Quảng Ninh: Thúc đẩy xây dựng cửa khẩu thông minh Móng Cái

Cần thiết xây dựng cửa khẩu thông minh

Ngày 12/4/2025, trong khuôn khổ chuyến thăm cấp Nhà nước của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tới Việt Nam, Tỉnh ủy Quảng Ninh và Khu ủy Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây đã ký kết Thỏa thuận khung hợp tác thí điểm xây dựng cửa khẩu thông minh Móng Cái - Đông Hưng.

Hai bên thống nhất triển khai mô hình cửa khẩu hiện đại với hai luồng hoạt động riêng biệt: khu vực cầu Bắc Luân I dành cho khách du lịch và cầu Bắc Luân II cho vận tải hàng hóa. Dự án này được kỳ vọng sẽ nâng cao hiệu suất thông quan, giảm ùn tắc và tăng tính minh bạch trong giao thương, đồng thời trở thành hình mẫu hợp tác số xuyên biên giới trong khu vực Đông Nam Á.

Khác với mô hình truyền thống, cửa khẩu thông minh Móng Cái - Đông Hưng tích hợp các công nghệ cốt lõi của cách mạng công nghiệp 4.0 như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT), nhận diện sinh trắc học và hệ thống camera giám sát thông minh. Các công nghệ này cho phép tự động hóa toàn bộ quy trình kiểm soát người, phương tiện, hàng hóa, đồng thời dự báo rủi ro, nhận diện gian lận và phát hiện hành vi bất thường ngay trong thời gian thực. Nhờ đó, thủ tục biên giới được rút ngắn đáng kể, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý.

Hàng hóa qua Cửa khẩu quốc tế Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh

Trong những năm gần đây, Cửa khẩu quốc tế Móng Cái đã được trang bị nhiều hệ thống kỹ thuật tiên tiến như quản lý hàng hóa bằng mã QR, kiểm soát tự động phương tiện, nhận dạng khuôn mặt và hệ thống camera giám sát thông minh. Hải quan Móng Cái còn ứng dụng AI thông qua chatbot để hỗ trợ doanh nghiệp tra cứu thủ tục hải quan. Bên cạnh đó, việc kết nối với hệ thống cửa khẩu thông minh của TP. Đông Hưng (Trung Quốc) giúp nâng cao năng lực phối hợp, kiểm tra và giám sát hoạt động xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu giữa hai nước.

Trung tâm logistics mới

Ngày 16/6/2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 1679/NQ-UBTVQH15 về việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Quảng Ninh. Theo đó, phường Móng Cái 1 được thành lập mới trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích và dân số của các phường Trần Phú, Hải Hòa, Trà Cổ, Bình Ngọc và xã Hải Xuân. Với tổng diện tích hơn 82 km2, dân số hơn 45.000 người, toàn bộ khu vực trung tâm Móng Cái, trong đó có cặp cửa khẩu Móng Cái - Đông Hưng, nằm trọn trên địa bàn phường Móng Cái 1.

Thực hiện tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XVI, phường Móng Cái 1 phối hợp với Ban Quản lý khu kinh tế tỉnh tập trung triển khai các dự án trọng điểm: cao tốc Vân Đồn - Móng Cái, tuyến đường sắt Hạ Long - Móng Cái kết nối Đông Hưng (Trung Quốc), khu hợp tác kinh tế qua biên giới Móng Cái - Đông Hưng và hệ thống hạ tầng logistics quy mô 1.300 ha phục vụ thương mại biên giới. Cùng với đó, địa phương cũng đẩy mạnh cải thiện môi trường đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp, phát triển các ngành công nghiệp chế biến, công nghệ cao và dịch vụ logistics, hướng tới trở thành trung tâm giao thương hiện đại của Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.

Tại khu vực cầu Bắc Luân II, sự hợp tác giữa Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Quốc tế Tân Đại Dương và Công ty TNHH Quảng Tây, Chi nhánh Đông Hưng (Trung Quốc) đã hợp tác đầu tư xây dựng phòng thí nghiệm kiểm định chất lượng nông, lâm, thủy sản. Việc đưa phòng thí nghiệm này vào hoạt động giúp hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc thuận lợi hơn, giảm chi phí và thời gian kiểm nghiệm, đồng thời nâng cao uy tín của sản phẩm Việt trên thị trường quốc tế.

Hàng hóa xuất khẩu sang Trung Quốc qua lối mở cầu phao tạm Km3+4 Hải Yên (Móng Cái)

Theo thống kê, giai đoạn 2021 - 2025, tổng giá trị hàng hóa xuất nhập khẩu qua địa bàn tăng mạnh, tổng thu ngân sách từ thuế xuất nhập khẩu đạt hơn 9.000 tỷ đồng. Doanh thu của các doanh nghiệp tại phường Móng Cái 1 đạt khoảng 20.000 tỷ đồng mỗi năm, đóng góp đáng kể vào ngân sách nhà nước. Đây là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của mô hình phát triển gắn với cửa khẩu thông minh, nơi công nghệ được xem là công cụ thúc đẩy năng suất và chất lượng tăng trưởng.

Trình bày Báo cáo chính trị tại Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI, nhiệm kỳ 2025 - 2030, bà Trịnh Thị Minh Thanh - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Quảng Ninh nhấn mạnh, phát triển cửa khẩu thông minh tại Móng Cái là một trong những khâu đột phá quan trọng. Đây sẽ là cơ sở chính trị vững chắc để đẩy nhanh quá trình triển khai mô hình cửa khẩu thông minh, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu hàng hóa giữa 2 nước Việt Nam - Trung Quốc trong thời gian tới.

Công tác kiểm tra, giám sát xuất nhập cảnh tại Cửa khẩu quốc tế Móng Cái

Gần đây, trong chuyến thăm TP. Đông Hưng nhân dịp Quốc khánh Trung Quốc, lãnh đạo phường Móng Cái 1 và TP. Đông Hưng đã hội đàm, thống nhất thúc đẩy các dự án hợp tác song phương như thí điểm cửa khẩu thông minh, tuyến đường sắt xuyên biên giới, cầu thép qua biên giới tại Km3+4, khu hợp tác ngành nghề và giao lưu văn hóa, du lịch, thể thao. Hai bên dự kiến ký kết biên bản hợp tác trong chương trình đầu Xuân 2026, tiếp tục khẳng định tinh thần hợp tác hữu nghị giữa hai địa phương.

Việc xây dựng cửa khẩu thông minh Móng Cái - Đông Hưng không chỉ là bước tiến về công nghệ, mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược trong hiện đại hóa quản lý biên giới, tạo môi trường giao thương hiệu quả, an toàn và bền vững.