PV: Lần đầu tiên một nghị quyết lớn đề cập đến việc cho thuê tài sản phi truyền thống như phần mềm, dữ liệu hay tài sản trí tuệ. Theo ông, động thái này sẽ mở ra bước chuyển nào cho khung pháp lý và triển vọng phát triển của ngành cho thuê tài chính tại Việt Nam?
Ông Nguyễn Thiều Sơn: Cho thuê tài chính là kênh tín dụng trung và dài hạn hiệu quả, đặc biệt phù hợp với doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhóm chiếm đến 97% số lượng doanh nghiệp tại Việt Nam nhưng phần lớn còn khó tiếp cận vốn ngân hàng. Hình thức tài trợ này không yêu cầu tài sản bảo đảm, thủ tục nhanh gọn, giúp doanh nghiệp linh hoạt đầu tư đổi mới thiết bị, công nghệ sản xuất.
 |
| Cho thuê tài chính là kênh tín dụng trung và dài hạn hiệu quả, không yêu cầu tài sản bảo đảm. Ảnh: T.L. |
Trong bối cảnh nền kinh tế số phát triển mạnh, việc mở rộng danh mục tài sản cho thuê sang các tài sản phi truyền thống như: phần mềm, bản quyền, dữ liệu, thiết bị IoT… mở ra dư địa phát triển dài hạn cho ngành. Kinh nghiệm thành công từ các thị trường quốc tế như Nhật Bản hay Đức cho thấy, mô hình quản trị tài sản số (asset-as-a-service) hiện rất thành công và doanh nghiệp hoàn toàn có thể tiếp cận công nghệ hiện đại, mà không cần sở hữu. Đây là xu thế phù hợp với nhu cầu chuyển đổi số hiện nay.
Tại Việt Nam, hành lang pháp lý cũng dần thích ứng. Theo đó, Thông tư 26/2024/TT-NHNN ngày 28/6/2024 cho phép mở rộng loại tài sản được cho thuê, trong đó có drone, đây là loại thiết bị trước đây chưa được phép. Đặc biệt, Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân lần đầu tiên đề cập khả năng cho thuê tài sản phi vật lý, phản ánh tư duy quản lý tiến bộ, tiệm cận thông lệ quốc tế.
Tuy nhiên, để hiện thực hóa, ngành cần đầu tư xây dựng năng lực thẩm định, định giá và kiểm soát rủi ro phù hợp với loại tài sản mới. Tại BSL, chúng tôi đang chủ động tham khảo kinh nghiệm từ các thị trường phát triển, đặc biệt là Nhật Bản, nhằm từng bước hoàn thiện sản phẩm, quy trình và mô hình vận hành cho giai đoạn phát triển tiếp theo.
PV: Vậy những cơ hội nổi bật mà thị trường cho thuê tài chính có thể tận dụng giai đoạn sắp tới là gì, thưa ông?
Ông Nguyễn Thiều Sơn: Giai đoạn tới, thị trường cho thuê tài chính có thể tận dụng ít nhất ba cơ hội tăng trưởng lớn. Thứ nhất, chuyển đổi số và công nghiệp hóa khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đây là nhóm doanh nghiệp chiếm tỷ trọng lớn, nhưng lại thiếu vốn đầu tư thiết bị, phần mềm và công nghệ nhằm mở rộng và hiện đại hóa sản xuất. Cho thuê tài chính, đặc biệt với hình thức thuê tài sản công nghệ không cần thế chấp, sẽ là giải pháp hiệu quả giúp doanh nghiệp vượt qua rào cản vốn đầu tư ban đầu.
Thứ hai, xu hướng tài chính xanh và ESG. Các doanh nghiệp có chiến lược phát triển bền vững và thực hành ESG bài bản sẽ được xếp hạng tín nhiệm cao hơn, từ đó dễ tiếp cận nguồn vốn trung dài hạn với lãi suất ưu đãi từ các tổ chức tài chính trong ngoài nước. Đây là dư địa lớn để các công ty cho thuê tài chính phát triển sản phẩm tín dụng xanh, vừa giúp khách hàng giảm chi phí vốn, vừa nâng cao năng lực cạnh tranh.
Thứ ba, làn sóng đầu tư công và nhu cầu thiết bị xây dựng, vận tải. Giai đoạn 2025 - 2030 đẩy mạnh phát triển hạ tầng sẽ kéo theo nhu cầu lớn về máy móc thi công và phương tiện vận tải. Đây là phân khúc lý tưởng triển khai các hợp đồng cho thuê tài chính giá trị lớn và thời hạn dài.
PV: Dù sở hữu nhiều ưu thế rõ rệt với nhiều cơ hội chờ đón, theo ông, vì sao thị trường cho thuê tài chính tại Việt Nam vẫn gặp khó trong mở rộng quy mô và dư nợ tín dụng, đặc biệt khi so sánh với nhiều quốc gia phát triển - nơi hình thức này được tới 90% doanh nghiệp lựa chọn?
Ông Nguyễn Thiều Sơn: Việt Nam hiện có 10 công ty cho thuê tài chính, trong đó, chỉ có 8 công ty đang hoạt động. Một số tên tuổi như BSL (liên doanh giữa BIDV & SuMi TRUST), Vietcombank Leasing, Vietinbank Leasing, Sacombank Leasing… đang hoạt động hiệu quả, nhưng quy mô toàn ngành vẫn nhỏ, thiếu cạnh tranh và chưa đa dạng sản phẩm.
Để cho thuê tài chính không còn là “sân chơi riêng” ngành ngân hàng "Việc thành lập và hoạt động của công ty cho thuê tài chính tại Việt Nam được quản lý bởi Luật Các tổ chức tín dụng. Các quy định hiện hành về hoạt động của các công ty cho thuê tài chính đang áp dụng nhiều tiêu chuẩn tương đồng với ngân hàng thương mại, bao gồm: tỷ lệ an toàn vốn, giới hạn tín dụng, quản trị rủi ro, tỷ lệ nợ xấu… Trong khi đó, tại nhiều quốc gia, quy định pháp lý thường linh hoạt hơn, phản ánh tính đặc thù của hoạt động cho thuê tài chính, giảm gánh nặng tuân thủ và khuyến khích sự tham gia từ các chủ thể ngoài hệ thống ngân hàng". |
Với những nỗ lực gần đây của các công ty cho thuê tài chính, một bộ phận các doanh nghiệp đã biết và mở rộng sử dụng sản phẩm này để phát triển kinh doanh hiệu quả. Tuy nhiên, nhận thức chung của khối doanh nghiệp về sản phẩm cho thuê tài chính còn hạn chế.
Thực tiễn quốc tế cho thấy, khung pháp lý phù hợp sẽ tạo điều kiện thị trường phát triển năng động, mở rộng khả năng phục vụ nhu cầu vốn đa dạng của doanh nghiệp và cá nhân. Đây là yếu tố then chốt giúp lĩnh vực cho thuê tài chính phát huy đúng vai trò là kênh cung cấp vốn trung dài hạn hiệu quả cho nền kinh tế.
PV: Theo ông, những chính sách nào cần được ưu tiên triển khai để tạo động lực và giúp lĩnh vực cho thuê tài chính bứt phá thời gian tới?
Ông Nguyễn Thiều Sơn: Hiện hoạt động cho thuê tài chính đang được hưởng một số ưu đãi thuế nhất định, nhằm khuyến khích đầu tư và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn trung dài hạn.
Theo Nghị định 134/2016/NĐ-CP ngày 01/09/2016 (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 18/2021/NĐ-CP), công ty cho thuê tài chính có thể được miễn thuế nhập khẩu khi nhập khẩu máy móc, thiết bị, phương tiện cho các dự án thuộc diện ưu đãi đầu tư, với điều kiện giá cho thuê không bao gồm thuế nhập khẩu. Tuy nhiên, ưu đãi này chỉ áp dụng trong những trường hợp cụ thể và đi kèm nhiều yêu cầu chặt chẽ như: đăng ký danh mục miễn thuế, sử dụng tài sản đúng mục đích và tuân thủ quy định về hợp đồng cho thuê.
Để tạo đà phát triển lĩnh vực này, nên xem xét mở rộng phạm vi ưu đãi thuế nhập khẩu, không chỉ giới hạn trong các dự án được hưởng ưu đãi đầu tư như hiện nay. Việc miễn thuế giá trị gia tăng với thiết bị nhập khẩu phục vụ mục đích cho thuê như một số quốc gia đã triển khai với sự hỗ trợ kỹ thuật từ Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) cần xem xét áp dụng tại Việt Nam, giúp giảm chi phí cho doanh nghiệp thuê, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Cần rà soát vướng mắc, tránh các trường hợp bán lại tài sản cho thuê vẫn bị áp thuế.
PV: Xin cảm ơn ông!
| Mở rộng tài sản cho thuê và kênh huy động vốn Cũng theo ông Nguyễn Thiều Sơn - Tổng Giám đốc BS, để tạo thêm đòn bẩy cho thị trường cho thuê tài chính phát triển bền vững, cần hoàn thiện khung pháp lý cho phép cho thuê các loại tài sản phi truyền thống như: phần mềm, quyền sở hữu trí tuệ..., cũng như cập nhật các tiêu chuẩn hoạt động phù hợp với sự phát triển của sản phẩm và nhu cầu thị trường. Cùng với đó, cần nâng cao năng lực huy động vốn cho các công ty cho thuê tài chính thông qua các kênh đa dạng hơn như: chứng khoán hóa tài sản, phát hành trái phiếu ra công chúng, hoặc tham gia thị trường vốn thứ cấp..., thay vì chỉ dựa vào vốn vay ngân hàng hoặc phát hành trái phiếu riêng lẻ. Cuối cùng, chính sách hỗ trợ cần gắn với các định hướng phát triển kinh tế bền vững như chuyển đổi xanh, đổi mới công nghệ, nâng cao năng suất; khuyến khích đầu tư số hoá, năng lực quản trị rủi ro, đào tạo nhân sự và tăng cường truyền thông để nâng cao nhận thức cho thuê tài chính trên thị trường./. |
