dụng và các chính sách ưu đãi khác theo quy định của Chính phủ bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của Nhà nước, các thành phần tham gia dự trữ chiến lược.

Tiếp thu các ý kiến yêu cầu rà soát, hoàn thiện, bổ sung quy định về các chính sách, chiến lược về dự trữ chiến lược và phương thức, công cụ, cơ chế điều tiết thị trường trong dự trữ chiến lược, Chính phủ đã rà soát, bổ sung, chỉnh lý nội dung về chính sách của Nhà nước (Điều 4), chiến lược dự trữ quốc gia (Điều 5) và các nội dung liên quan đến dự trữ chiến lược tại Chương V; Mua, bán hàng dự trữ chiến lược (Điểu 32); Bảo quản, cất giữ hàng dự trữ chiến lược (Điều 33) đáp ứng yêu cầu đối với dự trữ chiến lược có khả năng tác động đến thị trường vào những thời điểm nhất định và đối với mặt hàng trọng yếu, có ảnh hưởng lan tỏa đến ổn định kinh tế - xã hội; đồng thời là nền tảng vật chất bảo đảm tự chủ chiến lược quốc gia...

Ngoài ra, nội dung về ngân sách chi dự trữ quốc gia tại dự thảo đã bổ sung: “trường hợp mua bù, mua tăng hàng dự trữ chiến lược cần bổ sung dự toán chi dự trữ quốc gia từ nguồn dự phòng ngân sách trung ương trong năm... ” (khoản 3 Điều 14) và “dự toán chi ngân sách quốc gia trong năm ngân sách của các bộ, cơ quan ngang bộ, UBND cấp tỉnh quản lý hàng dự trữ chiến lược đã tạm ứng, chưa sử dụng hết, bao gồm cả khoản tiền thu từ bán hàng dự trữ chiến lược được chuyển nguồn đồng thời với việc chuyển kế hoạch dự trữ quốc gia sang năm sau để thực hiện và hạch toán quyết toán vào ngân sách năm sau".

Chính phủ đề xuất quy định Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 1/7/2026. Tuy nhiên, các nội dung quy định về “Dự trữ chiến lược” có phạm vi ảnh hưởng, tác động lớn; đặc biệt liên quan đến dự trữ chiến lược về tài nguyên, khoáng sản, mặt hàng công nghệ cao... tham gia điều tiết thị trường cần có thời gian nghiên cứu, đánh giá kỹ tác động. Dự kiến, Chính phủ sẽ ban hành 3 Nghị định hướng dẫn Luật, bao gồm Nghị định về hướng dẫn chung về dự trữ quốc gia và hàng dự trữ quốc gia và 2 Nghị định hướng dẫn các nội dung về dự trữ chiến lược.

Do vậy, Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép các nội dung quy định về “Dự trữ chiến lược” có hiệu lực từ ngày 1/1/2027 để có đủ thời gian nghiên cứu, ban hành các văn bản quy định, hướng dẫn và tổ chức triển khai thực hiện.