Đảm bảo dữ liệu thống kê thống nhất, tránh “một chỉ tiêu, nhiều số liệu”

Bổ sung quy định về quyền tiếp cận dữ liệu thống kê

Bày tỏ thống nhất cao với việc sửa đổi Luật Thống kê, đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Lâm Đồng) đánh giá, dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng tập trung, cụ thể hóa nhiều nội dung liên quan đến tổ chức thống kê nhà nước. Việc sửa đổi nhằm phù hợp với yêu cầu sắp xếp tổ chức bộ máy trong bối cảnh chuyển đổi số, hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế số.

Đại biểu Dương Khắc Mai phát biểu

Trong đó, việc thay thế hoạt động thanh tra chuyên ngành bằng kiểm tra chuyên ngành thống kê do cơ quan thống kê quốc gia và cơ quan thống kê cấp tỉnh, thành phố thực hiện là phù hợp với thực tiễn. Quy định này đảm bảo tính khả thi trong mô hình chính quyền hai cấp, đồng thời đáp ứng yêu cầu quản lý tập trung, thống nhất.

Về hệ thống tổ chức thống kê tập trung, dự thảo quy định Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của hệ thống này. Đại biểu đề nghị cần làm rõ hệ thống thống kê tập trung sẽ trực thuộc Bộ Tài chính hay cơ quan hành chính địa phương, bởi đây là vấn đề quan trọng liên quan đến phân cấp tổ chức và quản lý.

Bên cạnh đó, đại biểu Dương Khắc Mai cũng nhấn mạnh cần bổ sung quy định về quyền tiếp cận thông tin thống kê của nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và doanh nghiệp. Việc công khai, minh bạch dữ liệu thống kê giúp các tổ chức phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội, nâng cao hiệu quả hoạt động của Nhà nước.

Đại biểu Lê Minh Nam nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ứng dụng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) trong công tác thống kê. Việc này sẽ giúp đổi mới phương pháp, nâng cao độ chính xác và hiệu quả, thay thế dần các hình thức thống kê truyền thống. “Ứng dụng AI sẽ giúp công tác thống kê đạt hiệu quả cao hơn, cung cấp dữ liệu nhanh, chính xác và phục vụ tốt hơn cho quản lý, điều hành” - đại biểu nói.

Đồng bộ dữ liệu giữa các bộ, ngành, địa phương

Liên quan đến chế độ báo cáo thống kê cấp tỉnh và cấp xã, có ý kiến đề nghị, cần quy định rõ cơ chế phối hợp, chia sẻ và kiểm chứng dữ liệu giữa trung ương, bộ ngành và địa phương, bảo đảm dữ liệu thống nhất, tin cậy, tránh tình trạng “một chỉ tiêu – nhiều số liệu”.

Các đại biểu đoàn Cần Thơ và Điện Biên thảo luận tại tổ chiều 3/11.

Theo đại biểu Tô Ái Vang (đoàn Cần Thơ), quy định về việc kết nối cơ sở dữ liệu thống kê quốc gia với cơ sở dữ liệu quốc gia, chuyên ngành và địa phương là nội dung rất quan trọng và cần được quan tâm đặc biệt.

Hiện nay, đại biểu cho biết, dữ liệu thống kê được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau, nhưng việc chia sẻ và sử dụng dữ liệu giữa các bộ, ngành, địa phương vẫn còn hạn chế và thiếu đồng bộ, dẫn đến việc khai thác chưa hiệu quả. “Hệ thống cơ sở dữ liệu thống kê quốc gia có khối lượng dữ liệu rất lớn và ngày càng tăng nhanh, vì vậy cần có giải pháp để nâng cấp và đồng bộ hóa” - đại biểu Tô Ái Vang nhấn mạnh.

Từ thực tiễn đó, bà đề xuất Chính phủ nâng cấp cơ sở dữ liệu thống kê quốc gia, bảo đảm khả năng lưu trữ, xử lý dữ liệu lớn và tăng cường kết nối đồng bộ từ Trung ương đến cơ sở. Đồng thời, xây dựng bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn thống nhất để chuẩn hóa và tích hợp dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau, bảo đảm tính chính xác, khách quan và nhất quán trong công bố số liệu thống kê.

Đại biểu cũng kiến nghị đẩy mạnh làm sạch dữ liệu, đặc biệt trong lĩnh vực đất đai, nhằm phục vụ tốt hơn cho công tác quy hoạch, hoạch định chính sách và quản lý phát triển bền vững ở địa phương.

Về khía cạnh nhân lực, đại biểu Tô Ái Vang bày tỏ lo ngại việc triển khai ở các địa phương có thể gặp khó khăn do thiếu nhân lực chuyên trách và điều kiện kỹ thuật hạn chế. Do đó, đại biểu kiến nghị Chính phủ tăng cường đào tạo, tập huấn cho đội ngũ cán bộ thống kê, đặc biệt ở cấp xã, nơi đa số cán bộ hiện nay kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ. Đồng thời, trang bị cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại để đáp ứng yêu cầu của công tác kiểm tra chuyên ngành thống kê, nhất là trong việc truy cập, xử lý dữ liệu tài chính và các nguồn dữ liệu liên ngành.

Cùng quan tâm đến lĩnh vực thống kê, đại biểu Trần Thị Thu Hằng (đoàn Lâm Đồng) đề nghị cần quy định rõ phạm vi, nội dung và chức năng của từng hệ thống thống kê, phân định rành mạch giữa chỉ tiêu cấp tỉnh, cấp xã và chỉ tiêu quốc gia. Hệ thống chỉ tiêu cấp tỉnh phải gắn với cơ sở dữ liệu địa phương, phục vụ quy hoạch và phát triển kinh tế - xã hội tại chỗ.