Thanh khoản trên thị trường phái sinh tăng mạnh trong năm 2018.
Thành công thị trường phái sinh không chỉ biểu hiện qua những con số “biết nói” mà quan trọng hơn là thị trường đã phát triển theo đúng thông lệ quốc tế, vượt kỳ vọng ban đầu của cơ quan quản lý và đơn vị vận hành.
Những con số ấn tượng
Theo số liệu từ HNX, tính đến hết ngày 14/12/2018, khối lượng giao dịch bình quân đạt hơn 76 nghìn hợp đồng/phiên; giá trị giao dịch bình quân theo quy mô danh nghĩa hợp đồng đạt 7,2 nghìn tỷ đồng/phiên, tăng tương ứng là 6,9 lần và 7,6 lần so với bình quân năm 2017. Khối lượng mở (OI) của toàn thị trường tại thời điểm 14/12/2018 đạt 19,5 nghìn hợp đồng, gấp 2,35 lần so với phiên giao dịch đầu năm.
Hoạt động giao dịch tiếp tục tập trung chủ yếu ở các nhà đầu tư cá nhân trong nước, chiếm 98,77% tổng khối lượng giao dịch. Nhà đầu tư tổ chức trong nước mới chỉ chiếm 1,07%, tập trung chủ yếu vào hoạt động tự doanh của các công ty chứng khoán (CTCK). Nhà đầu tư nước ngoài cũng tăng nhưng không đáng kể, đạt 0,15%.
Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Thành Long, Chủ tịch Hội đồng quản trị HNX đánh giá: “Thị trường phái sinh đã phát triển tốt năm 2018. Lúc ban đầu khi triển khai TTCK phái sinh, chúng tôi cũng kỳ vọng như quỹ ETF là sau 5 năm thị trường mới đạt được mức phát triển tương tự như hiện nay. Trên thực tế, một số nước khác trên thế giới cũng mất một khoảng thời gian khá dài thì thị trường phái sinh mới phát triển, chẳng hạn như: Thái Lan mất 8 năm, hay Đài Loan mất 7 năm… Việc thị trường phái sinh sôi động chỉ sau hơn một năm là một sự thành công vượt kỳ vọng ban đầu”.
Cũng theo ông Nguyễn Thành Long, thị trường phái sinh mặc dù chỉ mới hơn 1 năm phát triển nhưng đã thể hiện tốt vai trò của mình. Theo đó, thị trường phái sinh đã phát huy vai trò là công cụ phòng ngừa rủi ro, góp phần tích cực vào việc giữ chân dòng vốn trên thị trường vốn.
“Điều này đã được thể hiện rất rõ qua diễn biến giữa hai thị trường cơ sở và phái sinh trong năm qua: Khi thị trường cơ sở giảm điểm, thì thanh khoản trên thị trường phái sinh tăng. Diễn biến này không diễn ra ở riêng TTCK Việt Nam, mà đây là thông lệ chung của các thị trường quốc tế. Bởi khi thị trường cơ sở giảm thì mới phát sinh nhu cầu phòng ngừa rủi ro, điều này cộng với nhu cầu về đầu tư, đã làm tăng cầu trên thị trường”, Chủ tịch HNX lý giải.
Năm 2019, thị trường phái sinh sẽ đón sản phẩm mới
Đối với công tác vận hành thị trường, HNX cho biết, thị trường phái sinh hiện có 14 CTCK thành viên (tăng 7 thành viên so với cuối năm 2017) và 56.055 tài khoản giao dịch phái sinh của nhà đầu tư được mở tính tới hết ngày 14/12. Trong suốt quá trình hoạt động, hệ thống vận hành ổn định không phát sinh sự cố, đường truyền kết nối với thành viên và Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) hoạt động ổn định, không đứt quãng.
Đối với công tác giám sát thị trường phái sinh, HNX và Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE) đã ký Biên bản phối hợp giám sát liên thị trường trong tháng 8/2018 và tổ chức triển khai thực hiện, nhằm đảm bảo phát hiện các trường hợp tác động lên thị trường cơ sở để hưởng lợi trên thị trường phái sinh và ngược lại. Bên cạnh đó, Sở vẫn duy trì cơ chế báo cáo định kỳ, bất thường, theo yêu cầu lên Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN).
Theo ông Nguyễn Thành Long, thị trường phái sinh đã đạt những con số rất ấn tượng và đặc biệt hơn là thị trường đã phát huy được vai trò tích cực của mình. Tuy nhiên, HNX vẫn chưa hài lòng với điều này, bởi số lượng nhà đầu tư tham gia trên phái sinh vẫn là một bộ phận nhỏ và cần phải nhân rộng trong thời gian tới. “Khi phái sinh thu hút được nhiều nhà đầu tư tham gia và giao dịch hơn, thì hiệu ứng tích cực của thị trường phái sinh sẽ còn mạnh mẽ hơn”, ông Long nói.
Trong năm 2018, HNX đã xây dựng dự thảo mẫu hợp đồng, khảo sát lấy ý kiến thành viên thị trường và trình UBCKNN phê duyệt mẫu hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ (HĐTL TPCP) kỳ hạn 5 năm. Bên cạnh đó, HNX đã phối hợp với thành viên, VSD, ngân hàng thanh toán tổ chức các đợt kiểm thử tổng duyệt, tích hợp hệ thống, đến nay hệ thống đã sẵn sàng cho khai trương sản phẩm mới. Hiện nay, HNX đang chờ ý kiến chỉ đạo, phê duyệt của Bộ Tài chính để triển khai chính thức sản phẩm HĐTL TPCP.
Cùng với đó, HNX đã phối hợp UBCKNN xây dựng lộ trình phát triển sản phẩm mới trên TTCK giai đoạn 2019 - 2021 (bao gồm cả TTCK phái sinh) để trình Bộ Tài chính phê duyệt. Trong đó, trước mắt tập trung nghiên cứu, kiến nghị hoàn thiện các bộ chỉ số theo thông lệ quốc tế và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và xây dựng các chỉ số mới làm cơ sở cho sản phẩm HĐTL trên chỉ số cổ phiếu mới như VNX200...
Chu Thái
