Fed hạ lãi suất: Cơ hội tăng trưởng nhưng áp lực vĩ mô lớn với Việt Nam

PV: Ngày 17/9, Fed hạ lãi suất tham chiếu thêm 25 điểm cơ bản (0,25%), đưa lãi suất cơ bản xuống còn 4 - 4,25%. Đây là lần đầu tiên Fed nới lỏng chính sách tiền tệ kể từ tháng 12/2024. Việc Fed hạ lãi suất mang lại những cơ hội nào cho Việt Nam, thưa ông?

TS. Chu Thanh Tuấn: Việc Fed cắt giảm lãi suất mang lại một số tác động tích cực nổi bật cho kinh tế Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh đặt mục tiêu tăng trưởng cao trong năm 2025.

Khi USD suy yếu toàn cầu, sức ép lên VND sẽ dịu lại. Ảnh minh họa.

Trước hết, động thái này giúp giảm áp lực lên tỷ giá USD/VND, khi USD suy yếu toàn cầu, sức ép lên VND dịu lại, góp phần giữ ổn định thị trường ngoại hối và dự trữ ngoại tệ của Việt Nam. Nhờ đó, Ngân hàng Nhà nước có thêm không gian để duy trì chính sách lãi suất thấp, giúp giảm chi phí vay vốn cho doanh nghiệp và gia tăng khả năng tiếp cận tín dụng, từ đó thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng và đầu tư trong nước.

Tiếp theo, lãi suất quốc tế giảm sẽ khuyến khích vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và gián tiếp (FII) chảy mạnh về các thị trường mới nổi như Việt Nam. Với môi trường lãi suất toàn cầu thấp, nhà đầu tư sẽ tìm kiếm lợi suất cao và triển vọng tăng trưởng vượt trội tại Việt Nam. Minh chứng là tổng vốn FDI đăng ký vào Việt Nam 8 tháng đầu năm 2025 đã tăng hơn 27% so với cùng kỳ, chủ yếu nhờ các nhà đầu tư lớn từ Trung Quốc, Hàn Quốc, châu Âu.

Về xuất khẩu, việc Fed hạ lãi suất giúp kích thích tiêu dùng toàn cầu, đặc biệt tại Mỹ - thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Khi lãi suất giảm, nhu cầu nhập khẩu hàng hóa và tiêu dùng tăng mạnh, hỗ trợ các ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như điện tử, dệt may, gỗ, thủy sản duy trì đà tăng trưởng. Chi phí vay ngoại tệ thấp hơn cũng giúp doanh nghiệp Việt Nam có nhiều lựa chọn tài trợ vốn, mở rộng quy mô xuất khẩu và sản xuất.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi trên, việc Fed cắt giảm lãi suất cũng có thể gia tăng áp lực lên nền kinh tế Việt Nam.

PV: Ông có thể phân tích rõ hơn áp lực này? Theo ông, đâu là những rủi ro chính đối với kinh tế Việt Nam?

TS. Chu Thanh Tuấn: Việc Fed cắt giảm lãi suất đã khởi động một làn sóng nới lỏng tiền tệ toàn cầu. Chu kỳ nới lỏng tiền tệ toàn cầu sẽ hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, nhưng cũng có thể dẫn đến bong bóng tài sản và tăng bất bình đẳng. Các thị trường mới nổi sẽ được hưởng lợi từ dòng vốn đầu tư, nhưng cũng phải đối mặt với rủi ro "dừng đột ngột" nếu Fed phải đảo ngược chính sách do lạm phát tăng cao.

Việt Nam đang đối mặt với một tình huống kinh tế vĩ mô phức tạp khi Fed cắt giảm lãi suất vào ngày 17/9. Nghịch lý kinh tế đang diễn ra là mặc dù USD suy yếu trên toàn cầu do Fed cắt giảm lãi suất, VND vẫn tiếp tục mất giá và tỷ giá USD/VND đang chạm mức cao lịch sử.

Tác động sâu rộng đến nền kinh tế Việt Nam là lạm phát tiềm ẩn và rủi ro ổn định vĩ mô. Mặc dù lạm phát hiện tại vẫn được kiểm soát ở mức 3,25%, Việt Nam đối mặt với nhiều rủi ro lạm phát trong nửa cuối năm 2025. VND mất giá làm tăng chi phí nhập khẩu, đặc biệt đối với nhiên liệu và nguyên liệu sản xuất. Theo báo cáo CPI tháng 8 và 8 tháng năm 2025 của Cục Thống kê (Bộ Tài chính), các lĩnh vực đã ghi nhận áp lực giá mạnh bao gồm: y tế và dược phẩm (tăng 12,64%), nhà ở và vật liệu xây dựng (tăng 6,99%) và thực phẩm (tăng 2,58%). Chính phủ đã nâng trần lạm phát lên 4,5 - 5% cho năm 2025 để tạo không gian cho các chính sách kích thích tăng trưởng.

Tiếp đó là thách thức với chính sách tiền tệ. Để hỗ trợ tăng trưởng 8,3 - 8,5%, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cần duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng, nhưng điều này lại làm tăng áp lực mất giá VND. Ngược lại, việc thắt chặt tiền tệ để bảo vệ tỷ giá sẽ cản trở mục tiêu tăng trưởng.

Ngoài ra, còn có rủi ro hệ thống từ tăng trưởng tín dụng nóng. Tăng trưởng tín dụng 19,32% trong 6 tháng đầu năm 2025 - gấp 2,5 lần cùng kỳ năm 2024 - mặc dù hỗ trợ tăng trưởng, nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro hệ thống.

TS. Chu Thanh Tuấn

Bên cạnh đó, chất lượng tín dụng có thể suy giảm khi các ngân hàng tăng cho vay để đáp ứng mục tiêu. Tỷ lệ tín dụng/GDP 143 - 145% cuối năm 2025 sẽ đặt Việt Nam vào nhóm có đòn bẩy tài chính cao nhất thế giới. Đồng thời, bong bóng tài sản có thể hình thành khi dòng tiền dồi dào đổ vào bất động sản và chứng khoán.

PV: Ông có khuyến nghị chính sách cụ thể gì trong bối cảnh hiện tại của Việt Nam để đảm bảo cân bằng giữa mục tiêu tăng trưởng và ổn định vĩ mô?

TS. Chu Thanh Tuấn: Trước hết, cần điều hành tỷ giá linh hoạt có kiểm soát. NHNN có thể cân nhắc việc chấp nhận mức mất giá VND 3 - 5% trong năm 2025 để duy trì khả năng cạnh tranh xuất khẩu và bảo tồn dự trữ ngoại hối khan hiếm. NHNN nên điều chỉnh tỷ giá tham chiếu linh hoạt theo diễn biến thị trường, tránh gây sốc thanh khoản, đồng thời sẵn sàng hành động mạnh hơn khi VND mất giá vượt ngưỡng 4%.

Song song với đó, tái cân bằng chính sách tiền tệ, chuyển từ nới lỏng định lượng sang nới lỏng chất lượng. Thay vì tiếp tục tăng tổng lượng tín dụng, NHNN nên tập trung định hướng dòng vốn vào các lĩnh vực sản xuất, xuất khẩu và các ngành có khả năng tạo ngoại tệ. Kiểm soát tăng trưởng cung tiền (M2) ở mức 10 - 12% thay vì 13 - 15% hiện tại để giảm áp lực lạm phát và ổn định tỷ giá.

Đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm công nghệ cao, ít phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu. Ảnh minh họa

Một lưu ý nữa là cải thiện cấu trúc cán cân thanh toán. Cần đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm công nghệ cao, ít phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu. Đồng thời, thay thế nhập khẩu có chọn lọc bằng cách ưu tiên phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ để giảm phụ thuộc nhập khẩu nguyên liệu và linh kiện, đặc biệt trong lĩnh vực điện tử và dệt may.

Bên cạnh đó, để ứng phó với tác động tiêu cực từ việc Fed giảm lãi suất, Việt Nam cần tăng cường dự trữ ngoại hối qua huy động vốn ODA và vay thương mại dài hạn để bổ sung dự trữ ngoại hối. Có thể khuyến khích kiều hối qua kênh chính thức bằng cách cải thiện tỷ giá ngân hàng và giảm phí giao dịch.

Với dự trữ ngoại hối hiện tại của Việt Nam khoảng 80 tỷ USD, cần nâng lên ít nhất 100 - 120 tỷ USD để đảm bảo an toàn 3 - 4 tháng nhập khẩu.

Ngoài ra, phải lưu ý quản lý rủi ro từ dòng vốn đầu tư. Tăng cường giám sát dòng vốn đầu tư gián tiếp để ngăn chặn tình trạng "tiền nóng" rút khỏi thị trường chứng khoán và trái phiếu. Ưu tiên thu hút FDI chất lượng vào các lĩnh vực có khả năng xuất khẩu và tạo việc làm bền vững thay vì chỉ tập trung vào quy mô.

Đặc biệt, cần chuẩn bị kịch bản ứng phó khủng hoảng. Với các rủi ro đang tích tụ, Việt Nam cần chuẩn bị các kịch bản ứng phó khủng hoảng. Mỗi kịch bản cần có bộ công cụ chính sách tương ứng, bao gồm can thiệp tỷ giá, kiểm soát tín dụng và các biện pháp vĩ mô thận trọng.

Tóm lại, việc Fed cắt giảm lãi suất không tự động mang lại lợi ích cho Việt Nam như các thị trường mới nổi khác. Thay vào đó, nó có thể gia tăng áp lực lên nền kinh tế Việt Nam bằng cách tạo ra kỳ vọng nới lỏng tiền tệ nhiều hơn, trong khi các vấn đề cơ cấu nội tại vẫn chưa được giải quyết. Thành công trong giai đoạn này phụ thuộc vào khả năng cân bằng khéo léo giữa mục tiêu tăng trưởng và ổn định vĩ mô.

PV: Xin cảm ơn ông!

Thảo Miên (thực hiện)