Dấu ấn, bản lĩnh hội nhập trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường

Mở cửa và nâng cao năng lực hội nhập quốc tế

Theo Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), nhìn lại chặng đường 80 năm, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường gắn liền với từng bước ngoặt phát triển của đất nước và đạt nhiều thành tựu ấn tượng.

Nghị quyết số 10-NQ/TW của Bộ Chính trị (năm 1988) về đổi mới quản lý kinh tế nông nghiệp đã trao quyền tự chủ cho hộ nông dân, tạo điều kiện cho thị trường phát triển và mở cửa hợp tác quốc tế

Ngày 27/11/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường và Tổng cục Hải quan Trung Quốc ký kết Nghị định thư về xuất khẩu mít tươi của Việt Nam sang Trung Quốc.

Theo đó, giai đoạn 1990 - 2000 là thời kỳ bản lề đưa nông nghiệp Việt Nam bước ra khỏi tình trạng khép kín, từng bước hội nhập với kinh tế khu vực và toàn cầu. Ngành Nông nghiệp đã thu hút khoảng 9 tỷ USD vốn ODA và hơn 3 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, triển khai trên 300 dự án hợp tác với hơn 30 nhà tài trợ quốc tế. Việt Nam từng bước ký kết các hiệp định song phương về nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản với nhiều nước trong khu vực và thế giới; đồng thời tham gia các chương trình hợp tác khu vực như Mê-kông, ASEAN về nông nghiệp và phát triển nông thôn...

Giai đoạn 2001 - 2015 ghi dấu một chặng đường phát triển quan trọng trong quá trình hoàn thiện thế chế và nâng cao năng lực hội nhập quốc tế của Việt Nam. Các đối tác chiến lược như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức, Hà Lan, Hoa Kỳ, Pháp, Ấn Độ và Australia đã đồng hành, hỗ trợ Việt Nam trong nhiều chương trình trọng điểm về quản lý rừng bền vững, kiểm soát ô nhiễm, thích ứng với biến đối khí hậu, bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển nông nghiệp xanh.

Bước sang giai đoạn 2016 - 2025, trên trường quốc tế, Việt Nam khẳng định cam kết mạnh mẽ thông qua việc thực thi Thỏa thuận Paris và tuyên bố đạt phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050. Các mục tiêu phát triển bền vững trở thành kim chỉ nam cho mọi chính sách, trong đó nông nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn và bảo vệ hệ sinh thái được xác định là những trụ cột chủ đạo của giai đoạn phát triển mới. Trong bối cảnh đó, công tác hợp tác quốc tế của ngành Nông nghiệp và Môi trường bước vào giai đoạn vừa mang tính chiến lược quốc gia, vừa phản ánh bản lĩnh và trách nhiệm của Việt Nam trong cộng đồng quốc tế.

Giai đoạn này, Việt Nam đã duy trì và phát triển hơn 60 cơ chế hợp tác song phương chính thức, bao gồm các ủy ban liên Chính phủ, tổ công tác chung và chương trình hợp tác chiến lược với nhiều đối tác quan trọng như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Liên minh châu Âu, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Lào, Campuchia và Mozambique. Các thỏa thuận hợp tác không chỉ giới hạn trong thương mại nông sản hay hỗ trợ kỹ thuật, mà mở rộng sang quản lý tài nguyên, môi trường, biến đổi khí hậu và phát triển nông nghiệp xanh.

Cùng với đó, Việt Nam ngày càng chủ động và có tiếng nói tại các diễn đàn đa phương lớn như WTO, APEC, ASEAN, FAO… Nhiều sáng kiến mang dấu ấn Việt Nam - như hợp tác trong khuôn khổ Quan hệ đối tác hành động nhựa quốc gia phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn, hay Đề án Sản xuất nông nghiệp phát thải thấp - đã được cộng đồng quốc tế ghi nhận và đánh giá cao.

Một điểm nhấn quan trọng là việc Việt Nam trở thành thành viên tích cực và tiên phong trong Sáng kiến Chuyển đổi hệ thống lương thực, thực phẩm của Liên hợp quốc. Hàng trăm chương trình, dự án hỗ trợ kỹ thuật, ODA và vốn vay ưu đãi đã được triển khai trong các lĩnh vực nông nghiệp, môi trường, khí tượng thủy văn, đất đai và tài nguyên nước, tạo ra nguồn lực đáng kể cho đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực quản lý và thúc đẩy chuyển đổi xanh ở cả Trung ương và địa phương.

Trên bình diện thương mại, việc triển khai 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, cùng nỗ lực đàm phán mở rộng thêm các FTA khác, đã giúp hàng hóa nông, lâm, thủy sản Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào các thị trường tiêu chuẩn cao, củng cố vị thế của Việt Nam như một trung tâm cung ứng nông sản bền vững trong khu vực…

Tư duy bứt phá, dẫn dắt hội nhập xanh toàn cầu

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, giai đoạn 2016 - 2025 có thể coi là chặng đường bản lề: từ "đổi mới" sang "bứt phá", từ "hội nhập" sang "dẫn dắt". Đây là nền tảng để ngành Nông nghiệp và Môi trường Việt Nam bước tiếp vào kỷ nguyên mới nhằm hiện thực hóa khát vọng phát triển bền vững, kiến tạo giá trị và đóng góp tích cực vào tương lai chung toàn cầu. Đối với ngành Nông nghiệp và Môi trường, một ngành gắn liền với sinh kế, tài nguyên và khí hậu, đây cũng là bước ngoặt chiến lược.

Trong tư duy chiến lược mới, hội nhập quốc tế của ngành được định hình trên 3 hướng hội nhập chiến lược: hội nhập giá trị, phát triển gắn với bản sắc và đạo đức Việt Nam; hội nhập sinh thái - bảo vệ hệ sinh thái, quản lý tài nguyên, thích ứng với biến đổi khí hậu; hội nhập công nghệ - làm chủ đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, công nghệ xanh và trí tuệ nhân tạo phục vụ sản xuất và quản trị môi trường. Đó chính là nền tảng để Việt Nam không chỉ đi cùng thế giới, mà còn góp phần định hình tương lai phát triển bền vững toàn cầu.

Trong bối cảnh toàn thế giới chuyển dịch mạnh mẽ sang mô hình kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn, việc phát triển chuỗi giá trị nông nghiệp xanh toàn cầu đã trở thành một hướng đi chiến lược. Mục tiêu không chỉ là nâng cao giá trị nông sản, mà là định vị vai trò của Việt Nam như một trung tâm cung ứng bền vững trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Để đạt được điều đó, ngành đang tích cực kết nối với các mạng lưới lương thực bền vững quốc tế như: Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), Chương trình Lương thực Thế giới và các tổ chức khu vực, nhằm chia sẻ tri thức, công nghệ, tiêu chuẩn và cơ hội đầu tư.

Bên cạnh đó, Việt Nam đang hướng tới việc hình thành các "hành lang hội nhập xanh" - kết nối giữa logistics, tài chính, dữ liệu và môi trường - phục vụ trực tiếp cho xuất khẩu nông sản carbon thấp và sản xuất tuần hoàn.

Các sáng kiến hợp tác công - tư quốc tế trong lĩnh vực tín dụng carbon, chứng nhận xanh, tài chính khí hậu và hạ tầng số nông nghiệp cũng đang được đẩy mạnh, mở ra cơ hội mới đề Việt Nam tham gia sâu hơn vào thị trường xanh toàn cầu…