Quảng Ninh thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn hướng tới tăng trưởng xanh

Tận dụng mọi nguồn lực

Một trong những điểm sáng nổi bật trong chuyển hướng phát triển của Quảng Ninh là tối ưu hóa việc khai thác và sử dụng vật liệu san lấp cho các dự án hạ tầng trọng điểm. Tỉnh đã khoanh định 79 mỏ đất đồi với trữ lượng 250 triệu m3, 31 khu vực khai thác đất đá thải mỏ than với khoảng 150 triệu m3, cùng với 49,3 triệu m3 cát san lấp và gần 35 triệu m3 tro xỉ từ các nhà máy nhiệt điện. Tổng cộng, nguồn cung vật liệu có thể đạt hơn 180 triệu m3 trong giai đoạn 2025 - 2030.

Đây là bước đi mang tính chiến lược nhằm giải quyết đồng thời hai bài toán: tiến độ thi công các dự án trọng điểm và bài toán môi trường. Dự kiến, tổng nhu cầu san lấp trong giai đoạn này chỉ vào khoảng 115 triệu m3, đồng nghĩa với việc tỉnh đã chủ động được nguồn cung vượt nhu cầu thực tế. Việc chủ động này không chỉ góp phần đảm bảo tiến độ thi công các dự án trọng điểm như đường ven sông kết nối cao tốc Hạ Long - Hải Phòng, tuyến kết nối cảng Hòn Nét - Con Ong… mà còn giảm áp lực khai thác đất đồi tự nhiên, hạn chế tình trạng sạt lở và suy thoái hệ sinh thái đồi núi.

Trung bình mỗi năm các mỏ than trong tỉnh đưa ra các bãi thải khoảng 150 triệu m3 đất đá. Ảnh T.D

Không dừng lại ở việc khai thác vật liệu truyền thống, Quảng Ninh còn thúc đẩy việc tái sử dụng các nguồn thải công nghiệp như tro xỉ, đất đá thải mỏ nhằm hiện thực hóa mục tiêu kinh tế tuần hoàn. Như việc tái chế tro xỉ nhiệt điện thành gạch không nung giúp tiết kiệm hàng chục nghìn tấn đất sét và giảm tới 15.000 tấn CO2 mỗi năm. Ngành than cũng ghi nhận tỷ lệ tái sử dụng đất đá thải mỏ đạt 45% ở một số khu vực khai thác. Bên cạnh đó, các dự án nạo vét luồng cảng cũng được tận dụng để tái sử dụng khối lượng bùn, cát phát sinh, thay vì xử lý như chất thải thông thường, từ đó giảm thiểu chi phí và ô nhiễm thứ cấp.

Đưa công nghiệp xanh thành tiêu chuẩn phát triển

Là địa phương hội tụ đầy đủ các loại hình phát triển công nghiệp, Quảng Ninh sở hữu 8 khu công nghiệp, 2 khu kinh tế ven biển và 3 khu kinh tế cửa khẩu. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có khu nào được xây dựng theo tiêu chuẩn sinh thái. Đây chính là một khoảng trống cần lấp đầy, nhất là trong bối cảnh tỉnh đang hướng tới hình ảnh "trung tâm công nghiệp xanh của vùng Đông Bắc".

Nhiều chủ đầu tư hạ tầng như Tiền Phong, Amata đã bắt đầu định hướng chuyển đổi sang mô hình khu công nghiệp sinh thái. Khu công nghiệp Đông Mai, khu công nghiệp Texhong Hải Hà đã vận hành hệ thống xử lý nước thải tự động, đảm bảo phát thải đúng quy chuẩn. Đặc biệt, Công ty Shinec đang triển khai hệ thống giám sát phát thải theo thời gian thực thông qua nền tảng số, hướng tới quản lý toàn diện vòng đời sản xuất trong các cụm công nghiệp.

Khu Công nghiệp Sông Khoai, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh. Ảnh: Y.L

Tỉnh Quảng Ninh đặt mục tiêu đến năm 2030, toàn bộ các khu công nghiệp, khu kinh tế đều đạt tiêu chuẩn "Khu công nghiệp xanh", ứng dụng mô hình kinh tế tuần hoàn, tái sử dụng nước thải sau xử lý và thu hồi chất thải rắn. Đây không chỉ là yếu tố thu hút dòng vốn FDI chất lượng cao mà còn là yêu cầu tất yếu để thích ứng với những tiêu chuẩn môi trường khắt khe của thị trường quốc tế.

Không có mô hình tuần hoàn nào thành công nếu thiếu hành lang pháp lý và điều phối mạnh mẽ, Quảng Ninh đã ban hành nhiều văn bản chiến lược như Nghị quyết số 10-NQ/TU năm 2022 hay Chương trình hành động số 572/CTr-UBND năm 2023. Tỉnh cũng triển khai Kế hoạch hành động quốc gia về kinh tế tuần hoàn đến năm 2035.

Song hành là hàng loạt mô hình xã hội hóa như "Ngôi nhà xanh" của Hội Phụ nữ Hạ Long, mô hình “3 giảm, 3 tăng” của Hội Nông dân Quảng Yên… góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng, lan toả hành động xanh và hỗ trợ người dân có hoàn cảnh khó khăn.

Dù ghi nhận nhiều thành tựu, Quảng Ninh vẫn đối mặt với không ít thách thức. Tỷ lệ người dân phân loại rác tại nguồn chỉ đạt khoảng 28%, tỷ lệ doanh nghiệp áp dụng sản xuất tuần hoàn mới 14%. Hạ tầng công nghệ và nguồn nhân lực chất lượng cao còn hạn chế.

Để tháo gỡ, tỉnh xác định cần đẩy mạnh truyền thông, hoàn thiện cơ chế trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, xây dựng lộ trình loại bỏ nhựa dùng một lần, và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xanh. Ông Nghiêm Xuân Cường - Phó Chủ tịch UBND tỉnh khẳng định: “Kinh tế tuần hoàn không phải là đích đến, mà là con đường để đi đến tương lai xanh”. Tỉnh Quảng Ninh sẽ hỗ trợ mạnh mẽ cho các dự án khởi nghiệp công nghệ trong lĩnh vực tái chế, quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường.

Quảng Ninh đang dần định hình bản sắc phát triển của một địa phương tiên phong trong thực hiện kinh tế tuần hoàn. Từ việc sử dụng hiệu quả đất đá thải, tro xỉ, tái chế rác thải, đến xây dựng các khu công nghiệp sinh thái, mỗi chính sách, mỗi mô hình đều thể hiện một tư duy phát triển tiến bộ, bền vững và hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường. Hành trình này tuy còn dài nhưng chắc chắn là một hướng đi đúng đắn để Quảng Ninh trở thành điểm sáng xanh trên bản đồ phát triển của cả nước./.