Thị trường nâng hạng tạo lực hút mạnh với dòng vốn mới

Bắt đầu giai đoạn triển khai

Chia sẻ từ góc nhìn của FTSE Russell, bà Wanming Du - Giám đốc chính sách chỉ số của FTSE khẳng định, trạng thái nâng hạng của Việt Nam không còn là câu chuyện “đang xem xét”, mà đã được xác nhận về mặt kỹ thuật. Nếu cách đây 12 tháng, Việt Nam mới đáp ứng 7 trong số 9 tiêu chí, thì đến thời điểm thông báo vào tháng 10/2025, toàn bộ 9 tiêu chí đã được hoàn thành. Việt Nam đã vượt qua đầy đủ các yêu cầu để được xếp vào nhóm thị trường mới nổi thứ cấp (Secondary Emerging Market) trong khuôn khổ phân loại của FTSE.

Bà Wanming Du cho biết, khoảng thời gian một năm kể từ khi công bố đến khi triển khai chính thức là chuẩn mực FTSE áp dụng cho nhiều trường hợp nâng hạng trước đây. Lý do xuất phát từ bản chất chuyển nhóm để đưa một thị trường ra khỏi rổ cận biên và tích hợp vào rổ mới nổi trong hệ thống chỉ số chuẩn toàn cầu.

Thị trường chứng khoán Việt Nam được FTSE Russell nâng hạng vào tháng 10/2025. Ảnh: Dũng Minh

Khi đó, cấu trúc nhà đầu tư gắn với từng rổ chỉ số buộc phải dịch chuyển. Các quỹ chuyên theo dõi thị trường cận biên cần thời gian để thoái vốn dần, trong khi các quỹ bám theo chỉ số mới nổi bắt đầu chuẩn bị hạ tầng, thủ tục và quy trình vận hành để tiếp cận Việt Nam như một thị trường mới trong danh mục.

Đi cùng với đó là yêu cầu rất cụ thể, như hệ thống môi giới, lưu ký, vận hành phải cho phép các quỹ mô phỏng chỉ số giao dịch Việt Nam thông qua mô hình môi giới toàn cầu mà họ đang sử dụng cho các thị trường mới nổi khác, thay vì phải trải qua một quy trình phức tạp riêng biệt.

Ở góc độ nhà đầu tư tổ chức, yêu cầu này rất rõ ràng. Họ không muốn phải thiết kế thêm một bộ quy trình đặc thù chỉ để giao dịch với một thị trường còn chiếm tỷ trọng nhỏ trong danh mục toàn cầu. Càng ít “ma sát quy trình”, khả năng thu hút dòng vốn càng cao. Bởi vậy, giai đoạn 12 tháng được FTSE công bố thực chất là bước chuẩn bị mang tính hạ tầng và vận hành cho toàn bộ hệ sinh thái liên quan, từ quỹ, môi giới toàn cầu, đến công ty chứng khoán địa phương đã và đang tham gia cung cấp cầu nối trung gian nhiều năm qua.

Như vậy, về danh nghĩa, Việt Nam đã được nâng hạng; phần việc còn lại là triển khai kỹ thuật để việc nâng hạng đó vận hành thông suốt trong hệ thống vốn toàn cầu. Đây là điểm phân biệt quan trọng giữa “chưa được nâng hạng” và “đã nâng hạng, nhưng đang trong giai đoạn thực thi”.

“Mở cửa” cho một lớp nhà đầu tư mới

Một trong những băn khoăn lớn của nhà đầu tư cá nhân là phản ứng giá ngắn hạn. Sau thông tin nâng hạng, thị trường chứng khoán Việt Nam không bùng nổ như nhiều người kỳ vọng, thậm chí đi ngang hoặc điều chỉnh nhẹ.

Theo ông Thomas Nguyễn - Giám đốc thị trường nước ngoài, Công ty cổ phần Chứng khoán SSI, một thị trường khỏe mạnh là cơ chế chiết khấu tương lai. Khi thị trường đã tăng 25 - 30% trong năm, một phần kỳ vọng liên quan đến câu chuyện nâng hạng nhiều khả năng đã được phản ánh trước vào giá. Khoảng thời gian sau thông báo nâng hạng vì thế trở thành giai đoạn “tiêu hóa” thông tin, tương tự như cơ thể cần thời gian để tiêu hóa sau một bữa ăn thịnh soạn. Về mặt quản trị rủi ro, việc thị trường không tăng nóng liên tục, mà bước vào trạng thái tích lũy sau một năm tăng mạnh lại là diễn biến được đánh giá lành mạnh đối với nhà đầu tư dài hạn.

Câu chuyện cốt lõi không chỉ nằm ở biến động ngắn hạn, mà ở quy mô “đại dương vốn” mà Việt Nam đang tiến vào. Bà Wanming Du phân tích, dòng vốn theo dõi các chỉ số cận biên trên thế giới thực tế chỉ là một phần rất nhỏ so với lượng tài sản quản lý gắn với các chỉ số thị trường mới nổi. Khi được nâng hạng, Việt Nam dịch chuyển từ “ao nước nhỏ” sang “đại dương” vốn, nơi lượng vốn theo đuổi có thể lớn gấp hàng chục lần.

Theo ước tính, dòng tiền theo đuổi thị trường mới nổi có thể gấp 15 - 20 lần so với thị trường cận biên. Điều này lý giải tại sao nâng hạng không chỉ là câu chuyện thu hút thêm vài dòng vốn chuyên biệt, mà là quá trình “mở cửa” cho cả một lớp nhà đầu tư mới với quy mô hoàn toàn khác.

Tuy nhiên, dòng vốn đó không “ập đến” trong vài tuần sau thông báo. Cơ chế triển khai của FTSE đã được bà Wanming Du phác thảo khá rõ ràng. Trong 12 tháng tiếp theo, vào tháng 3/2026, sẽ có một “trạm kiểm soát” để xác nhận lại tiến độ triển khai và công bố lộ trình cụ thể, bao gồm số lượng đợt chuyển đổi. Tháng 9/2026 là thời điểm dự kiến bắt đầu triển khai chính thức việc đưa thị trường chứng khoán Việt Nam vào rổ chỉ số theo xác nhận trước đó.

Trước tháng 9 khoảng một tháng, FTSE sẽ công bố danh sách các cổ phiếu dự kiến được thêm vào chỉ số. Đây là thông tin có tác động lớn đến thị trường, bởi đó chính là nhóm mã sẽ đón nhận dòng vốn thụ động của các quỹ mô phỏng chỉ số.

Đáng chú ý, theo bà Wanming Du, FTSE không dừng lại ở việc nâng hạng rồi “rời đi”. Mối quan hệ hợp tác với cơ quan quản lý và sở giao dịch, mà còn hướng tới việc phát triển sản phẩm tài chính đa dạng hơn trên thị trường Việt Nam. Hiện nay, sản phẩm vẫn được đánh giá là tương đối đơn điệu, trong khi yêu cầu về chiều sâu hàng hóa từ số lượng cổ phiếu niêm yết, các đợt IPO mới đến các sản phẩm chỉ số, phái sinh là rất cấp thiết, nếu Việt Nam muốn tận dụng tốt cơ hội từ “cơn sóng thần” vốn, dự kiến hình thành trong 12 - 36 tháng tới.