Tránh gây áp lực đột ngột lên ngân sách
Theo dự thảo Nghị quyết, ngân sách nhà nước sẽ hỗ trợ học phí đối với cả trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại cơ sở giáo dục dân lập, tư thục.
Các đại biểu cho rằng đây là chính sách thể hiện tính nhân văn, sự ưu việt của chế độ, đảm bảo tính thực thi thống nhất trong chính sách, công bằng trong tiếp cận giáo dục; đồng thời khuyến khích phát triển giáo dục ngoài công lập, tăng cường xã hội hóa giáo dục.
“Việc miễn học phí rộng rãi sẽ giảm gánh nặng chi phí cho nhiều gia đình, khuyến khích những học sinh có hoàn cảnh khó khăn tiếp tục đi học, qua đó nâng cao mặt bằng học vấn và nguồn nhân lực trong tương lai” - đại biểu Nguyễn Thị Hà (Bắc Ninh) nhận xét.
 |
| Đại biểu Nguyễn Thị Hà (đoàn Bắc Ninh) phát biểu tại tổ. Ảnh: Phạm Thắng |
Tuy nhiên, để chính sách phát huy hiệu quả như kỳ vọng, các đại biểu cũng nêu nhiều ý kiến về quá trình tổ chức thực hiện, đặc biệt về cơ chế phân bổ và quản lý ngân sách.
| Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị phải có lộ trình triển khai và thứ tự ưu tiên hợp lý. Trong điều kiện nguồn lực còn hạn chế, nên ưu tiên trước cho các cấp học phổ cập – đặc biệt là trẻ 5 tuổi, học sinh tiểu học và trung học cơ sở. Đối với học sinh mầm non (dưới 5 tuổi) và trung học phổ thông, có thể tính toán lộ trình phù hợp để mở rộng dần phạm vi miễn và hỗ trợ học phí, tránh gây áp lực đột ngột lên ngân sách. |
Theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương), mức kinh phí dự kiến khoảng 8,2 nghìn tỷ đồng mỗi năm là không nhỏ. Do đó, việc xác định đối tượng, phạm vi, mức hỗ trợ, cũng như phương thức chi trả cần có hướng dẫn cụ thể, tránh tình trạng dàn trải, thất thoát, hay trục lợi chính sách.
Đồng tình việc HĐND cấp tỉnh quyết định mức hỗ trợ, nhưng đại biểu đề nghị cần có khung hướng dẫn thống nhất từ trung ương để đảm bảo công bằng giữa các địa phương, nhất là những tỉnh còn khó khăn về ngân sách.
Quan tâm đến mức độ và cơ chế hỗ trợ học phí đối với cơ sở ngoài công lập, đại biểu Nguyễn Thị Hà cho biết, dự thảo mới dừng ở nguyên tắc hỗ trợ, nhưng chưa nêu chi tiết hỗ trợ mức nào và bằng hình thức gì. Do đó, đại biểu đề nghị, dự thảo Nghị quyết giao Chính phủ quy định rõ mức hỗ trợ học phí cho học sinh ngoài công lập. Có thể là quy định mức hỗ trợ không thấp hơn mức trần học phí công lập tại địa phương hoặc mức ngân sách nhà nước chi bình quân cho một học sinh công lập.
Ngoài ra, đại biểu đề xuất cần làm rõ hình thức hỗ trợ, ngân sách sẽ cấp trực tiếp cho các cơ sở giáo dục ngoài công lập theo số lượng học sinh, hay cấp cho địa phương, hay hoàn trả cho phụ huynh.
Hỗ trợ trực tiếp cho học sinh trường tư bằng mức học phí trường công
Đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh (đoàn Lào Cai) nhấn mạnh, chính sách hỗ trợ học phí cho người học tại các cơ sở dân lập, tư thục là rất cần thiết, đặc biệt khi hệ thống giáo dục tư thục đang đóng góp đáng kể cho việc mở rộng mạng lưới và nâng cao chất lượng giáo dục, nhất là ở các đô thị đông dân.
Tuy nhiên, dự thảo mới chỉ giao HĐND cấp tỉnh quyết định mức hỗ trợ, mà chưa quy định rõ nguyên tắc hỗ trợ, tiêu chí xác định mức hỗ trợ, có thể dẫn đến sự chênh lệch lớn giữa các địa phương. Một số tỉnh có điều kiện ngân sách tốt sẽ hỗ trợ cao, trong khi các tỉnh khó khăn có thể hỗ trợ rất thấp hoặc không đủ nguồn lực thực hiện, ảnh hưởng đến quyền lợi của người học.
Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung quy định về nguyên tắc xác định mức hỗ trợ, bảo đảm tính công bằng, hợp lý và ưu tiên vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.
Đối với trường công, đại biểu Nguyễn Thị Lan (đoàn Hà Nội) lo ngại việc miễn học phí ở các trường công lập có thể khiến lượng học sinh chuyển từ trường tư sang trường công tăng mạnh, dẫn đến nguy cơ quá tải hệ thống trường công. Do đó, Chính phủ nên xây dựng kế hoạch đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất, biên chế giáo viên, để đảm bảo chất lượng đào tạo đồng đều thực sự.
Ngoài ra, đại biểu đặt vấn đề với một số loại hình cơ sở giáo dục công lập chất lượng cao, trường năng khiếu, trường thực hành thực nghiệm... thì thực thi chính sách miễn học phí như thế nào? Hiện trong dự thảo Nghị quyết chưa quy định đối với những loại hình trên, nên đại biểu đề nghị ban soạn thảo làm rõ thêm nội dung này.
| |
| Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn phát biểu tại tổ. Ảnh: Đỗ Trung |
Phát biểu tại tổ, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu đầy đủ ý kiến đại biểu và nghiên cứu để hoàn thiện dự thảo trước khi trình Quốc hội thông qua.
Đối với lo ngại học sinh có thể chuyển từ trường tư sang công, gây quá tải của đại biểu Nguyễn Thị Lan rằng, Bộ trưởng cho biết, tỷ lệ trường công lập chiếm đa số, và các trường tư tại Hà Nội đã khẳng định uy tín, với nhu cầu tuyển sinh cao. Thực tế, từ năm 2020, Hà Nội đã áp dụng tuyển sinh trực tuyến, giảm áp lực xếp hàng, nên lo ngại này không quá lớn. Tuy nhiên, Bộ trưởng cho biết, sẽ tăng cường bố trí trường chất lượng cao ở ngoại thành và khu đông dân cư để giảm áp lực.
Về chính sách cho trường chuyên, năng khiếu, Luật Giáo dục đã quy định rõ chính sách bồi dưỡng nhân tài, với nguồn đầu tư riêng từ ngân sách nhà nước, nên không quá khó khăn trong triển khai, Bộ trưởng giải thích. Đối với học sinh học chương trình phổ thông tại các cơ sở khác, như trung tâm giáo dục thường xuyên hay trường cao đẳng, đây cũng là đối tượng được miễn học phí như học sinh phổ thông thông thường.
Trả lời đại biểu về mức hỗ trợ trường tư thục, Bộ trưởng cho biết, Nhà nước sẽ hỗ trợ trực tiếp cho học sinh các trường ngoài công lập với mức tương đương trường công lập, phần chênh lệch thì cha mẹ, phụ huynh, người giám hộ sẽ đóng thêm./.
| Trước băn khoăn các địa phương không tự cân đối được ngân sách thực hiện chính sách miễn học phí, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, hiện nay cả nước đã có 10 tỉnh, thành phố, địa phương thực hiện miễn học phí. Đối với các địa phương chưa tự cân đối được, ngân sách Trung ương sẽ cấp bù. |
