Thị trường trái phiếu doanh nghiệp: Tái cấu trúc để tăng trưởng

Lực đẩy mới cho trái phiếu

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) Việt Nam đang trong quá trình chuyển mình sau giai đoạn biến động mạnh. Diễn biến thị trường trong giai đoạn 2021 - 2022 đã để lại ảnh hưởng sâu sắc, không chỉ đối với tâm lý nhà đầu tư, mà còn thúc đẩy cơ quan quản lý tiến hành hàng loạt điều chỉnh về khung pháp lý, nhằm tái cấu trúc và tạo nền tảng vững chắc cho thị trường.

Giới chuyên gia nhận định, đây chính là cơ hội để thị trường TPDN bước vào chu kỳ phát triển bền vững, với cơ cấu minh bạch hơn, khả năng huy động vốn dài hạn hiệu quả hơn và đảm bảo sự ổn định cho nền kinh tế.

Trái phiếu doanh nghiệp sẽ giúp giải quyết bài toán vốn cho nền kinh tế, đặc biệt trong các lĩnh vực cần vốn dài hạn. Ảnh tư liệu

Theo TS. Đinh Thế Hiển - Chuyên gia kinh tế, các biến động của thị trường TPDN trước đây là phản ứng cần thiết trước những rủi ro gia tăng. Trong giai đoạn 2020 - 2022, tổng lượng TPDN phát hành lên tới 1,2 triệu tỷ đồng, chủ yếu đổ vào các lĩnh vực có mức độ rủi ro cao. Điều này dẫn đến sự mất cân đối trong phân bổ vốn, khiến cơ quan quản lý phải can thiệp để kiểm soát dòng vốn và ổn định thị trường. Tuy nhiên, những biến động này cũng là khởi đầu của quá trình tái cấu trúc và định hình lại thị trường TPDN, hướng đến một nền tảng phát triển lâu dài.

Trước thực tế này, ông Dương Đức Hiếu - Giám đốc, Chuyên gia phân tích cấp cao từ VIS Ratings cho rằng, tín dụng ngân hàng vẫn đóng vai trò quan trọng trong huy động vốn, tỷ trọng TPDN còn khá khiêm tốn so với tiềm năng. Điều này cho thấy, thị trường TPDN chưa thực sự trở thành công cụ huy động vốn dài hạn mạnh mẽ, dù các ngành như hạ tầng và dịch vụ thương mại rất cần nguồn vốn ổn định và dài hạn. TPDN chưa đáp ứng đúng kỳ vọng của thị trường, phần lớn vẫn chỉ dừng lại ở việc giải quyết nhu cầu ngắn hạn của doanh nghiệp, thay vì là nguồn vốn dài hạn bền vững.

Theo phân tích của ông Hiếu, nhiều thương vụ phát hành TPDN trước đây chủ yếu được sử dụng như giải pháp tạm thời, giúp doanh nghiệp duy trì thanh khoản trong những giai đoạn khó khăn. Tuy nhiên, bước vào chu kỳ mới, vai trò của trái phiếu không chỉ là "chia lửa" cho nguồn vốn ngân hàng, mà sẽ trở thành một phần quan trọng trong chiến lược huy động vốn dài hạn của doanh nghiệp. TPDN sẽ giúp giải quyết bài toán vốn cho nền kinh tế, đặc biệt trong các lĩnh vực cần vốn dài hạn, như hạ tầng, thương mại dịch vụ và các dự án có dòng tiền ổn định.

Cấu trúc các dự án hiện nay cũng đang thay đổi mạnh mẽ, khi ngày càng nhiều dự án tích hợp, kết hợp giữa nhà ở, thương mại, dịch vụ và các tiện ích công cộng được triển khai. Những dự án này yêu cầu một nguồn vốn dài hạn, ổn định và quy mô lớn, trong khi các ngân hàng hiện nay đang chịu áp lực lớn từ tiêu chuẩn an toàn vốn Basel III, khiến dư địa tín dụng cho các dự án hạ tầng ngày càng thu hẹp.

“Chính điều này mở ra cơ hội lớn cho TPDN, đặc biệt là trái phiếu hạ tầng, trở thành công cụ quan trọng để thay thế tín dụng ngân hàng và đáp ứng nhu cầu vốn cho các dự án dài hạn” - ông Hiếu đánh giá.

Thêm không gian cho trái phiếu hạ tầng

Cùng với đó, chuyên gia từ VIS Ratings cũng cho rằng, để thu hẹp khoảng cách giữa kỳ vọng và thực tế, thị trường cần hình thành một dòng vốn dài hạn xuyên suốt. Trái phiếu hạ tầng sẽ đóng vai trò chủ chốt trong chiến lược này.

Với sự hỗ trợ của các tổ chức tài chính lớn như bảo hiểm, quỹ hưu trí và bảo hiểm xã hội, dòng vốn dài hạn có thể được dẫn dắt vào thị trường TPDN. Các tổ chức này hiện đang quản lý hàng triệu tỷ đồng vốn dài hạn, chủ yếu có kỳ hạn từ 15 - 20 năm hoặc lâu hơn, rất phù hợp với nhu cầu vốn của các dự án hạ tầng lớn, giúp thị trường trái phiếu doanh nghiệp ổn định và bền vững hơn.

Hơn nữa, thị trường TPDN cũng đang chứng kiến sự thay đổi rõ rệt về mặt pháp lý. Các quy trình phát hành trái phiếu đã được siết chặt hơn, từ hồ sơ pháp lý, mục đích sử dụng vốn, đến yêu cầu kiểm toán và xếp hạng tín nhiệm. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn nâng cao tính minh bạch, tạo niềm tin cho nhà đầu tư.

“Mặc dù niềm tin của nhà đầu tư đã được cải thiện, nhưng vẫn còn sự dè dặt, đặc biệt là đối với các nhà đầu tư cá nhân, vốn bị ảnh hưởng bởi các sự kiện tiêu cực trước đây. Tuy nhiên, với các quy định pháp lý mới, quá trình phát hành TPDN hiện nay đã được chuẩn hóa và giảm thiểu đáng kể rủi ro, giúp thị trường phát triển ổn định hơn” - ông Hiếu nhấn mạnh.

Với sự thay đổi trong cấu trúc pháp lý, sự gia tăng nhu cầu vốn và sự thay đổi trong tính chất các dự án, TPDN đang dần khẳng định vai trò trung tâm trong chu kỳ tăng trưởng mới của thị trường vốn Việt Nam. Khi quá trình tái cấu trúc hoàn tất, thị trường TPDN sẽ trở thành trụ cột huy động vốn dài hạn của nền kinh tế, cung cấp nguồn lực cho các dự án hạ tầng, thương mại dịch vụ và các ngành khác. Sự minh bạch, chuẩn mực và kỷ luật trong phát hành sẽ giúp thị trường vận hành ổn định và bền vững hơn, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp phát triển mạnh mẽ trong tương lai.