Cơ chế đột phá cho 3 thành phố lớn: Vượt trội nhưng phải đảm bảo kiểm soát

Qua thảo luận, hầu hết các đại biểu Quốc hội đều thống nhất cao về sự cần thiết ban hành Nghị quyết về cơ chế chính sách đặc thù để triển khai các dự án lớn tại địa bàn Thủ đô; sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị quyết 98 thí điểm một số cơ chế chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh; sửa đổi bổ sung một số điều của nghị quyết 136 về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế chính sách đặc thù phát triển Thành phố Đà Nẵng.

Nhất trí với nhiều nội dung của 3 dự thảo nghị quyết, các đại biểu cũng phân tích đánh giá làm sâu sắc thêm nhiều nội dung, đóng góp thêm nhiều ý kiến cụ thể để tiếp tục hoàn thiện dự thảo nghị quyết. Trong đó, nhiều đại biểu tham gia ý kiến về phạm vi áp dụng, tính trọng tâm, đầy đủ, vượt trội, đột phá của các cơ chế chính sách.

Thúc đẩy tăng trưởng của 3 thành phố động lực

Theo Bộ trưởng, đối với Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, sau khi triển khai hợp nhất, sáp nhập và mở rộng diện tích, quy mô dân số, việc ban hành nghị quyết sẽ tháo gỡ những điểm nghẽn lớn về quản lý quy hoạch đất đai đô thị, giải quyết các vấn đề cấp bách như ngập úng.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu giải trình.

Đối với Hà Nội, thành phố đang triển khai nhiều dự án lớn, quan trọng bao gồm đầu tư công, PPP, dự án chỉnh trang đô thị quy mô lớn… Các dự án quy mô rất lớn có thể gặp những khó khăn, vướng mắc khi triển khai trong thời gian tới. Do đó, Bộ trưởng nhấn mạnh việc ban hành nghị quyết là hết sức cần thiết để thí điểm các cơ chế chính sách, tạo điều kiện cho Thủ đô triển khai nhanh các dự án lớn, thúc đẩy phát triển và giải quyết những vấn đề bức xúc như ô nhiễm môi trường, ngập úng.

“Đây là những giải pháp đột phá, có thể nói là khác luật, nhằm thu hút nguồn lực đầu tư, góp phần hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số cũng như tăng trưởng cao của 3 thành phố động lực”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Đối với các nội dung cụ thể trong dự thảo nghị quyết như khai thác quỹ đất từ các dự án TOD và thu ngân sách, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng giải thích việc cho phép xây dựng kết hợp nhà ở tại các bến tàu, nhà ga (dự án TOD) sẽ tối đa hóa hiệu quả sử dụng đất, tránh lãng phí đất công. Cách tiếp cận chính sách của nghị quyết tương đồng với yêu cầu về hành lang an toàn, sử dụng đất đa mục đích trong Luật Đất đai.

Ngoài ra, dự thảo nghị quyết cho phép Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng được sử dụng khoản thu 100% từ quỹ đất để đảm bảo nguồn lực tập trung thực hiện các dự án đường sắt địa phương và dự án giao thông thuộc tuyến TOD. Quy định này nhằm thống nhất cách áp dụng pháp luật, do Luật Đường sắt quy định địa phương được giữ lại 100%, trong khi Luật Ngân sách nhà nước quy định Trung ương hưởng 20% và địa phương hưởng 80%.

Về mở rộng ngành nghề thu hút nhà đầu tư chiến lược, dự thảo nghị quyết đề xuất bổ sung danh mục dự án ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược với 11 nhóm cho Thành phố Hồ Chí Minh và 12 nhóm cho Đà Nẵng. Chính phủ đã thiết kế các cơ chế ưu đãi phù hợp, bảo đảm hành lang pháp lý đầy đủ và linh hoạt để địa phương lựa chọn nhà đầu tư có năng lực tài chính, công nghệ, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng dịch vụ, công nghiệp, công nghệ cao.

Hoà thượng Thích Bảo Nghiêm, đại biểu đoàn Hà Nội phát biểu tại Hội trường.

Tháo gỡ, đơn giản hoá thủ tục cho 5 nhóm dự án lớn tại Hà Nội

Đối với Hà Nội, dự thảo nghị quyết tập trung tháo gỡ và đơn giản hóa thủ tục đối với 5 nhóm dự án lớn và quan trọng. Một là dự án đầu tư công, dự án PPP, dự án đầu tư cần triển khai ngay theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền. Hai là dự án đầu tư công, dự án PPP đáp ứng tiêu chí dự án quan trọng quốc gia sử dụng vốn ngân sách địa phương có tổng mức đầu tư từ 30.000 tỷ đồng trở lên. Ba là dự án đầu tư thuộc danh mục thu hút nhà đầu tư chiến lược có quy mô vốn đầu tư từ 30.000 tỷ đồng trở lên.

Thứ tư là dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết khu vực đô thị như dự án xây dựng lại nhà chung cư, dự án cải tạo chỉnh trang, tái thiết ô phố đô thị hoặc nhiều ô phố đô thị. Thứ năm, dự án đầu tư mới, dự án cải tạo công trình để xử lý các điểm nghẽn cấp bách về ùn tắc giao thông, ngập úng, ô nhiễm môi trường, trật tự đô thị.

Theo Bộ trưởng, thực tế các dự án lớn quan trọng tại Hà Nội thường có mục đích sử dụng đất rất đa dạng, gồm cả đất thể thao, đất văn hóa, đất thương mại, nhà ở… và cả dự án không thuộc trường hợp thu hồi đất theo Điều 79 Luật Đất đai. Do đó, Chính phủ đề xuất giao thẩm quyền cho HĐND thành phố quyết định từng trường hợp thu hồi đất cụ thể để thực hiện các dự án đặc thù.

Để thúc đẩy sự đồng thuận, bảo đảm an sinh xã hội, dự thảo cũng quy định mức bồi thường cao hơn quy định. Các nội dung này giúp thành phố chủ động tận dụng nguồn lực đất đai, nâng cao sức cạnh tranh để hút đầu tư.

Tuy nhiên, Bộ trưởng nhấn mạnh cơ chế đột phá, vượt trội nhưng phải đảm bảo việc kiểm soát, đảm bảo khả thi trong thực tế. Trong đó, ông đưa ví dụ nếu mức đền bù dự án này lại cao quá so với dự án bên cạnh, có thể dẫn đến sự so sánh của người dân và đề nghị thành phố khi thực hiện phải rất lưu ý.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu giải trình.

Chỉ cưỡng chế khi "cực chẳng đã"

Về biện pháp cưỡng chế, Hà Nội được phép quyết định biện pháp cưỡng chế phá dỡ khi đã đạt trên 75% chủ sở hữu nhà/đất đồng thuận. Theo Bộ trưởng, biện pháp này chỉ áp dụng đối với các khu chung cư cũ nguy hiểm khi "cực chẳng đã” nhằm bảo vệ tính mạng người dân và đẩy nhanh tiến độ dự án, sau khi thành phố đã nỗ lực cao nhất trong đền bù, hỗ trợ tái định cư thoả đáng và thực hiện đầy đủ các bước tuyên truyền, vận động, thuyết phục.

Một số đại biểu và cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ quy định cho phép Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quyết định tổng mức dư nợ cấp tín dụng tối đa đối với một khách hàng hoặc nhóm khách hàng có liên quan khi nhu cầu vay vốn dự án vượt quá giới hạn. Theo Bộ trưởng, chính sách này phân cấp thẩm quyền từ Thủ tướng cho Thống đốc, giúp giảm thủ tục hành chính và tăng tính chủ động trong điều hành.

Đồng thời, dự thảo Nghị quyết đã quy định chặt chẽ để giảm thiểu nguy cơ gia tăng rủi ro tín dụng, rủi ro thanh khoản có thể gây ra những ảnh hưởng đến ổn định tiền tệ, an toàn hệ thống ngân hàng cũng như kiểm soát lạm phát. Theo đó, chỉ áp dụng cho dự án có ý kiến của cấp có thẩm quyền, được HĐND thành phố quyết định chủ trương đầu tư, Chủ tịch UBND chấp thuận chủ trương đầu tư. Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài có quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong hoạt động cấp tín dụng theo quy định của pháp luật về tổ chức tín dụng cho các dự án này.

Đối với ý kiến khác của các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng xin được tiếp thu để phối hợp với các cơ quan của Quốc hội hoàn thiện dự thảo nghị quyết, đảm bảo các nghị quyết có chất lượng tốt nhất và đặc biệt là tính thực tiễn cao nhất khi đi vào cuộc sống.