Giá xăng tăng mạnh trên toàn thế giới, báo hiệu một đợt lạm phát mới

Theo Omair Sharif - Chủ tịch của Inflation Insights LLC, giá một gallon xăng thông thường tại Mỹ đã tăng 4 xu chỉ sau một đêm, mức tăng lớn nhất trong một ngày kể từ ngày 6/6/2022. Ảnh: Getty Images

Nhà máy lọc dầu ngừng hoạt động và dự trữ thấp kết hợp khiến giá xăng tăng

Hợp đồng tương lai xăng vừa tăng vọt lên mức cao nhất trong 9 tháng ở New York (Mỹ), gây ra những làn sóng sốc với các máy bơm xăng, trong khi giá cũng đang tăng ở châu Á.

Thị trường nhiên liệu động cơ đã thắt chặt trên toàn thế giới do sự kết hợp của sự việc một trong những nhà máy lọc dầu lớn nhất của Mỹ - địa điểm của Exxon Mobil Corp. ở Baton Rouge, Louisiana - gặp sự cố gián đoạn khiến nhà máy này có thể phải đóng cửa một phần trong nhiều tuần; cộng với các kho dự trữ thấp hơn bình thường tại các trung tâm lưu trữ quan trọng như US Gulf Coast và Singapore vào thời điểm này trong năm.

Trên thị trường năng lượng toàn cầu, trong khi hợp đồng tương lai dầu thô ít thay đổi từ đầu năm đến nay, các hợp đồng xăng dầu của Mỹ đã tăng hơn 20%.

Giá xăng tăng trở lại có khả năng gây đau đầu cho các ngân hàng trung ương, bao gồm Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, khi các nhà hoạch định chính sách phải vật lộn với vấn đề thắt chặt tiền tệ hơn bao nhiêu, nếu có, là cần thiết để kiềm chế lạm phát.

Giá xăng thường là một chủ đề gây tranh cãi vì những chi phí đó có thể là chi phí thiết yếu hàng ngày đối với nhiều người, bên cạnh thực phẩm và tiền thuê nhà. Giá năng lượng là một trong nhiều yếu tố góp phần làm tăng lạm phát trên toàn cầu.

Tại Mỹ, việc kiềm chế giá tại máy bơm cũng sẽ là một vấn đề quan trọng đối với Tổng thống Joe Biden khi chỉ còn hơn một năm nữa là đến cuộc bầu cử tiếp theo, đặc biệt là sau khi ông ra lệnh bán một lượng lớn dầu dự trữ chiến lược của quốc gia vào mùa hè năm ngoái.

Andrew Hollenhorst - Kinh tế trưởng của Mỹ tại Citigroup Inc, cho biết: “Chi phí năng lượng cao hơn có thể đẩy giá tiêu dùng lên cao và dẫn đến lạm phát hàng hóa mới - một lĩnh vực mà tốc độ tăng giá đã chậm lại”.

Theo Brett Ryan - nhà kinh tế cấp cao tại Deutsche Bank AG, việc tăng một xu trong một gallon xăng ở Mỹ sẽ lấy đi khoảng 1,15 tỷ USD khả năng chi tiêu hàng năm. Điều đó có nghĩa là mức giảm 1,3 USD một gallon trong quý thứ II đã tiết kiệm cho người tiêu dùng 150 tỷ USD và đó là số tiền họ có thể chi tiêu cho các hàng hóa và dịch vụ khác. Giờ đây, cơn gió ngược này có thể trở thành hiện thực và kéo theo chi tiêu nếu giá cả tiếp tục tăng đáng kể, Ryan nói.

Thế mạnh toàn cầu

Tồn kho thấp và nhu cầu cao tại các khu vực trọng điểm đang đẩy giá cao hơn trên khắp thế giới. Ở châu Âu, giá xăng đang tăng nhanh hơn giá dầu thô, mặc dù xu hướng này vẫn chưa hoàn toàn chuyển thành chi phí cao hơn ở máy bơm.

Trong khi đó, các điều kiện tại thị trường Singapore, một trung tâm quan trọng của châu Á, cũng đã ổn định do xuất khẩu của Trung Quốc thấp hơn dự kiến. Ở nhiều thị trường mới nổi, điều đó trở thành gánh nặng lớn hơn đối với các chính phủ do nhiều nước có trợ cấp nhiên liệu để bù đắp chi phí cho những người dân nghèo hơn.

Quang cảnh mỏ dầu Johan Sverdrup ở Biển Bắc, Mỹ. Ảnh: Reuters

Nguồn cung xăng toàn cầu đã không thể phục hồi đáng kể từ mức thấp trong lịch sử, mặc dù có thêm công suất lọc dầu ở Trung Đông và Trung Quốc. Ngay cả Mỹ cũng có sự bành trướng lớn trong hơn một thập kỷ, và đó là trước khi một nhà máy lọc dầu khác dự kiến ​​đóng cửa vào cuối năm gặp phải sự cố bất ngờ.

Những sự việc phát sinh này không đủ để bù đắp cho một chuỗi sự cố liên tục xuất hiện ngoài kế hoạch, bao gồm đơn vị Baton Rouge của Exxon Mobil Corp. tại Mỹ, cơ sở Pernis của Shell Plc tại Rotterdam (Hà Lan) và cơ sở Mizushima của ENEOS Holdings Inc. tại Nhật Bản. Những sự gián đoạn này đã thắt chặt nguồn cung vào thời điểm hàng tồn kho vẫn còn thấp.

Theo Callum Bruce - nhà phân tích tại Goldman Sachs Group Inc., các hệ thống lọc dầu trên toàn thế giới dễ bị ngừng hoạt động hơn sau khi hoạt động cật lực trong nhiều năm Ngoài ra, đợt nắng nóng kỷ lục ở châu Âu và một phần châu Á cũng khiến công trình vận chuyển dầu thô trở nên khó khăn hơn, ông nói thêm.

Tại Trung Quốc, nước nhập khẩu dầu thô lớn nhất, một loạt các chỉ số cho thấy nhu cầu tăng cao. Mức độ tắc nghẽn ở 15 thành phố có nhiều đăng ký ô tô nhất đã tăng khoảng 1/4 so với tháng 1/2021, theo dữ liệu từ Baidu Inc. Đồng thời, tồn kho xăng thương mại được ước tính ở mức thấp nhất kể từ ít nhất là năm 2019.

Châu Âu khó khăn

Ở châu Âu, việc sử dụng xăng cũng đang tăng trở lại, với Pháp, Đức, Tây Ban Nha và Ý đều có mức tiêu thụ tăng hàng năm. Đồng thời, khu vực này vẫn đang cảm thấy nguồn cung bị hạn chế do các lệnh trừng phạt đối với Nga khiến các nhà máy lọc dầu địa phương không được cung cấp dầu thô và các nguyên liệu thô khác để sản xuất xăng.

Ví dụ, việc mất naphtha nặng từ Nga đã dẫn đến tình trạng khan hiếm nguyên liệu cho các đơn vị sản xuất xăng được gọi là nhà cải cách. Điều đó đã dẫn đến việc siết chặt các thành phần bổ sung vào chỉ số octan của xăng, cuối cùng là siết chặt nguồn cung cấp xăng phù hợp cho ô tô châu Âu, theo Sparta Commodities.

Việc chuyển từ loại dầu Urals hàng đầu của Nga sang loại dầu thô nhẹ hơn của Mỹ đã dẫn đến dư thừa naphtha nhẹ, loại dầu này có thể được pha vào xăng nhưng yêu cầu các thành phần khác như cải tiến. Động lực này đã nâng cao hơn nữa chi phí xăng cao cấp, điều này đòi hỏi phải cải cách nhiều hơn.

Mark Williams - Giám đốc nghiên cứu của công ty tư vấn cho biết, việc cung cấp xăng cũng bị hạn chế bởi việc tăng giá dầu diesel trái mùa gần đây./.