| Tín dụng áp sát 18%, huy động chậm nhịp, đẩy áp lực lãi suất dồn về cuối năm "Gạn đục, khơi trong" dòng tín dụng bất động sản NIM dò đáy, áp lực lợi nhuận lộ diện đằng sau đà tăng tín dụng |
Công ty Cổ phần Chứng khoán Sài Gòn - Hà Nội (SHS) vừa phát hành báo cáo triển vọng kinh tế vĩ mô năm 2026 với tựa đề “Vó ngựa thời vận”, giúp lắng nghe nhịp chuyển của nền kinh tế, của chính sách và của dòng tiền để nhận diện thế cuộc trong giai đoạn mới.
Đến lúc cần lộ trình giảm tỷ trọng tín dụng bất động sản 1 - 2%/năm
Từ góc độ ngành ngân hàng, nhóm phân tích SHS cho rằng, nhìn từ bên ngoài, bức tranh năm 2025 có vẻ khá sáng sủa khi tín dụng tăng mạnh, đạt 16,56% vào cuối tháng 11. Tăng trưởng tín dụng tiếp đà tăng lên 17,87% tính đến ngày 24/12 theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước.
Tuy nhiên, đi sâu phân tích cho thấy chất lượng của tăng trưởng này vẫn còn là một dấu hỏi lớn.
Liên quan tín dụng bất động sản, những tháng cuối năm 2025, tại nhiều hội thảo lớn, câu hỏi được nhắc lại không ít lần là liệu năm 2026 ngành ngân hàng có lộ trình cụ thể để giảm dần tỷ trọng tín dụng bất động sản trong tổng dư nợ hay không. Đây là vấn đề mang tính hệ trọng, vì vậy, nhà điều hành cần truyền thông rõ ràng và nhất quán.
| "Một kịch bản tích cực là công bố lộ trình trong 3 - 5 năm để đưa tỷ trọng tín dụng bất động sản về mức an toàn hơn, chẳng hạn mỗi năm giảm 1 - 2%, đồng thời khuyến khích dòng vốn chảy sang lĩnh vực sản xuất và dịch vụ, đặc biệt là khoa học công nghệ" - nhóm phân tích SHS khuyến nghị. |
Cũng theo Chứng khoán SHS, việc định hướng tín dụng vào công nghệ cao và đổi mới sáng tạo sẽ giúp nâng năng suất của nền kinh tế, tạo nền tảng cho tăng trưởng dài hạn.
Tuy nhiên, để dòng vốn này thực sự vận hành, không thể chỉ dựa vào tín dụng ngân hàng truyền thống.
Theo đó, cần phát triển mạnh hơn các kênh vốn cổ phần, vốn mạo hiểm, quỹ đồng đầu tư và cơ chế bảo lãnh rủi ro, qua đó chia sẻ rủi ro với ngân hàng và cho phép vốn dám đi vào những dự án công nghệ mới, vốn nhiều rủi ro nhưng cũng giàu tiềm năng.
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, tại Đức, khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa đóng góp tới 35% chi tiêu nghiên cứu và phát triển của toàn nền kinh tế, với nhiều doanh nghiệp dẫn dắt đổi mới.
Muốn đi theo con đường đó, các doanh nghiệp công nghệ nhỏ và vừa cần được tiếp cận vốn cổ phần và sự hỗ trợ của các quỹ đầu tư, thay vì chỉ dựa vào nợ vay. Theo đó, cần thúc đẩy thông qua các chính sách như ưu đãi thuế cho quỹ khởi nghiệp hay các chương trình matching fund (mô hình đồng đầu tư, kết hợp giữa nguồn vốn Nhà nước và tư nhân).
Lệch pha kỳ hạn gia tăng, rủi ro thanh khoản lộ diện
Một trong những điểm nhóm phân tích Chứng khoán SHS lưu ý với ngành ngân hàng, đó là rủi ro thanh khoản và rủi ro lãi suất luôn ở trạng thái thường trực.
Để hỗ trợ doanh nghiệp trong giai đoạn khó khăn, ngành ngân hàng đã triển khai chủ trương cơ cấu lại nợ và giữ nguyên nhóm nợ theo Thông tư 02/2023/TT-NHNN, sau đó tiếp tục gia hạn bằng Thông tư 06/2023/TT-NHNN. Cách làm này được ví như mua thêm thời gian, giúp doanh nghiệp có cơ hội hồi phục và ngân hàng tránh phải đẩy nợ ra ngoại bảng ngay lập tức.
Đổi lại, sự lệch pha kỳ hạn trên bảng cân đối của toàn hệ thống ngày càng rõ nét. Ở phía tài sản, nhiều khoản vay bị kéo dài thời hạn, trong khi phía nguồn vốn lại có xu hướng ngắn lại. Sự chênh lệch này tích tụ dần và âm thầm bào mòn biên lãi ròng (NIM) của hệ thống.
 |
| Theo Chứng khoán SHS, một hệ quả khác của việc cơ cấu nợ kéo dài và chênh lệch kỳ hạn là rủi ro thanh khoản gia tăng. Khi nhiều khoản cho vay có kỳ hạn dài hơn, các ngân hàng buộc phải tăng huy động vốn trung và dài hạn để bảo đảm các tỷ lệ an toàn. Thực tế từ cuối năm 2024 sang năm 2025 cho thấy cuộc đua huy động kỳ hạn 12 - 36 tháng đã nóng lên rõ rệt, với lãi suất tiền gửi được nâng thêm khoảng 0,5 - 1% ở nhiều kỳ hạn. |
Trong bối cảnh đó, Nghị quyết 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng vốn được thí điểm trong 5 năm đã chính thức được Quốc hội luật hóa vào tháng 6/2025. Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) trao cho các tổ chức tín dụng công cụ mạnh hơn trong việc thu giữ tài sản bảo đảm và xử lý nợ xấu.
Những điểm hiệu quả nhất của Nghị quyết 42/2017/QH14 như quyền thu giữ tài sản bảo đảm hay bán nợ xấu theo giá thị trường đều được kế thừa, qua đó tạo điều kiện đẩy nhanh quá trình thu hồi nợ.
"Tuy vậy, thực tế cho thấy “phép màu” chỉ xuất hiện khi luật được thực thi quyết liệt. Việc xử lý nợ xấu tại Việt Nam vẫn vướng nhiều nút thắt quen thuộc, từ thủ tục tòa án kéo dài, thiếu nhân lực thi hành án ở địa phương, đến việc định giá tài sản bảo đảm chưa sát thị trường, quy trình đấu giá rườm rà và tâm lý dè dặt của bên mua nợ" - SHS chỉ rõ.
Vì vậy, việc luật hóa Nghị quyết 42/2017/QH14 cần đi kèm cơ chế giám sát độc lập đối với quá trình xử lý tài sản, nhằm bảo đảm tính minh bạch trong định giá và cân bằng quyền lợi giữa bên cho vay và bên đi vay. Nếu không, tranh chấp và kiện tụng rất dễ trở thành lực cản đối với mục tiêu làm sạch bảng cân đối của ngân hàng./.
