Khuyến khích đổi mới sáng tạo, kiểm soát rủi ro

Theo báo cáo của tổ chức Cointelegraph Research, tổng giá trị thị trường tài sản mã hóa toàn cầu hiện đã vượt 2.500 tỷ USD, trong đó riêng khu vực châu Á chiếm hơn 40%. Đặc biệt, Việt Nam nằm trong top 3 quốc gia có tỷ lệ người sở hữu tài sản mã hóa nhiều nhất thế giới, với khoảng 20 triệu người từng đầu tư hoặc giao dịch tiền mã hóa. Những con số này cho thấy, Việt Nam đang đứng trước một thị trường mới đầy tiềm năng, nơi công nghệ blockchain, token hóa và các nền tảng tài chính phi tập trung có thể mở ra cơ hội đổi mới trong tài chính, công nghệ, logistics, quản trị dữ liệu công…

Trong bối cảnh đó, Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP của Chính phủ về thí điểm tài sản mã hóa ra đời đánh dấu bước ngoặt lịch sử, đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia trong khu vực và trên thế giới chủ động quản lý và thử nghiệm tài sản số trên nền tảng blockchain. Đây là bước đi tiên phong, thể hiện bản lĩnh và tầm nhìn dài hạn của Việt Nam trong việc nắm bắt xu thế tất yếu của kinh tế số toàn cầu, đồng thời đặt nền móng cho hệ sinh thái đổi mới sáng tạo minh bạch, an toàn và hiệu quả.

Đặt nền móng cho thị trường tài sản mã hóa phát triển an toàn và bền vững
Việt Nam nằm trong top 3 quốc gia có tỷ lệ người sở hữu tài sản mã hóa nhiều nhất thế giới. Ảnh tư liệu

Theo ông Tô Trần Hòa - Phó Trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước), ngay sau khi Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP được thông qua, Bộ Tài chính đã khẩn trương xây dựng kế hoạch triển khai chi tiết, bao gồm quy trình tiếp nhận, xử lý hồ sơ và giám sát thị trường tài sản mã hóa. “Đây là lĩnh vực mới, đòi hỏi sự thận trọng và minh bạch trong quản lý. Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã phối hợp với Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công an để lấy ý kiến, chuẩn bị phương án cấp phép và giám sát” - ông Hòa cho biết.

Cùng với đó, các quy định pháp lý về thuế, kế toán đối với tài sản mã hóa cũng đang được xây dựng, hướng tới việc áp dụng cho cả đơn vị cung cấp dịch vụ, tổ chức phát hành và nhà đầu tư. Cơ quan quản lý xác định mục tiêu kép: vừa khuyến khích đổi mới sáng tạo, vừa kiểm soát rủi ro, bảo đảm an toàn cho hệ thống tài chính.

Kinh nghiệm từ các thị trường như Singapore, Nhật Bản hay Hồng Kông (Trung Quốc) cho thấy, cách tiếp cận thận trọng, từng bước là phù hợp. Thay vì mở rộng ngay quy mô lớn, Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP cho phép tối đa 5 tổ chức được cấp phép hoạt động trong giai đoạn đầu. Cách làm này vừa bảo đảm khả năng giám sát, vừa duy trì tính cạnh tranh lành mạnh và tránh rủi ro lan tỏa.

Kinh nghiệm "ứng xử" với tài sản số của các quốc gia trên thế giới

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, nhiều quốc gia không “né tránh”, mà chọn “quản lý để phát triển”. Trung Quốc từ năm 2019 đã coi tài sản số là một phần trong chiến lược kinh tế quốc gia. Singapore xây dựng cơ chế “sandbox” cho doanh nghiệp thử nghiệm mô hình mới trong điều kiện kiểm soát rủi ro. Thái Lan và Liên minh châu Âu cũng đã ban hành khung pháp lý riêng cho tài sản mã hóa, coi đây là trụ cột mới của kinh tế số.

Theo đó, các doanh nghiệp tham gia thị trường tài sản mã hóa phải tuân thủ nghiêm chế độ công bố thông tin, báo cáo định kỳ và chịu giám sát chặt chẽ. Các quy định về lưu ký, tư vấn phát hành, bảo đảm giá trị tài sản và an ninh mạng được thiết kế chi tiết, tạo nền tảng cho thị trường vận hành an toàn, minh bạch, hạn chế nguy cơ gian lận và rửa tiền.

Giai đoạn thí điểm cũng là bước thử nghiệm mô hình mới, giúp cơ quan quản lý tích lũy kinh nghiệm thực tiễn trước khi hoàn thiện khung pháp lý tổng thể. Trên cơ sở kết quả thực hiện, các bộ, ngành sẽ đánh giá, báo cáo Chính phủ để xem xét ban hành luật chuyên ngành về tài sản mã hóa, tạo nền tảng pháp lý lâu dài cho phát triển kinh tế số.

Đi sau, nhưng đang đi rất nhanh

Theo ông Tô Trần Hòa, khi có những doanh nghiệp đầu tiên được cấp phép, bức tranh tổng thể của thị trường tài sản mã hóa sẽ rõ ràng hơn, đồng thời mở ra cơ hội huy động nguồn lực chất lượng cao từ các kỹ sư công nghệ Việt đang làm việc ở nước ngoài trở về cùng các doanh nghiệp trong nước xây dựng hạ tầng blockchain quốc gia.

“Chúng tôi tin rằng, dù đi sau, với quyết tâm của các bộ, ngành và sự đồng hành của cộng đồng, Việt Nam hoàn toàn có thể khẳng định vai trò trong khu vực ở lĩnh vực mới mẻ này” - ông Hòa cho biết.

TS. Cấn Văn Lực - Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV nhận định, triết lý cốt lõi của Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP là “quản lý để phát triển, chứ không phải để ngăn cấm”. Khác với chính sách cấm như ở một số nước, Việt Nam chọn hướng vừa kiến tạo, vừa kiểm soát rủi ro, tập trung vào tài sản mã hóa - một phần của tài sản số.

Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP là cây cầu vững chắc nối cơ hội đầu tư và an toàn tài chính. Tuy nhiên, cần hiểu rằng, "cầu" phải đủ rộng để đón dòng vốn lớn, nhưng cũng cần "lan can" đủ cao và "biển báo" rõ ràng, tức là có quy định phân loại, thuế và cấp phép minh bạch. Nếu được triển khai hiệu quả, tài sản mã hóa sẽ trở thành đòn bẩy quan trọng, giúp Việt Nam tận dụng lợi thế công nghệ, thu hút nguồn vốn toàn cầu và khẳng định vị thế trên bản đồ tài chính quốc tế.

Còn theo ông Phan Đức Trung - Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam, Việt Nam “đi sau nhiều quốc gia về hành lang pháp lý, nhưng đang đi rất nhanh”. Ông đánh giá, Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP mở ra một “chương mới”, khi lần đầu tiên tài sản mã hóa được định danh và thí điểm trong khuôn khổ pháp lý chính thức.

“Đây là bước đi mang tính nền tảng, thể hiện tư duy tiên phong của Chính phủ trong việc nắm bắt xu thế kinh tế số, đồng thời bảo đảm nguyên tắc kiểm soát rủi ro và bảo vệ lợi ích quốc gia” - ông Trung nhấn mạnh.

Thị trường tài sản số chỉ phát triển bền vững khi đi đúng khuôn khổ

Theo phân tích của SHS Research, thị trường tài sản số tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển động mạnh khi nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực tài chính, công nghệ, kinh doanh vàng bạc và bất động sản nộp hồ sơ xin xây dựng sàn giao dịch tài sản số.

Làn sóng này phản ánh nhu cầu lớn của thị trường, song đồng thời cũng thể hiện mức độ sàng lọc cao. Doanh nghiệp muốn tham gia phải đáp ứng những tiêu chuẩn khắt khe về công nghệ, an toàn thông tin, quản trị dữ liệu, công bố thông tin và tính tương thích pháp lý với những yêu cầu mang tính nền tảng của một thị trường được quản lý chặt chẽ.

Ở giai đoạn chuyển tiếp, rủi ro không chỉ đến từ bản thân tài sản số với mức biến động lớn, mà còn từ chất lượng vận hành của các doanh nghiệp cung cấp nền tảng giao dịch. Minh bạch, ổn định hệ thống và khả năng tuân thủ quy định trở thành các tiêu chí trọng yếu để nhà đầu tư đánh giá trước khi tham gia.

SHS Research nhấn mạnh, quản trị rủi ro là điều kiện tiên quyết. Không phải mọi biến động đều là cơ hội, và không phải tài sản số nào cũng phù hợp với mọi "khẩu vị" rủi ro. Nhà đầu tư cần xác định rõ mục tiêu tài chính, mức chịu đựng biến động và vai trò của tài sản số trong danh mục tổng thể.

Một nguyên tắc cốt lõi được khuyến nghị là chỉ nên phân bổ tỷ trọng nhỏ. Với đặc tính dao động mạnh, việc đầu tư quá lớn có thể đẩy danh mục vượt ngoài mức rủi ro kiểm soát được. Tỷ trọng hợp lý giúp nhà đầu tư tận dụng lợi thế khác chu kỳ, đồng thời tránh được các cú sốc lớn. Đây là quy tắc tài chính cơ bản, chứ không phải cảnh báo cảm tính.

Nhìn tổng thể, tài sản số có thể trở thành một cấu phần của hệ sinh thái tài chính mới, nhưng chỉ bền vững khi được tiếp cận bằng sự am hiểu, kỷ luật và trong khuôn khổ pháp lý đầy đủ.